«Сапёр саб ражаритIан гъалатI шулдар» кIуру гафар варидариз танишдар ву. Думу гафар аьдати уьмриан гъадагънайи, дугъри мяна айи зарафатарси ишлетмиш апIуру. Гьаддихъди сабси, дурари сапёрвалин пише ктабгърудари дикъатлувал ва мугъаятвал дюбхну ккуниваликан кIваин апIура.

 

 

Аьхиримжи йисари Урусатдин Яракьлу Кьувватар контрактдиинди гъуллугъ апIувалихъна гъюрайивализ лигну, Табасарандиан армияйин жергйириз гъуллугъ апIуз гъушу гизаф жигьилар, контрактдиинди чпин гъуллугъ давам апIури, Яракьлу Кьувватарин жергйириъ гъузра. Гьацдарикан сар Небиюллагь Сулеймановра (шиклиъ) ву. Думу Табасаран райондин Жвулли гъулан вакил ву. Мектеб ккудубкIбалан кьяляхъ, Небиюллагь Сулейманов 2003-пи йисан Урусатдин Яракьлу Кьувватарин жергйириз Ватандин улихь чан буржи тамам апIуз гъушнийи. Узу дугъахъди контрактдин бинайиин гъуллугъ апIурайи эскрин ляхин фициб вуш, сюгьбат гъубхнийза. Думу сюгьбат исихъ чап апIурача.

– Небиюллагь Сулейманович, уву наан гъуллугъ апIурава? Яв ляхникан цIибди учуз кидибт.

– Армияйиъ Петропавловск-Камчатский шагьриъ инженервалин кьушмарин жергйириъ гъуллугъ апIури гъахьунза. Сад йисандин вахт улдубчIвиган, узуз контрактдиинди лихури гъузувалин теклиф гъапIнийи. Теклиф кьабул гъабхьнийиз ва инженервалин кьушмарин жергйириъ жюрбежюр гъуллугъариъ лихури гъахьунза. Инженервалин кьушмарикан инсанариз лап цIибдитIан мялуматар адар, гизафдарин фикриинди, тикилишчивалин ва инженервалин кьушмар садар ву. Думу фикир дюзуб дар. Инженервалин кьушмар сабпи нубатнаъди деврин ужубсиб техникайихъди тямин апIуру, эскрар дявдин женг гъабхбан цIийи мумкинваларихъди таниш апIуру. Инженервалин кьушмарин дахилнаъ айи сапёрар – дявдин женгнаъ варитIан улихьди гъягърудар ву. Сапёрин ляхин чаз айи аьгъюваларикан гизаф асиллу шула. Сапёриз фукьан гизаф минйирикан, тIуркIру сяняаьтарин жюрйирикан, дурарин кьувватнакан аьгъяш, дурар фици гьяракатназ гъюруш, фила мугъаятвал дюбхну ккундуш, айи аьгъюваларикан дугъан ужуб ляхин асиллу ву. Гьамусдин сапёрин ляхин XX аьсрин минйир агру эскраринсиб хатIалуб дар.

Йислан-йисаз цIийи технологйир арайиз хура, инженервалин кьушмари рукь абгру сяняаьтар, роботар-сапёрар ишлетмиш апIура, сапёрарди лихурайи эскрари беден уьбхру палат алабхьура. Урусатдин Яракьлу Кьувватариъ сапёрариз варитIан мюгькам палат тувра.

– Контрактдиинди лихурайи эскрарин вазифйир аьдати армияйиъ гъуллугъ апIурайидаринсдар вуйин, дарш башкъавал айин?

– Контрактдиинди лихурайи эскрарин вазифа – кьушмарин кIулиъ айи командирари туву табшуругъар тамам апIувал ву. Ич кьушмар аьгьвалат гъизгъинди вуйи йишвариз, дявдин женгар айи уьлкйириз командировкйириз гьаъри шулу. Узу 2015-пи йисан Средиземный гьюлиин командировкайиъ айза. Душв’ан тина учу, командованиейин табшуругъниинди, Сирияйиз гьаънийи. Душваъ саб вазликьан ляхин апIури имийча. Гьаддин кьяляхъ Крымдиз командировкайиз гьаънийи. Дяви айи йишвариз гъягъруган, кIваъ гучI адарди даршул, хъа гьарсар эскер думу чан буржи вуйивалин гъавриъ а. Сирияйиъ дявди ккидирчнайи шагьрар ва гъулар гъяркъиган, кIваз аьзаб шуйи. Инсанарин хилариинди гьаму хулар-йишвар, ккидирчнайи шагьрар, рякъяр къайдайиз хайиз фукьан вахт лазим вуш, сарихьанра пуз хьибдар. Гъирагъдилан кюмек дархьиш, душваъ яшамиш шулайи инсанарин язухъ даринхъа?

