Дугъан сес жарадарин арайиъ дишлади аьгъю шулу, мяъли апIбан къайда хусуси саягънан, хъа сягьнайиин дугъан образ саб жюрейинра тягьна кипуз даршлубси марцциб ву. Думу ужуб юкIв айи, рягьимлу ва сабурлу дишагьлийи чан уьмур мяълийир апIбаз бахш гъапIну, ва му рякъан дугъаз гъирагъдизди улдучIвузра ккундар. Улхуб ихь халкьдин машгьур, бажаранлу артист дишагьли Эльвира Аьгьмедхановайикан гъябгъюра.
Табасаран эстрадайин машгьур артист Эльвира Аьгьмедханова (шиклиъ) табасаранарин арайиъ аьгъдру кас гьеле-меле адаршул.
Эльвира Табасаран райондин ЧвулатI гъулаъ бабкан гъахьну. Мяълийир апIуз думу мектебдиъ имиди хъюгънийи. Сабпи ражари сягьнайиина удучIвруган, думу мектебдин 4-пи классдиъ урхурайи. Дидхъан мина Эльвира гъулан, райондин серенжемариъ иштирак шули гъахьну. Мектебдин кьяляхъ, Дербент шагьриъ педучилищейик урхуз кучIвиганра, думу мяълийир апIбахьан ярхла гъахьундар. Эльвирайи ккергъбан классарин мялимар гьязур апIру факультетдиъ урхурайи, хъа мяълийир апIбан дарс кивру мялимди думу хорин кружокдиз кьабул апIуру.
«Думуган Дербент шагьриъ гъягъру саки вари конкурсариъ марцциди ва бажаранвал кади мяъли апIбаан сабпи йишвар сабпи курснаъ урхурайидарикан узу, хъа кьюбпи курснаъ урхурайидарин арайиъ йиз аьхюну чи Динарайи гъадагъури гъахьнийча. Динара узуна йиз чи ГюльнаратIан успагьиди мяълийир апIрур вуйи. Амма дугъаз мяълийир апIуз ккундайи. Дишди гъапиш, учуз, вари чйириз, мяълийир апIбахьна аьшкь ич дадайихьан гъафунчуз. Дугъу гьаммишан халачийихъ табасаран халкьдин кюгьне мяълийир апIури шуйи. Ич аьхю абара, адашра музыка ккунидар вуйи. Дурари чюнгриин мукьмар йивури гъахьну», – кIваин апIура Эльвирайи.
Саб ражари Эльвира чан чи Гюльнарайихъди Дербент шагьриз Зулфижат хала-йиин улукьуз гъафнийи. Халайин гъуншдиъ сумчир гъябгъюрайи. Зулфижат халайи Гюльнарайикан ва Эльвирайикан гьадушваъ са-саб мяъли апIувал ккун апIуру. Мяълийир дапIну бицIи вахт-налан, кьавларихъди хъайи Зулфижат халайин гъунши, музыкант бай халайихьна дуфну, шубарикан сар чпин дестейихъди сумчрариъ мяълийир апIуз гьауб ккун гъапIнийи. Халайи шубарин абйир-бабарихъди сюгьбат гъабхбан кьяляхъ, Эльвирайин аьшкь рябкъюри, думу сумчрариз мяълийир апIуз гьаъбан йикьрар гъапIнийи.
«Улихьдин вахтари кассетйир хъивру магнитофонар айи. Гьадушв’ан Марьям Къазиевайин, Аьбдуллагь Мирзакеримовдин мяълийирихъ хъпехъури, узу сягьнайиин алирси гьисс апIури, дурарихъди мяъли текрар апIури шуйза. Абйир-бабариз деребхьуз кьюбпи мертебайиъ гьитIикIну, думу артистарин мяълийирихъ хъпехъури, сяътар шуйиз. Узкан гьякьикьатдиъ артист шулу дупну, затра фикир апIудайза. УзузтIан йиз чи Гюльнарайиз мяълийир апIуз гизаф ккуниб вуйи, ва дугъан сесра узуз лап кьабулди вуйзуз. Хъа уьмур сацIиб жараси ккабалгну. Узу табасаран сумчрариз гъягъюз хъюгънийза.
Саб ражари шагьриъ сумчриъ узу, мяълийир апIури, ихь артист Навруз Аскеровдиз гъяркънийи. Дугъу, адашдихъди гафар дапIну, узу чпин кьавларин дестейиз гъадагъну. Аьхю сягьнайиз рякъра Навруз Аскеровди ачмиш гъапIнийзуз. Дугъу, табасаран, лезги, азербайжан чIаларин мяълийир агури, яна узухьди сумчрарин репертуар дубгъуз гъитри гъахьнийи. Концертар, шадлугънан серенжемар шлу вахтари, тешкилатчйирихьна гъягъюри, узу программайик кауб ккун апIури гъахьну. Саб гафниинди, мяълийир апIуз хъюгъруган, йиз багагь ужудар мялимар ва йиз хайир ккуни инсанар гъахьивали узуз читинвалар алахьуз гъитундар.
