Гъубшу гьяфтайиъ Дагъустандиз Урусатдин Федерацияйин жюрбежюр министерствйириан дуфнайи вакиларин дестейин арайиъди РФ-дин экономикайин артмиш’валин министр Максим Решетниковра (шиклиъ) гъафну.
Региондин экономика артмиш апIбахъди аьлакьалу асас месэлйир гьял апIури, дугъу республикайин улихь-кIулихь хьайидарихъди гюрюшар кIули гъухну. Гьял апIуз адагъдарикан садар тIумутIчивалин ва чяхир гьясил апIбан цирклариъ алахьурайи читин месэлйир вуйи. Му темайиан яркьу совещаниера гъабхьну.
Къайд апIуб лазим вуки, гьамусяаьт вари Урусатдиъ гьясил апIурайи коньякарин сурсатарикан 90% Дагъустандиъ гьясил апIура ву.
«Дагъустандин коньяк» ерийин тарихи лишан ву. Му циркил гележегдиъра артмиш апIувал лазим ву. Думу артмиш апIбахъди сабси цIийи лихру йишварра ачмиш хьиди. Гьаддихъди сабси, бюджетдиз гъюру налогарин кьадарра артухъ, хъа яшайишдин программйир уьмриз кечирмиш апIуз мумкинвалар гизаф хьиди. Гьамусяаьт региондиъ чяхир гьясил апIбарихъди аьлакьалу цирклиъ 20 агъзур касди ляхин апIура. Гьадрарикан 18 агъзур кас тIумутIчивалин цирклиъ лихура. Му кьадар йислан-йисаз артухъ шулайибра рябкъюрахьуз.
Гьамусяаьт коньякарин сурсат гьясил апIурайидариз гьюкуматдин терефнаанра кюмек тувра. Гьадму кюмек тувбаз лигну, инвестицйирин программ-йир уьмриз кечирмиш апIури, республикайиъ асас вуди тIумтIарин багълар яркьу шула», – гъапну федералин министри Мягъячгъалайиъ гъабхьи совещаниейиъ.
Гьарсаб апIурайи ляхин фукьан ужуди улихь гъябгъюрашра, гъазанмиш дапIнайи натижйир ужудар вушра, душваъ асас читинвалар адарди шулдар. Цирклиъ алахьурайи читинваларра гьял апIуз Максим Решетниковди РФ-дин финансарин ва гъулан мяишатдин министерствйирин вакилариз теклиф гъапIну ва, вари сатIи духьну, думу читинвалар гьял апIуз гаф тувну.
«Гъулан мяишатдин циркли респуб-ликайиъ асас йишв дибисна, фицики, дагълу регион вуйивализ лигну, му-шваъ яшамиш шулайи агьалйирин гьацI пайну гъулан мяишатдин цирк-лиъ зегьмет зигура, ва гьаддиинди региондин артмиш шулайи экономикайик чпин пайра кивра.
Аьхиримжи йисари гьюкуматдин терефнаанра кюмек айивализ ва циркил улихь гъябгъюз гъитру уьлчмйир кьабул дапIнайивализ лигну, республикайин АПК-йиъ ужудар натижйир рякъюра, ва диди регионарин арайиъ кIакIначи йишвар дидисна. Мисал вуди гъадабгъиш, мейвйир гьясил апIбаан ва урхюрайи чарвйирин кьадарнаан гьамусяаьт Дагъустан Урусатдин регионарикан сабпи йишв’ин ал. Гележегдиъра республикайин АПК-йин цирклиъ ужудар натижйир хьпан бадали, учу зегьмет зигидича»,
– гъапну вахтназ вуди Дагъустан Республикайин Главайин вазифйир тамам апIурайи Сергей Меликовди.
Совещаниейиъ республикайин Главайи АПК-йин циркларикан жа-жаради ктибтнийи. Дугъу мялум гъапIганси, аьхиримжи йисари республикайиъ дюгю гьясил апIбаан, гизаф бегьер хру багъбанчивалин ва тIумутIчивалинна чяхирин сурсатар гьясил апIбаан гъадагънайи натижйир мидиз улихьна йисаритIан лап ужудар ву.
«Сач республикайин зегьметкешари тIумутIчивалин цирклиъ 209 агъзур тонна тIумутI уч гъапIну ва Урусатдин регионарин арайиъ кIакIначйир гъахьну. ТIумтIарин му кьадар бегьер уч апIури, аьхиримжи 30 йисандин арайиъ сабпи раж ву. Гьадму кьадарнакан 145 агъзур тонна тIумтIар чяхир, коньяк гьясил апIуз хътаъну. Амма республикайиъ 1970-1980-пи йисари уч апIури гъахьи тIумтIин бегьернан кьадарнахъна гьелелиг хъуркьнадархьу. Думу йисари мушваъ 370 агъзуртIан артухъ тонна тIумтIин бегьер уч апIури гъахьну», – аьлава гъапIнийи республикайин Главайи.
Совещаниейин кьяляхъ, дидин иштиракчи, РФ-дин гъулан мяишатдин набататчивалин, механизацияйин, химияйин ва набататар уьрхбан департаментдин директор Роман Некрасов ва РД-йин гъулан мяишатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министрин заместитель Шарип Шарипов Дербент райондиъ уьмриз кечирмиш апIурайи инвестицйирин проектдин гизаф бегьер хру йимишарин багълар киврайи «Сапфир» ООО-йиз гъушну. Душваъ гьамусяаьт 30 гектариъ гизаф бегьер хру йимишдин гьарар кивра. Гъийин йигъаз 18 гектариъ гилар айи жюрбежюр йимишарин гъелемар кивна, литIнариинди шид хъубзру турбйирра дизигна, 7 агъзур куб шид уьбхру йи-швра гьязур дапIна ва гьацира йимишар уьрхру йишв тикмиш апIуз гьязурлугар гъахура.
«Сапфир» ООО-йиъ гъягъюрайи ляхнарихъди таниш хьпан кьяляхъ Роман Некрасовди къайд гъапIганси, гъийин йигъаз Дагъустан Республика гизаф бегьер хру багълар киврайивалианра сабпиб ву.
«Аьхиримжи йисари Дагъустан Республикайин набататчивалин цирклиъ шулайи дигиш’валар учуз рякъюрачуз. Мушваъ гьясил апIурайи саки вари мейвйир, йимишар Урусатдин регионарин базрариъ масу тувра. Региондин му цирклиъ хъанара артухъ хъуркьувалар хьпан бадали, РФ-дин гъулан мяишатдин министерствойин терефнаан кюмек апIиди»
– аьлава гъапIну Роман Некрасовди.