Сирияйин ватандашари Урусатдин эскрар аьхю разивалиинди кьабул апIуйи. КкудудубкIру дяви, террористарин тIуркIувалар гьад-раризра даккун духьнайи. Аьдати инсанариз ислягьвал ккунду, хъа Урусатдин кьушмар дина ислягьвал тяйин апIуз душнайидар вуйи. Учура ич терефнаан ерли халкьдиз харжиб дарапIуз мумкинвалар агуйча.

– Контрактдиинди гъуллугъ апIувалин читинвал фтиъ а?

– Гьарсаб ляхниъси, ич ляхниъра читинвалар гизаф а. Сабпиб, хатIалу ляхин ву. Кьюбпиб, хизандин месэлйир сабпи йишв’ин дивуз шулдар. Уву яв ихтиярнаъ адарва, гьюкуматдин, командирарин ихтиярнаъ ава. Увуз лазим гъабхьибси, хулаз гъягъюз шуладарвухьан. 2014-пи йисан ич адаш кечмиш гъахьнийи. Гьелбетда, гьарсар веледдизси, узузра йиз адаш аьхиримжи рякъюъ тIауз ккундийзуз. Фукьан вушра мумкинвалар ишлетмиш гъапIнийза, амма саламдиз хъуркьуз гъабхьундайзухьан. Саб гьяфтайилан, узухъди гъуллугънаъ айидаринра кюмекниинди, гъулаз гъушнийза. Узу яшамиш шулайи йишвра Дагъустандихьан ярхла ву.

– Сирияйиъ дяви айи вахтна, террористарин ва экстремистарин дюз дару рякъюъ ахънайи Дагъустандин жигьиларра, «марцци» ислам уьбхюрча кIури, дина гъушнийи. Гьадрар жара уьлкейиз дявдиз гъягъбан себеб фу вуйкIан?

– Йиз фикриинди, дина жигьилар аьхю пулихъ хъергну гъягъюрайидар ву. Дурариз чпи яшамиш шулайи йишваъ уьмрин рякъ гъибихъундар. Гьацдар жигьиларин бегьем дархьи фикир экстремистари ужуди тартиб апIуру. Дурар чпин хизанарра хъади дявдиз гъягъюру. Экстремизмдин рякъюъ учIвдар ватандихъра, хизандихъра мягьрум шулу. Гьарсар касди гьаддикан фикир дапIну ккунду. Магьа гьамусра Сирияйиан ихь уькейиз чпин абйир-бабар гъийиху веледар хури ими. Хъа дурарин уьмур фициб хьибди? ДумутIан аьхю дерд адар.

– Ватандихьан ярхлади яшамиш хьуз читинди вуйин?

– Гьелбетда, рягьятди дар. Жвуван бицIи ватан кIваин дархьи сад йигъкьан шулдар. Узуз йишвну рякъру нивкIарра Жвул’арин гъулкан шулу. Душваъ йиз дада, гъардаш яшамиш шула.

Хъа Камчаткайиъ айи инсанарра гизаф ужудар ву. Мушваъ яшамиш шулайи дагъустанлуйирихъди гьаммишан аьлакьайиъ ача. Камчаткайиъ табиаьт ихьубсиб дар. Кми-кмиди жилар тIурччвуру. Кьюрдун вахтна лап гизаф йифар ургъуру.

Гьамусяаьт узу гьюлин пехотайин подразделениейиъ отделениейин командирди ляхин апIураза. Узу ва йиз уьмрин юлдаш Маржанайи кьюр велед тербияламиш апIурача, хъа командировкйириъ айи вахтна хизандин вари гъагъ Маржанайиз алабхъура.

– Небиюллагь Сулейманович, увуз жандин мюгькам сагъ’вал, хизандиъ хушбахтвал ва яв ляхниъ саб ражарикьан гъалатI дархьуб ккун апIурача.