Гьаци вушра, сабпи гамар алдагъурайиган алахьу дюшюшар кIваълан гъягъюдар. Улихьди Дербент шагьриъ «Прогресс» кIуру зал айи. Гьадушваъ цIийи йисаз концерт гьязур апIурайи. Навруз Аскеровди узуз гьадина дих гъапIу. Тешкилатчийи, дугъан ччвур пуз ккундарзуз – ихь халкьдин арайиъ машгьур кас ву – думуган мяъли пуз гъитундайзухьди, чан программайиъ дигиш’валар тIауз дакк-нивалиан. Узу гьадму залиъ деъну, концертдин кьяляхъ хулаз гъушунза. Гьаму жюрейин дюшюшари мяълийир апIбак тазади кучIврайи артистариз рякъ гьадабтIуру», – ктибтура Эльвирайи.
Эльвирайи чав педагогвалин образование гъадабгънушра, му цирклиъ думу гъилихундар. БицIи вахтнахъан мина дугъан кIваъ духтир хьпакан хиялар айи. Дугъаз лизи халат хъайи, инсанариз сабпи кюмекназ хъуркьру духтрар гьарган кьабулди шуйи. Амма дадайи, аьхюну чи урхурайи педучилищейик бицIинурра кауз къарар адабгъуру. Педучилищейин кьяляхъ сабпи йирхьуд йисан дугъу, чпин гъулан мектебдиъ художествойин самодеятельностдин кружок гъабхури, бицIидарихъди концертар гьязур апIури гъахьну.
«Гьамус сумчрариъ мяълийир апIуз кми-кмиди тек-лифар гъюразуз. Йиз жилир Тимур йиз тереф уьбхру, гъавриъ айи инсан ву. Узу дугъаз кьисмат гъахьивал аьхю бахтси гьисаб апIураза. Хал-хизан ккебгъну 17 йисандин арайиъ жилирикан мяълийир апIидарва кIуру гаф гъеебхьуб дарзуз. Аьксина вуди, думу гьаммишан узуз цIийи репертуар абгбан кюмекчи ву. Кьюр бай ачуз. Аьхюнур 9-пи, хъа бицIинур – 3-пи классариъ урхура. БицIину бали гьамусмиди, хирург шулза, кIура. Йиз кIваъ айи пише балихьнара гъубшнуш, аьгъдарзуз. Бязиган, бизар гъахьи вахтна, хизандиз бегьем вахт гьудрубкIруган, мяълийир апIувал дипуз ккун шулу. Амма бицIи вахт улдубчIвбалан кьяляхъ, мяъли дарапIди гъузуз даршлувалин гъавриъ ахърузу. Узуз йиз халкьди теклиф, дих апIури имбукьан гагьди, мяълийир апIбахьан ярхла шулдарза.
Хайлиндарикан, мяъли апIуб фу вухъа, кIуру жюрейин гафар ерхьуру. Таза артистаризра думу рягьят ляхинси гьибгъру. Ав, мяъли апIуб рягьят ляхин ву, хъа мяъли гъапIу гьарсар касдиз, артист ву пуз шулдар. Тазади мяълийир апIуз хъюгърайи жигьилариз, дурарик бажаранвал ктарш ясана дурариз пул вая кюмек адарш, гъийин девриъ гъагъиди шулу. Хъа пул аш, бажаранвал ктаршра, ужуб студияйиъ ккунибсиб запись дапIну, сягьнайиина удучIвурайидар гизаф а. Чпин сеснииндира дарди, сягьнайиина хилар тIурччвури удучIвиган, дурариз чпи ла-йикьлу артистарси гьиргъру. Тазади мяълийир апIуз хъюгърайи жигьилариз сабпи хьуд йисан фонограмма фу вуш гьархбан, жвуван сесниинди мяълийир апIбан теклиф дивраза. Жвуван сесниин дилихну ккунду. Сумчрариъ кьавлар хьайи йишвахь фонограмма фтиз лазим ву?! Ав, улихьна йисари, сумчрариъ хъади-хъади мяълийир апIру вахтари йизра сес гъядябгъюри гъабхьнийиз. Сес гъядядябгъбан бадали, сесниин ляхин дапIну ккунду.
«Табасарандин нурар» газатди узуз гьациб мумкинвал туври имиди, йиз яратмишарин рякъюъ узуз кюмек гъапIу гьарсар инсандиз чухсагъул пуз ккундузуз.
Йиз мяълийир асас вуди Динара Гьясановайи гъидикIдар ву. Дугъу гъибикIу «Яв гъахьи йигъ мубарак» мяълийихъан узу табасаранарин арайиъ машгьур гъахьунзу. «КIваълан гьаъ думу» ва «17 йис» мяълийирра гьадгъандар ву. Гьацира Аьлимурад Аьлимурадовдин, Эльмира Аьшурбеговайин, Гюлбике Уьмаровайин, Фазина Вагьабовайин шиърариз мяълийир айиз. Мукьмар Надирбег Къазиевди, Эмили, Мюгьюряли Аьбдуллаевди гьязур гъапIну», – ич сюгьбатнан аьхириъ аьлава гъапIнийи Эльвира Аьгьмедхановайи.
Телефондиан дугъу узуз успагьиди швнуб-саб ихь халкьдин кюгьне мяълийирра гъапIнийи. Му шаду ва уьмрикан рази, марцци юкIв айи халис дишагьлийихъди вуйи мани сюгьбат йиз кIваъ уьмурлугдиз гъубзди. Гъит дугъу чан мяълийирихьди ихь халкьдин юкIвариъ гьарган шаду гьиссар уягъ апIри.
