Сеснаъ бюлбюл жакьвлин мукьмарин назук’вал айир, гьарган мелзниин зарафат ва мяъли алир, инсандикан бизар дарур, гьарсарихьна дикъатлур ва, жвувануб кьяляхъ дапIну, жарариз кюмекназ гъюрур – думу гъушувалихъ хъугъуз шуладар… Дугъаз заан ччвурар тувну адайи, аммаки дугъу заанди гъюбхю инсанвали думу аьхю гьюрматназ лайикь гъапIну.

 

 

Наан вушра чан фамилия дюз дарди кIуру, кIури ва гъалатIарин вариантар ктухури, дугъу вари аьлхъюз ккауйи. Сягьнайиин думу Гюлечевси мялум вуйи. Хъа документариинди –Фахрудин Гюлечович Гюлечов ву.

Фахрудин 1975-пи йисан 11-пи августдиъ Хив райондин Кьуликк гъулаъ бабкан гъахьну. Дагъустандин культурайин училище ккудубкIбан ва армияйиъ гъуллугъ тамам апIбан кьяляхъ, думу Ляхла гъулан культурайин хулан методистди гъилихну. 2001-пи йисан, хизандихъди Дагъ Огни шагьриз удучIвну дуфну, дугъу Табасаран драмтеатриъ ляхин апIуз хъюгъну. Театриъ хьуд йисандин арайиъ дугъу «ДарчIиди кивур», «Иран-хараб», «Удрида хала», «Гьялим халуйин сумчир» ва хайлин жара спектакларик устадвалиинди ролар уйнамиш гъапIну.

Думу дюн’яйиз аьшкьлуди лигуйи, ва дугъаз гьарсабдиъ гьяйран шлуб рябкъюйи. Гьар гафназ ва гьенгназ дугъан кьадарсуз гьюрмат айи. Йиз тажрубайикан кIуруш, Фахрудинди швнуб-сабан, узуз хабарра дарди, йиз шиърариз мукьам дибикIну, мяълийир гьязур гъапIну. Дугъу чIалниин лихурайирисдар суалар тувуйи. Мисалназ, гьаму бенд кIваин апIурза:

КIвалан кумси гъубшу ухьтнан
Жини багьна узу вуяв?
Увуз ккуниганси – узуз
Ккундар кIури, хиял вуяв?

Сифтейин вариантдиъ «вунав» дибикIнайза. «Эльмира бажи, мушвак «вунав, вуяв, вунив» – фуну вариант гъапиш, ужу ву?» – гьерхнийи дугъу узхьан…
Дугъан хатI саринубдихънара гъубшуб дайи – сеснаъ саб оркестрин гьенгар айи. Гьам сарди, гьам дуэтариъ ва хориъ дугъу кIваълан дурушру мяълийир арайиз адагъну.
2022-пи йисан 25 ноябриъ бедбахтвали Фахрудин дюн’яйилан гъахувал табасаран ва дагъустан сягьнайин искусствойиз аьхю зарарнан ва хажалатнан ляхин гъабхьну. Гьамцир велед тербияламиш гъапIу адашдизна дадайиз икрам апIури ва дурарин хизандиз сабур туври, гъарашугъари ва дустари Фахрудин кIваин апIура.

Бике Ражабова, Табасаран театрин актриса:

– Фахрудин варитIан аку, варитIан ужур, рази хасиятнан инсан вуйи. Дугъкан анжагъ ужуб кIури, ккудудубкIру ихтилат апIуз шулу. Думу гьякьикьи инсан вуйи. Гьяйиф, дугъаз, учв фукьан ужур вуш, пуз хътрукьувал!
Дугъу учу сягьнайиин улупубдин гьякьнаан гьаци гафар апIуйики, дугъан кьиматну гьевес капIуйи, кьувват тувуйи. Дугъан яратмиш’валин ляхнихьна гизаф аьшкь айи, гьаммишан мяълийирин гафарикан ва музыкайикан улхуйи. Театрихъ ва мяълийирихъ юкIв хъмиди уьмриан гъушу…

Аьбдурягьим Аьбдурягьманов, шаир, Табасаран драмтеатрин литературайин пайнан руководитель:

– Фахрудин Гюлечевди ухьуз гъибту мяълийирин хазна марцци, ицци, укIу завунсиб деринвал айи, инсанари чахьна гизаф йисариинди шил дабкIнайи штун булагъдихъди тевуз шулу. Халкьди тямягькарди думу булагъдиан убхъура, дидкан ктIарццурадар, хъа булагъдин шид ккудубкIурадар, дидин деринвал йислан-йисаз артухъ шула. Ва гьамусдихъантинара, марццивалихъ ва утканвалихъ, дерин гьиссарихъ ва кIван ачухъвалихъ дахаргнайи гьарсар кас чахьна жалб апIури, Фахрудин Гюлечевдин му марцци булагъ ухьуз ккудудубкIру хазнади гъубзди.

