Урусатдин Президент Владимир Путинди Федеральный Собраниейихьна вуйи чан Посланиейиъ диву табшуругъназ асас вуди, бицIи классариъ урхурайи вари баяр-шубар йигъан сабан мани хурагнахъди тямин дапIну ккунду. РФ-дин мярифатнан министерствойи, цIийи урхбан йис ккебгъайиз думу табшуругъ уьлкейин вари регионариъ уьмриз кечирмиш апIбан бадали, кьабул дапIнайи къайдайинди тялукь ляхинра кIули гъубхнийи. 2023-пи йисаз гьаму метлебариз федеральный бюджетдиан 108 млрд манат жара апIура. Гьадму вахтназ вари мектебарин 1-4-пи классариъ урхурайи баяр-шубар мани хурагнахъди тямин апIбан бадали, лазим вуйи шартIар къайдайиз духну, ккудубкIну ккунду.
Думу месэлйир къайдайиз хурайи «РФ-диъ образование-йин гьякьнаан» федеральный къанундиз асас вуди, мектебариъ бицIидариз гьиврайи мани хураг заан ерийинуб, сагъламвал мюгькам апIруб ва варибдихъди тамам вуйиб, кьувватлу апIруб ва хатIасузвалин тIалабариз жаваб тувруб дубхьну ккунду. Мидланра савайи, дидин хурагарин сиягь гьязур апIруган, сагъламвалин зяифвал кайи бицIидарин (диетайиин алидарин) игьтияжар гьисабназ гъадагъуз ва думу сиягьнаъ регионарин милли хурагар тIауз мумкинвал хьибди.
Ихь республикайиъ 2021-пи йисан 1-пи сентябрихъан му месэла уьмриз кечирмиш апIуз федеральный бюджетдиан 2,3 млрд манат жара дапIна.
Улихьнаси РД-йин Прави-тельствойин председатель Аьбдулпятягь Амирхановдин регьберваликкди кIули гъубшу совещаниейиъ республикайин гьюкуматдин ва муниципальный уьмуми образование тувру тешкилатариъ думу ляхин фици тешкил дапIнаш, ахтармиш гъапIну.
Вахтназ вуди РД-йин илмин ва образованиейин министрин вазифйир тамам апIурайи Ягь’я Бучаевди къайд гъапIганси, гъябгъюрайи йисан 15-пи сентябриз республикайин муниципальный образованйирин бюджетариз гьаму метлебариз вуди 1 миллиардна 694 миллион манат хъадапIна.
«Республикайин илмин ва образованиейин министерствойи уьмуми образование-йин тешкилатарин хураг гьязр апIру блокар ахтармиш гъапIну. Гьюкуматдин ва муниципальный уьмуми образованиейин 1396 тешкилатдикан 946-диз хураг гьязур апIру чпин блокар а, 344 тешкилатди хураг гьязур апIру гьадму жюрейин блокар дюзмиш дапIна, 106-ди – арендайиз гъадагънайи хураг гьязур апIру блокар ишлетмиш апIура. БицIи классариъ урхурайи баяр-шубар мани хурагнахъди тямин апIувалин ери ужувлахъинди дигиш апIбан бадали, «Образование артмиш апIувал» республикайин гьюкуматдин программайин дахилнаъди мектебарин хураг гьязур апIру блокар ва столов-йир къайдайиз хпан серенжемариз республикайин бюджетдиан 400 миллион манат жара апIбанди ву», – къайд гъапIну Я.Бучаевди.
Дугъу гьацира мектебариз тадарукар хпан ляхниъ гьял дапIну адру месэлйирикан гъапну. Дугъан гафариинди, образованиейин бязи тешкилатариз ужубси улупури, къалп ипIру-убхъру сурсатар, иллагьки никк ва никк-дикан гъапIу сурсатар, хувалин дюшюшар давам шула. Столовйириз бицIидарин сагъламвализ зарар кайи ис-ккан ерийин ва кьиматнан тадарукар хурайивал – дидин зиин образованиейин тешкилатарин ижми гюзчивал адрувалин натижа ву. Мектебариз хурайи ипIру-убхъру сурсатар тендерин документацияйиъ улупнайи тIалабариз ва ерийиз тялукьдар шулаш-шуладарш, ахтармиш апIувал чарасуз лазим ву.
Му месэла гюзчиваликк уьбхюри, республикайин гьюкмин ляхин тамам апIру органари тялукь уьлчмйир кьабул дапIна. Гьаци, мектебариз масу гъадагъурайи ипIру-убхъру сурсатарин «Меркурий» кIуру федеральный гьюкуматдин мялуматарин гъурулушдиъ электрондин ветеринарный сертификация гъабхура. Му гъурулушди гъулан мяишатдин исккан ерийин сурсатар гьясил апIрудариз аьхю манигъ’вал апIура. Дидин кюмекниинди малдарвалин ва жара сурсатарин ери ахтармиш апIуз, натижайиъ къалп ипIру-убхъруб арайиан адабгъуз мумкинвал шула.
Ягь’я Бучаевдин гафариинди, къалп ипIру-убхърубдихъди женг гъабхбаъ никкдин сурсатарин маркировка апIурайивалира ужуб натижа тувра. Маркировка тIапIували никкдин сурсатар гьясил апIбан вари рякъ ахтармиш апIуз мумкинвал тувра.
Совещаниейиъ муниципальный образованйирин глав-йири, баяр-шубар мани хурагнахъди тямин апIуз сар касдин кIулихъ гьисаб дапIнайи 61 манат гьубкIрадар кIури, мялум гъапIнийи. Аьхиримжи вахтна ипIру-убхъру сурсатарин кьиматар йигълан-йигъаз за шулайивализ лигну, му пулихъ месэла тамам кьадарнаъди гьял апIуз удукьурадар. Гьаддиз Аьбдулпятягь Амирхановди, пулин кьадар артухъ апIбан бадали, респуб-ликайин бюджетдиан дакьатар жара апIбан месэлайиз лигуб табшурмиш гъапIнийи.
Къайд апIуб лазим вуки, КПРФ фракцияйин депутатари, дидин кIулиъ айи Геннадий Зюгановдин регьберваликкди, мектебарин кьялан классариъ урхурайи баяр-шубарра мани хурагнахъди тямин апIбан гьякьнаан къанундин проект Госдумайиз хътапIну. Думу кьабул гъапIиш, аьхю шулайи наслин сагъламвал мюгькам апIбаз диш дапIнайи политика давам апIуз хьибди.
