Гъи ихь уьлкейин яшайишдин гьарсаб цирклиъ грантари аьхю роль уйнамиш апIура. Саспи миллетарин вакилари, грантдин миллионар харж апIурайи серенжемариъ иштирак духьну, хъасин халкьдин пай кайи ляхнариз чпин жибариан шубудварж, хьудварж манат уч апIури рякъруган, узу фикрарикк ккахъри шулзу. Табасаранари фила грантарикан мянфяаьт ктабгъуз дубгъиди?!

 

 

Гьаму багарихьди Жигьиларин ляхнарин федеральный агентствойин грантар шубур табасаран жигьили гъадагъували, йизси, гизафдарин юкIвар рази гъапIуншул. Эгер саб яш дубхьнайидаригъ чпин проектар грантарин конкурсариз адагърудар цIибтIан гъядарш, умудлу шулхьа, аргъаж шулайи насли му ляхниъ хъуркьувалар улупиди.

1 миллионна 400 агъзур манатдин грант гъадабгъбаъ гъалиб гъахьи ихь жигьил Сяидялиев Аким Аьбдуризаевич аьхюну пай ихь ватанагьлийириз блогерси, актёрси, концертар ва сумчрар гъахру тамадаси, волонтёрси мялум ву. Аким Сяидялиев 1997-пи йисан 29 сентябриъ Табасаран райондин ТIюрягъ гъулаъ бабкан гъахьну. 9-пи классдиз гъулаъ дурхну, хъасин дугъу Мягьячгъалайиъ Дагъустандин культурайин колледждин актёрвалин отделение ккудубкIну. Гьамусяаьт Аким Табасаран драмтеатриъ лихура. Думу Дербент шагьрин жигьиларин парламентдин депутат ву; гьацира дугъу «Саб вуйи Урусат» партияйин жигьил гвардияйин, Урусатдин гъуларин жигьиларин союздин ва жямяаьтлугъ жара тешкилатарин жергйириъ чаин али ляхин кIулиз адабгъура.

— Аким, сабпи нубатнаан, увуз грант гъадабгъувал аьхю разивалиинди мубарак апIураза! Грантдихьна рякъ фициб гъабхьнияв? Дициб ляхниъ гъалиб хьуз читинди вуйин?

— Гъи ихь гьюкуматди жигьилариз гизаф мумкинвалар тувна, анжагъ дурар аьгъяди ишлетмиш дапIну ккунду. Узу соцсетариъ гизаф шлур вуза. Ва гьаци АИС «Молодежь России» кIуру сайтдиъ грантариз вуйи конкурс айиб аьгъю гъабхьунзуз. Чан шлуб ибшри дупну, думу конкурсдиъ иштирак хьуз кьаст гъапIунза. Урусатдин вари регионар иштирак шулайи конкурсдиъ гъалиб хьуб, икибаштIан, рягьят ляхин дар. Хъа вари уву гьязур гъапIу проектдикан, дидкан инсанариз, яв миллетдиз фициб хайир аш, гьаддикан асиллу ву.

— Яв грантдин асас метлеб фу ву? Грантдихъди аьлакьалу ляхниъ увуз кюмек гъапIур айин? Ва думу шлихъди кIулиз адабгъбанди вува?

— Грантдин асас метлеб саб вуйиз – жигьиларин арайиъ табасаран халкьдин милли культура рабгъувал, думу культура уьхбак саб бицIи пай кивувал, жигьилар ихь культурайихьна жалб апIувал. Гъийин заманайиъ ихь бабан чIалнан, культурайин аьгьвалат фициб дубхьнаш, рябкъюрахьуз. Гизафси жигьилариз бабан чIал аьгъдар, аьгъюдаризра думу чIалниинди улхуз ккундар, садар жигьилар Европайин культурайихъна душна, тмундар – диндиъ учIвну, имбу уьмур дярябкъри духьна. Хъа варитIан аьхю культура – инсанди чан багъри халкьдинуб уьбхювалиъ а. Узу гьадму фикир ихь жигьиларихьна рубкьуз чалишмиш шулаза.

