Альпинизм – гизаф маракьлу ва лап хатIалу машгъулатарикан гьисаб шула. Дид’ин асас вуди жигьилар машгъул ву. Фицики альпинизмди жандин рюгьнан ижми кьувват, беден жигьатнаанси рюгьнанра гьязурвал, илдансдар нервйир ва дикъатлувал ади хьувал ккун апIура.
Гьацдар дирбаш альпинистарикан сар – ихь ватанагьли (абйир-бабар Табасаран райондин Ярса гъул’ан ву. Гьамусяаьт Мягьячгъала шагьриъ яшамиш шула), РАН-дин ДНЦ-йин гьюкуматдин Дагълу ботаникайин багъдин Дагъустандин федералин ахтармишар гъахру центрин илмарин аьхюну гъуллугъчи, биологияйин илмарин кандидат Аьзиз Исмяиловра ву.
Улихьна йигъари Аьзиз Эльбрус дагъдин кIакIназ удучIвну. Думу дагъдиз удучIвувал Аьзизди Табасаран райондин 90 йис хьпаз бахш гъапIну.
Чан сиясатдиан республикайиз хътаку Аьзиз Исмяилов «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйизра хялижв гъахьнийи. Журналистарихъди вуйи сюгьбатнаъ дугъу альпинизмдин цирклиъ чаз алахьу читинваларикан, чан маракьарикан, чав республикайиъ гъабхурайи илмин ляхникан ктибтну.
«Альпинизмдиин узу бицIи вахтнаан мина юкIв алир вуйза. Учу экспедицияйихъди табиаьт, набататар ахтармиш апIуз, дурар агуз дагълариз гъушган, гьамусра варитIан аьхю дагъдиина удучIвуз кьаст ади шулиз…
Эльбрусдин кIакIариз удучIвури сабпи раж вуйиз. Дюзди гъапиш, читинвалар гизаф алахьнийзуз. Фицики, ихь дагълариъ йиф, миркк адар. Хъа гьадушваз ккудучIвбан бадали, альпинистарин палтар, миркклиъ арсру рукьар айи ликариин алахьрудар, страховкайин алатар хьади ккундийи. Думу дагъдиина удучIвбан чан къайда айиб ву. 3-4 йигъан гьавайихъди вердиш шули, дагъдиина 3 км за удучIвури, кьяляхъ хътакури гъахьнийча», – ктибтура Аьзизди.
Альпинистарин дестейиъ дурар 12 кас айи. Дагъустандиан думу сартIан дайи. Дурарин арайиъ айи 4 касдихьан Эльбрусдин кIакIариз удучIвуз гъабхьундар. Сар дишагьлийиз 4 километрна 800 метр манзилнаъ хяви гъабхьну, хъа тмуну шубур кас 5300 ягълишнаъ дагъдин уьзри ккагъуз хъюгънийи. Дурарихьан йишвлан ришвуз даршлуган, дурар кьяляхъ лагериз гьаъну.
«Учу йишвну сабдин гьацIаъ рякъюъ учIвнийча. Дагъдин кIакIназ хъуркьруган, сяаьт йигъандин йицIисаб гъабхьнийи. Дагъдиин гьадмукьан успагьиди вуйики, думу успагьивал ачухъ апIуз гафариинди гьичра даршул. ГьацI сяаьтна рягьятвал йивну, учу кьяляхъ рякъюъ учIвнийча. Дагъдин зиин гьава саб дупну гьюдюхюру. МикIлан кулакарин, ахъувалин хатIалувал аьхюб ву. Гьацдар дюшюшар гьадушв’ин гъахьнура ву.
Узу гьеле дагъдиина ккудучIвайиз, йиз рякъ Табасаран райондин юбилейиз бахш апIуз кIваъ ният гъапIнийза. Багъри райондихъан, ватандашарихъан гьаммишан юкIв убгури шулиз. Узуз ихь райондин жигьиларин жягьтлуваларикан, хъуркьуваларикан жара халкьаризра хабар ади ккундузуз», – кIура Аьзизди. Дугъаз дагъдиина ккудучIвувал уьмрин маракьлу ляхнарикан саб вуди гъабхьну. Амма чан уьмрин асас вахт дугъу илимдиз бахш апIура. «Узу жигьил аьлим, биологияйин илмарин кандидат вуза. Илимдин цирклиъ гъахурайи йиз ляхнар республикайиъ хьахь, мершв укIар, набататар ахтармиш апIувал ву. Республикайиъ гьелелиг му цирклиъ лихурайи сарпир лихенолог узу вуза. Сифте му набататарикан гьерхру, насигьят тувру кас адруган, лихуз лапра гъагъиди вуйи. Узу Урусатдин машгьур университетариъ му цирклиъ лихурайи аьлимарихъди гюрюшмиш шули, йиз улихь хьайи месэлйир гьял гъапIунза. Узу хьахь укIар ахтармиш апIуз хъюгъяйиз, республикайиъ дурар 60 жюре айибтIан гьисабназ гъадабгъну адайи. Гъи Дагъустандиъ дурарин 850-тIан артухъ жюрйир ашкар дапIнача. Мушваъ жара йишвариъ адру жюрйирра алахьуру. Узуз йиз ляхин кьабулди вузуз. Вари жигьилариз чпин кIваъ айи пишйирин эйсйир ва юкIв али маракьар кIулиз адагъру касар хьувал ккун апIураза. Хъа ихь райондин юбилейра тебрик апIури, гьамци пуз ккундузуз. Ихь Табасарандиз ужудар йигъарра, харжи дюшюшарра гъяркъну. Ухьу вари аьгь гъапIунхьа. Йиз ватандиз мублагъ’вал, ислягьвал, девлет ва берекет ккун апIураза.
Жигьилариз пуз ккундузузки, аьгъювалар гъадагъуз вахт гьяйиф мапIанай. Илимдин рякъюз гъарахай. Гъи илимдиъ лихувал адлу ву. Учву уьлкейиъси, вари дюн’яйиъра тIалаблу гъуллугъчйир хьидичва. Учвуз хъуркьувалар ишри», – гъапнийи Аьзиз Исмяиловди.
Аьзиздизра ич терефнаан илимдин цирклиъси, чан кIваз лап маракьлу вуйи альпинизмдин рякъюъра ягъур ккун апIурача.
