Йиз «Лезги-табасаран чIаларин дестейикан фикрар» («Табасарандин нурар» 10-пи июнь, 2022-пи й.) макьалайиз жаваб вуди математик-логик Ш. Гьямидовди «Лезги ва табасаран чIалариз багахьлувалар гизаф а» макьала дибикIна («Табасарандин нурар», 8-пи июль 2022-пи й.).
Юл. математик-логик-аналитик Ш. Гьямидов, уву йиз макьалайин мянайин гъавриъ ахъундарва, гъавриъ ахъузра ккундарвуз. Дидин мяна табасаран чIалназ лезги чIал дарпуб ву.
Китабариъ, газатарин макьалйириъ кьибла Дагъустандин чIалариз, гьадму гьисабнаан табасаран чIалназра, садари «лезги чIал», тмунудари табасаранариз «лезгиноязычный» халкь кIуруган, дюз вуйин? Урх: Мусаев Г.М. Этногенез лезгиноязычных народов Кавказа // От античности к возрождению. Материалы X Дзагуровских чтений. Махачкала, 2011. С.200-206.
Математик-логик Ш. Гьямидовди бикIура: «Хъа мицдар макьалйир, вари дагъустанлуйириси урхруганси, «Дагправда» ясана «Новое дело» газатарик чап дапIну ккунду. Мициб макьала гъурху лезгйири, даргйири ва гь. ж. фу кIуруш, гьадмуган лигурхьа».
Урус чIалниинди макьала гъибикIиш, фу пиди дурари? Дурар увутIан ужуйи гъавриъ ахъиди ва дюзди дибикIна пиди. Ва дурари пиди: «Лезгйири табасаранариз «чIуру лезгйир кIуру, хъа аварари, даргйири табасаранар «лезгйирин запчастарси» гьисаб апIуру». Гьаддиз, увура урх, лезгйирира, аврарира урхри…
Узу гъитIирккнайи месэлйириз варидариз жаваб тувуз гьязурди вуза. Му месэлйирикан узу гъидикIу китабариъ, макьалйириъ 20-30 йис улихьна дупна: «Очерки истории Табасарана». Махачкала, 1994; «Табасаранарин тарихнаан». Махачкала, 2002; «К истории и культуре табасаранского народа». Махачкала, 2016 ва гь.ж.
Ш. Гьямидовди бикIура: «Йиз аьгъювалариан, табасаран чIалниинди урхуб-бикIуб яратмиш апIбаз кюмек гъапIур лезгижви Гь. Гьяжибегов ву».
Гьяжибег Гьяжибеговдикан узу гъибикIу «Табасаран бикIувал яратмиш апIбаъ Гь. Гьяжибеговдин аманатдикан» макьала йиз китабдиъ урх – «Табасаранарин тарихнаан», 2002. 247-249-пи машар.
Т. Шалбузовдин, Б. Ханмягьямадовдин, хъанара гизаф варжариинди табасаранарин хпар лезги дишагьлийир гъахьнушра, увуз ва хъана гизафдариз лезги чIал аьгъяшра, табасаран чIалназ лезги чIал дупну ккундар.
Математик-логик Ш. Гьямидовди бикIура: «Хъа Дагъустандиз сифте саб чIал ади гъабхьну пувал аьхю кучIал ву. Хъана гьамцдар кучIлар макьалайик гизаф ка».
Му месэлайин гьякьнаан математик Ш. Гьямидовдиз теклиф апIурза машгьур проф. Г. Б. Муркелинскийдин «Дети одного народа» (Журнал «Советский Дагестан»; 1969. №6, с.73-74.), академик В.П. Алексеевдин «Несколько слов о происхождении народов Дагестана», проф. Г.С. Федоровдин «Все мы из рода дагестанского»: М. Р. Гьясановдин «Загадки этнонимов Дагестана» макьалйир ва китабар урхуб.
Дагъустандин кюгьне чIал дабгъуз хъюбгъбакан машгьур аьлимари А. Чикобавайи, А. Бокарёвди, У. Мейлановайи ва жара аьлимари дибикIна. Кьибла Дагъустандин чIалариз лезги чIалар кIуруган, гьадму чIаларик табасаран чIалра кабхъру.
Юл. математик-логик Ш. Гьямидов!
Табасарандин Иранарин Табаристандихъди (Мазандерандихъди) саб аьлакьа адрубдикан швнуб-сабан увуз ва увусдариз жавабар тувунза. Му месэлайин гьякьнаан чан макьалайиъ Рамазанов Исамудиндира увуз жаваб тувну. Увуз, математик-аналитик-логикдиз, му месэлайикан ухди гьархурвуз. Хъанара бикIурава: «Табасаранар Персияйин саб бицIи миллет вуди хьубра мумкин ву». Мидиз мянасуз кIуру.
Гизаф гъибикIунза, гьамусра бикIурза: табасаранар саб-швнуб аьсрариъ Кавказ Албанияйиз дахил шули гъахьну. Албанияйин алфавитдиъ 52 гьярф ади гъахьну. Узу мектебдиъ урхруган, Т. Шалбузовди дюзмиш гъапIу ихь чIалнан буквариъ (табасаран чIалнаъ) 52 гьярф айи. Ихь алфавит кьяляхъна дюз дарди жикъи гъапIну.
Юл. Ш.Гьямидов! Ихь чIалнан месэлйирикан улхуб гъитну, М. Багировдикан улхуз хъюгънава. Гьамциб вуйин математикдин логика?! Лезги ва табасаран чIаларин багахьлувал айиб увузтIан ужуйи аьгъязуз. Хъанара увузра, увусдаризра текрар апIурза: табасаран чIал ва лезги чIал жара чIалар ву!
Макьалайин аьхириъ математик-логик юл. Ш.Гьямидовди бикIура: «Яв тIалаб бегьем апIури, йиз фикрар аьян апIураза. Гизафдариз уву «ав» даркIрубра аьгъязуз. Хъа йиз, математикдин, логика дикъатлуб вуйиз».
Яв фикрар сабра затра дюзидар дар ва табасаран чIалназ лезги чIал дарпбан бадали математикдин логика лазим дар.
Юл. Математик-логик Ш. Гьямидов, уву математик вуза кIури тяриф мапIан, хъа узу тарихдинна филологияйин факультет ккудубкIунза, узу сяняаьткар вуза ва дикIру макьалйир далил ади дикIурза. Яв макьалайик, узу кучIлар апIуру кIури, дибикIнава. Яв нягьякь гафариз, фикрариз жавабар ухдира тувунза, хъана тувуз гьязурди вуза.
Саб себеб адарди, Ш. Гьямидовди макьалайиъ абурсуз гафар ишлетмиш апIура. Уву вува кучIлар апIрур ва гъи гъапуб закур гьархрур ва гь. ж.
