Аьхиримжи йисари медицинайин ва сагъламвалин цирклиъ гьяракатар ва улхбар асас вуди коронавирусдин цIийи инфекцияйикан ва думу тIягъюн терг апIури гъахурайи серенжемарикан вуйи. Ковидди мялуматарин мяднариан инфекцияйин жара уьз-рар гъирагъдиз адаъну. Гьаму аьгьвалатнаъ ухьуз ихь ватандашар жара инфекцйири кагърайибдикан, бязидар уьзрин асиллувалиъ ахърайибдикан гьархунхьуз. Дицисдар уьзрарикан саб наркомания ву.
Му уьзрин асиллувалиъ жюрбежюр йисарин агьалйир ахъру. Наркотикариин гюзчивал гъабхурайи федеральный гъуллугънан улупбариинди, ихь уьлкейин гьарсар 25-пи агьалийи саб филан вуш наркотикдин тIяаьм аьгъю апIуру. Хъа наркотик, марихуана вая синтетикайин жюрейин вушра, диди инсандин бедендиз хайлин зарар тувру. Гьякьикьатди улупурайиганси, наркомандин уьмур ярхиб шулдар, думу ухди-кьанди анжагъ нубатнан дозайикан фикир апIурайи лукIраз илтIикIуру.
Республикайин наркологический диспансерин кIулин духтир Салихат Уьмаровайи мялумат тувганси, Дагъустандиъ наркомания ва алкоголизм тарабгъбаан 2022-пи йисан 1-пи январиз вуйи улупбар, Урусат Федерацияйин жара регионарик тевган, асккандар вушра, юкIв архаин дапIну ккундар.
«Асас вуди наркомания-йиан гьисабназ гъадагънайидар Мягьячгъала, Дербент, Къизлар ва Дагъустандин Огни шагьрариан ва гьацира Къизлар, Хасавюрт, СтIал Сулейман районариан ву. Гьацира къайд дапIну ккундуки, республикайиъ ва кIулди уьлкейиъ цIийи жюрейин наркоманарин кьадар артухъ шула. Яна дурари психикайиз тясир тувру синтетикайин наркотик ишлетмиш апIура ва дидин асиллувалиъ адрахъувал чпихьан гюзчиваликк уьбхюз шулу кIури, фикир апIура. Синтетикайин наркотикар ишлетмиш апIурайидар саб йишваъра гьисабназ гъадагънадар, ихтиярар уьрхру органарин терефнаанра дурарихьна саб жюрейин наразивал адар ва дурар аьдати инсанарихьан жара апIуз шулдар. Амма 5-10 йислан му наркоманар чпизра хабар дарди наркотикарин асиллувалиъ ахъру. Ва медицинайин кюмек дарди дурарихьан уьзур ккабгъуз шулдар.
Таза деврин наркоманари чпи ишлетмиш апIурайи синтетикайин сурсатар бедендиз саб жюрейинра зарар кайидар дар кIури, фикир апIура. Дурар гъалатI шула. Инсандин беден ишлетмиш апIурайи сурсатдихьна вердиш шулу, ва ухди-кьанди ишлетмиш апIурайи дозайин кьадар я артухъ дапIну ккунду, ясана беденди жара артухъди гуж тувру наркотик ккун апIуру. Хъа гъагъи наркотикари фу гьялнахъна хуруш варидариз мялум вухьуз», – гъапну Салихат Уьмаровайи.
Йиз сюгьбатчийи къайд гъапIганси, Республикайин наркологический диспансери наркотикарин асиллувалиъ ахънайидариз профилактикайин, диагностикайин, сагъ апIбан, психологияйин ва социалин реабилитацияйин кюмекар тувра. Медицинайин цирклиан лазим вуйи жюрбежюр кюмекар вари саб йишв’инди туврайивализ дилигну, пациентар алкоголин ва наркотикарин асиллувалихьан сагъ апIуз мумкинвал шула. Республикайиъ наркотикариз аьксиди гъахурайи профилактикайин серенжемарин натижайиъ аргъаж шулайи наслин ва жигьиларин арайиъ наркотикарикан асиллу вуйидарин кьадар ис гъабхьну. Гьамусяаьт республикайин наркологический диспансерин гьисабнаъ 6118 наркоман а. Асас вуди дурар яшар 30 йис дубхьну адру жигьилар ву.
Наркотикар ишлетмиш апIували ва дурар масу тувували административси, уголовный жавабдарвалихъна хурайивал кIваълан гьархну ккундар. Наркотикар ишлетмиш апIуз хъюгъю инсанди чазси, чан хизандизра бала хура.
Журналистикайин ляхнин тажрубайиъ узуз наркоманарикан хайлин ражари макьалйир дикIуб кьисмат гъабхьунзуз. Ихь республикайиъ наркотикарикан асиллу вуйи веледар айи хизанар гизафа. Думу хизанарин бабарин кIваъ айи дерд ва улариъ айи нивгъун цIадлар гъяркъиган, думу кюлфетар бахтлудар ву пуз шулдарзухьан.