Аьбдуллагь Мирзакеримов, мяълийирин устад:

– Фахрудин марцци юкIв айи инсан вуйи! Думу йиз фагьмиъ акв алирси гъузна. Жараб дархьиш, дугъаз бахш вуйи яратмиш’валин вечеркьан тешкил дапIну ккунду.

Нарсият Шихгереева, кейвани:

– Ухди гъушда дюн’яйилан,
ШуйкIан сарун вусир инсан?
Фукьан ужуб хасиятнан
Бай дайнахъа, жан Фахрудин.
ЯгъчIвур кас шагьид гъахьиган,
Женнетдин раккнар тIаъру, кIур.
Умуд кайич сар Аллагьдик —
Женнетдиъ уву хьувалик.

Оксана Ибрагьимова, мяълийирин устад:

– Фахрудин башкъа, ужуб гьюрмат кайи бай вуйи. Наан мярака гъабхьишра, вардихъди салам-калам айир вуйи.
СатIиди мяълийир гъапIдар вуча. Гьар мяъли гъеебхьган, дугъкан фикрар кIваан идицурайиз – думу гьадмукьан гьяйифди вузуз!

Динара Гьясанова, Табасаран театрин актриса:

– Гьарсарин ва гьарсабдин гъадри айи инсан. Йиз фикриан, гьаму гафариъ Фахрудин вари а.

Шюшеханум Керимова, шаир:

– Фахрудиндихъди йиз аьхюну гъардшин балин сумчриъ таниш гъахьнийза. Дидхъанмина жюрбежюр мяракйириъ дугъахъди гюрюшмиш гъахьиган, багахьлу кас гъяркъси шуйиз.
Дербентдин педколледждиъ йиз яратмишариз бахш дапIнайи мярака шлуган, Фахрудинди йиз «Юрдарин тIяаьм» кIуру шиъриз мяълира гьязур гъапIнийи. Му хатIа-балайикан гъеебхьган, кьадарсуз гизаф дерд гъабхьунзуз.

Гюльнисе Агъаева, Табасаран театрин актриса:

– Фахрудинсир марцци кас сарун ухьуз я алахъур, я алдрахъур… Дугъаз гьадмукьан театриъ ляхин апIуз ккундийики. Метлебар бегьем дархьи, мяълийир аьхириз дарапIди гъушу, гьяйиф-гьяйиф…
Дугъу мяълийир хътауйзуз, дурарин мянайикан гафар апIуйча. Арайиз ададагъри, дугъу чавра шиърар дикIурайи, дурар компьютериъ айиз, кIуйи. Дугъу зарафатнан шиърар дурхну, театриъ хайлин гъяаьлхъю вахтарра гъахьнийич. Дугъан шиърарин саб бицIи китабкьан адабгънийиш, ужу вуйи.

Инаят Римиханова, шаир:

– Сарсана бай ихь арайиан хабарсузди, вахт дархьиди, метлебар тамам апIуз хътруркьди гъушну. Думу инсанвалин заан шартIарин бай, гьар апIру гафнахъ жан хъипри, инчI ккайи машниинди мяналу сюгьбат гъабхрур вуйи.
Ваз улихьна думу ич гьяятдиъ дяркъну, хулаз теклиф гъапIнийза. Жара вахтна гъюрза, гъапнийи. Аллагьди амур гъапIдар…

Физули Маллаев, Табасаран театрин актёр:

– Фахрудиндикан гаф пуз шуладарзухьан – йиз сабну швур гьадабгъганси азуз. БицIидихъанмина гьамусдиз вуйи уьмур сар-сарин багахь гъубшуб вуйич. Ляхниъра, мирас-варисдин хайир-шейриъра – вари йишвариъ 25 йисандин арайиъ саб дестейиъ лихурайи касар вуча.

Думу гъюбаз, дугъан зарафатариз, мяълийириз вари ккилигури шуйи. Гьамус-хъа думу ляхниз гъюр кIури, ккилигурайирси аза. Думу гьаци хабарсузди ачмиш шлур вуйи. ИнчI ккади, зарафатар апIури. Сар касдиз чакантина гиран ктапIурдайи, гьадмукьан аьхю сабур айир вуйи. Чаз хъял гъюрубсиб гаф кIурур гъахьишра, зарафат дапIну, алдапIуйи; я гиран-хъял кади гъузрур дайи, гьаци шадур ва разир вуйи. Кьабидарихъди, асас вуди албагну, гаф-чIал апIрур вуйи.

Дугъан яманди уьмрихъ юкIв хъайи – кьаби хьайиз гъузуб метлеб вуйи. Дугъан аьхиримжи мяълийик «Гъузру ухьу гьаргандиз» кIуру гафарра ка. Дугъу ихь культурайиъ гъибту аку шил гьархуз шлуб дар. Думу гьаргандиз ихь юкIвариъ гъузди!