РФ-дин юстицияйин министерствойин мялуматариин асасламиш духьну, интернетдиан хабрар тувру «Важиблу гьядисйир» сайтдиъ Урусатдиъ культурайин ирснан тикилишар ва ядиграр фици пуч шулаш, макьала чап дапIна. Дурарин улупбариинди, мисалназ, Дагъустандиъ сад йисандин арайиъ культурайин мяна айи тарихи ядиграрин кьадар 7%-дин кам гъахьну.
«Сад йисандин арайиъ ихь уьлкейиъ культурайин ирснан 150-200 ядиграр дургура. Яна гьар кьюд йигъак Урусатдин саб дарш жара региондиъ тарихи ядигар пуч шула. Аьхиримжи 10 йисандин арайиъ тарихи ирснан мяна айи 2,5 агъзур милли машгьур йишвар ва ядиграр гъудургну ва пуч гъахьну. Му бедбахтвалик гьисаб ву. Мидланра гъайри, шагьрарин ва районарин кIулиъ айидари ва гьякимари, тарихи тикилишар али йишвар жара метлебариз ишлетмиш апIуз кьаст ади, думу тикилишар мюгькамди уьрхюрайи статусдиан адагъура…»,
– дибикIна думу макьалайиъ.
Дагъустандин культурайин ирснан месэлйириз лигурайи агентствойиан мялум гъапIганси, гъийин йигъаз республикайиъ гьюкуматдин гюзчиваликк уьрхюрайи культурайин ирснан 6312 тикилиш сиягьназ гъадагъна. Думу сиягьнаъ улупнайидарикан 2407 ядигар лапра багьалудар ва важиблудар ву. Дурарикан 1 951 – федеральный мяна айидар, гьадму гьисабнаан 1833 археологияйин ядиграр ву. Гьисабназ гъадагънайи вари ядиграрин шубубпи пай, Урусатдин Федерацияйин жара регионариъси, гъагъи гьялназ дуфна. Гъийин йигъаз респуб-ликайиъ пуч гъахьи ядиграрин кьадар Гьюкуматдин культурайин ирснан объектарин саб вуйи реестри гъабхурайи анализдин ва ахтармишарин натижйир йивбан кьяляхътIан мялум хьибдар.
«Макьалайиъ, Дагъустандиъ 7% ядиграр пуч гъахьну кIури, улупнайи цифра дюзуб дар. Дицистар улупбар гьич саб гьякь-гьисабнаъра тувнадарча. Мидланра гъайри, культурайин ирснан мяна айи ядиграр гьюкуматдин реестриан адагъувал думукьан гьии ляхин дар. ИкибаштIан, ахтармишарин ляхин гъабхруган, гъагъи гьялназ дуфнайи тарихи ядиграрра ашкар шулу. Дурар фукьан аш, гьякьикьи цифрйир анализ апIбан ва культурайин гьюкуматдин ядиграр саб вуйи реестриз гъадагъбан сиягьнахъди аьлакьалу ляхин аьхирихъна гъафиган, мялум хьибди»,
– къайд гъапIнийи Дагъустандин культурайин ирснан агентствойин руководителин заместитель Таиса Аьлибутаевайи.
Дугъан гафариинди, ядиграр дургурайивалин ва пуч шулайивалин асас себеб – дурар рас апIру вахтна деврин материалар ва технолог-йир дюз дарди ишлетмиш апIурайивал ву.
«Ккебгънайи ляхин заан дережайиъди ккудубкIур ва гъагъи гьялназ дуфнайи тарихи йишвар, тикилишар ва ядиграр рас апIру рякъяр дихъиди кIури, миж кайиз», – аьлава гъапIну Таиса Аьлибутаевайи.