Йиз грантдин темара гьациб вуйиз: «Халкьдин яратмишарин фестиваль «Рубасдин мукьмар». Му фестивалиъ табасаран халкьдин милли культура — халкьдин кюгьне мяълийирин ва ялхъвнарин, милли аьдатарин, кюгьне палатдин культура ва хайлин жара терефар — вари Дагъустан Республикайиз ва фестивализ гъафи хялариз улупуз шулу. Хъа фестивализ теклиф дапIну гъафи жара миллетарин коллективари чпин халкьарин культура ухьуз улупуру.

ИкибаштIан, му грант кIулиз адабгъуз узуз кюмекра лазим шулу, ва гьациб кюмек Табасаран драмтеатрин терефнаан хьибди. Дидин гьякьнаан театрин директор Аьлимурад Асланбеговичдихъди гафар гъахьнийич.

— Яв асас ляхин – театр ву. Театриъ яв гъийин йигъ ва гележегдиз айи планар фицдар ву?

— Ав, театриъ ляхин апIури, гьамус хьуд йис вуйиз, ва узу театриз ляхниз кьабул апIувалиин кьадарсуз шадра вуза. Гьаму йисарин арайиъ хайлин ужудар ролар уйнамиш дапIназа. ИкибаштIан, йиз ляхниз кьимат туврудар йиз режиссерна театрин тамашич-йир ву, хъа узу уз’ан удукьруганси лихураза. Ляхнин планарарикан кIуруш, театрин сягьнайиин дивру гьарсаб цIийи спектаклйиъ иштирак хьуз ккундузуз.

— Жигьилин мелзналан гьаму суалназ жаваб деебхьну ккундийзуз: ихь жигьиларин гележег ужуб хьпан бадали, фу лазим ву, вая фу дапIну ккунду?

— Йиз фикриан, эгер улихь метлеб дивну, гъи гьаму апIурза, закур гьатму апIурза дупну, хъюгъну лихруси гъабхьиш, фуну ляхин вушра кIулиз адабгъуз, заан дережайиз удучIвуз шулу. Жвуваз лазим дарубдиз ва мяна адрубдиз вахт харж дапIну ккундар. Гьамусяаьт наан ашра, чIат-чIурдиъ, интернетариъра кмиди, жвув жвувахъ дархьиш, жарарихъди гъягъюз мумкин ву. Гьаци дархьбан бадали, жвуву жвувкан фикир дапIну ккунду.

Ав, уьмриъ иштирак шули, варибдикан хабар ади, китаб дурхну, кинойиз дилигну, гъабчIиб-чIийибдигъ гъяди ккунду – закурин йигъан увуз фукIа алабхъган, улихь гьучIвну ляхин апIруси. Гъирагъдихъан дустарира, маш ккадрударира, мапIан, думу лазим дару ляхин ву, пуб мумкин ву. Лазим дару инсанарихъ хъебехънура ккундар. Абйир-бабарихъ, аьхюдарихъ, яшлуйирихъ хъебехъну, ужубна чIуруб жара апIуз дудубгъну ккунду. Гьаци гъахьиш, саб дарш саб ляхин кIулиз адабгъуз шулу.

— Жигьилариз грантариъ иштирак хьпан гьякьнаан фициб теклиф апIурава?

— Узуз, форумариз гъягъяйиз, грант фтиз кIурушра аьгъдайзуз, гьамусяаьтдин аьхю пай жигьиларизра, думу фици ва гьаз туврайиб вуш, грантдин метлеб уьмриз фици кечирмиш апIуруш, аьгъдар. Жигьиларин форумариз гъягъюрайиган, узуз гизафдари, фу бадали гъягъюрайир вува гьадму форумариз, душвариъ я пул туврадарвуз, я саб фукIара жараб адар, саб мянфяаьт ктарди рякъ-хулиз яв пул чIур апIурава, кIури гъахьунзуз. Хъа гъи магьа, шюкюр Аллагьдиз, йиз саб метлеб бегьем апIуз мумкинвал гъабхьну. Гьаддиз кIураза: форумариъра иштирак духьну ккунду, аьгъюдарихьан аьгъдрубра гьерхну ккунду. Аьхю хушниинди кюмек апIударра гизаф шулу. Гьамциб ният ади проект бикIураза гъапиш, райондин администрацияйианра, фунуб-вушра гьюкуматдин ва жямяаьтлугъ идарйирианра кюмек апIиди.