Урусатдиъ декабрин 3-пи йигъан Вари халкьарин инвалидарин йигъ къайд апIури шулу. Гьаму машкврин тарих 1992-пи йисан 14-пи октябриъ кIули гъубшу ООН-дин Генеральный Ассамблеяйин заседаниейилан ккебгъну. Заседаниейиз уч духьнайидари дюн’яйин вари тешкилатарикан ва гьюкуматарикан Вари халкьарин инвалидарин йигъаз бахш вуйи серенжемар гъахувал ва дурариъ иштирак хьувал ккун гъапIнийи. Думу йигъ къайд апIбан метлеб – гъагъи ва сагъ апIуз даршлу уьзриан сагъу ватандашарихьанси зегьмет зигуз шули адру инсанариз жямяаьтлугъ уьмриъ иштирак хьуз мумкинвал тувуб, дурарин ихтиярар ва азадвал уьрхюб ву. Жандин сагъламвалин мумкинвалар адру инсанар ихь арайиъра хайлин а.
2022-пи йисан ноябрин садпи йигъаз гьюкуматдин статистикайин Федеральный гъуллугъну туврайи улупбариинди Дагъустан Республикайиъ гьаммишан яшамиш шулайи агьалйирин кьадар 3 110 858 кас ву. Дурарин арайиъ 233 003 кас инвалидар ву (вари кьадарнакан 7,49 процент): сабпи дережайин инвалидар – 29 242 кас, кьюбпи дережайин – 106 080 кас, шубубпи дережайин – 97 681 кас. Республикайиъ 14 932 инвалид бицIидар яшамиш шула.
Жандин сагъламвал адру касдин уьмур гьацира пашманди гъябгъюра. Гьаддиз гьюкуматдин ва сагъу ватандашарин вазифа – инвалидариз шлубкьан кюмек тувувал ву. Кюмекра швнубна саб жюрейинуб шулу: гьякъи, улариз дярябкъру, ибариз деребхьру, кIулин маълин уьзрар кайи инсанариз гиран ктадапIувал, дурариз гьюрмат апIувал, рякъюъ алахъиган, кюмекнан хил гьаччIабккувал.
Урусатдиъ «Доступная среда» ччвур тувнайи федеральный программайи ляхин апIури швнудна сад йис ву. Думу программайин метлеб – инвалидарин коляскйир кючйириъ хъауз, дурариз культурайин ва жара гъуллугъар гьуркIру идарйириз гъягъюз гъулай шартIар арайиз хувал ву. Гьар йисан думу программа артмиш апIури, цIийи теклифар кьабул апIура.
Инвалидарин йигъ къайд апIайиз цIиб улихьнаси РД-йин мялуматарин ва чап апIбан Агентствойин кIулиъ айи Аьбдуразакь Жамалудинов Дагъустандиъ коляскйир хъаърайи инвалидари рягьятвал гъадабгъру «Хьадукар» ччвур тувнайи дараматдиз гъушну ва душваъ Къарабудагъкент райондин ликар ккадру инвалидарин обществойин председатель Аьли Мусаевдихъди гюрюшмиш гъахьну.
«Хьадукар» базайиз дуфнайи хялар дараматдиъ, дидин гьяятдиъ гъилицну, инвалидариз жандин сагъламвал за апIбан бадали арайиз духнайи шартIарихъди таниш гъахьну. Аьбдуразакь Жамалудиновди Аьли Мусаевдиз, дугъу апIурайи ляхниз дилигну, чухсагъул мялум гъапIну.
«Гьамусяаьт Урусатди гъабхурайи хусуси мянайин дявдин операцияйиъ зийнар гъахьидар, ликар-хилар хътарди кьяляхъ гъюрайидар а. Дурариз реабилитация гъабхру йишв лазим ву. Республикайиъ гьамциб йишв ади хьували дурарин рюгь за апIуз, жандин сагъламвал къайдайиз хуз мумкинвал тувди», – гъапну Агентствойин кIулиъ айири.
Аьли Мусаевди чпин обществойи, базайиъ хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйир кьабул апIбан бадали, президентдин грантарин конкурсдиз аьрза тувнайиваликан гъапнийи. Дугъан гафарииди, базайиъ сатIиди 70 кас кьабул апIуз мумкинвал а.
«Мягьячгъалайин ортопедияйин протезар гьясил апIру йишв’ан туврайи улупбариинди, республикайиъ ликар алдагъуз читинвал кайи инсанарин кьадар 6000-тIан артухъ ву. Хъа гъийин йигъаз Дагъустандин аьтрафариин коляскайиъди лицурайи инвалидарихьан рягьятвал гъадабгъуз, гьюлихъна душну, гьюлин штук кучIвуз мумкинвал тувру вари шартIар айи йишв «Хьадукар» базатIан адар. Душваъ гьюлин штуъ убчIврайи, хусуси жюрейин лифтрахъди тямин дапIнайи рякъра (пирс) кмиди а», – гъапну дугъу.
***
Варихалкьарин инвалидарин йигъ къайд апIбакан улхруган, меценат, «Дагъустандин халкьдин Игит» медалин сагьиб, ихь ватанагьли Айваз Гьюсейнович Рамазанов кIваин дарапIди гъитуз шулдар. Гьар йисан дугъу чан гъазанжарин саб пай рягьимлувалин ляхнариз харж апIуру. Гьаму декабрин вазлира думу касди инвалид бицIидариз, кьабидарин хулариъ яшамиш шулайидариз пешкешар ва концертдин программа гьязур дапIна. Гъит, ихь арайиъ дицисдар жумарт юкIвар айи инсанар артухъ ишри!
