Чвлин аьхир, кьюрдун эвел – му гизаф ва лап учIру иццрушнар рагъру вахт ву. Духтрари думу уьзрариз жикъиди ОРЗ кIуру. Гьаму вахтна хабарсузди гриппра рабгъуру. Гизафси грипп, сар касдикан тмунурик кубчIври, жикъи вахтна яркьу гъатарин арайиъ эпидемияйиз илтIибкIуру. Дидиз къаршуди фицдар серенжемар кьабул дапIну ккундуш, 12 йисан Дербент шагьрин поликлиникайиъ бицIидариз прививкйир апIру медсестради лихурайи Роза Фейтуллаевайи ктибтура.
– Роза Халиловна, грипп – ухьуз варидариз таниш вуйи уьзрарикан саб ву. Думу асас вуди чвлин ва кьюрдун вахтна арайиз гъюру. Учву дидихъди фици женг гъабхураш, гъи му уьзрихъди аьлакьалуди учвуз фицдар читинвалар алахьураш, ктибтуб ккун апIураза.
– Аьхиримжи йисари гьаз – вуш хъади-хъади эпидемйир шула. Гьаддиз архаин духьну гъузуз шулдар. Грипп уьзур фициб гьяракатниинди инсанарин арайиъ рабгъуруш, гьамус варидиз аьгъя. Инсандиз учв кетIерццнайиваликан хабар хьайиз, дугъу жара касарикра уьзур капIру. Къайд апIуз ккундузузки, гизафси зарар грипп уьзур ликриин илмиди сагъ апIуз ккунидари тувру. Грипп ва ОРЗ сатIиди гьисаб гъапIган, цIиб вахтназ кетIерццну, ляхин ккадапIувалин дюшюшарин хьубпи пай гьадму уьзрариин алабхъура.
Гьаддиз кьюрдун ва чвлин уьзрарин «паччагьдиз» рякъ тувну ккундар, хъа медицинайин гъуллугъчйири му хатIалу уьзриз аьксиди кьатI’и серенжемар кIули духну ккунду. Дицисдар серенжемар кIули гъахуз гьамус хайлин дакьатар а. Гизафси учу мектебариз ва бицIидарин багъариз прививкйир апIуз гъягъю- ри шулча. Улихьна йисари гриппдихъди аьлакьалу вуди карантин иливну шулийи, гизаф пай бицIидар ва яшлуйир ктIерццуйи. Гьамус учу гриппдиз аькси прививк-йир апIуз, уьзур артмиш хьайиз улихь ккимиди вахт къайд дапIну, гьарсаб мектебдиз, бицIидарин багъдиз гъягъюрача. Профилактикайин асас шартI – иммунизация ву. Думу ляхин кIули гъахбан бадали, вакцинйир ишлетмиш апIуру, чпин яш 14 йис дубхьну адру бицIидариз вакцинйир ушвнианди тувру, хъа аьхюдарин хъюхъниан мина урзуру.
– Магьа вакцинайин рубар йивури ачва, гьаддикан инсандиз саб фициб-вушра хатIа айин?
– Гриппдин вирус гьавайихъди гъюру ва хайлин йигъари гъубзру. Му уьзриз вахтнинди аькси бина яратмиш апIбан бадали, гьар ражари вакцинайин рубар йивну ккунду. Читин месела гьадму вуки, гизаф касари вакцинайин руб йивбаккан кIул ккадабгъури шулу, гьаз гъапиш гизаф пай инсанари, грипп ихь халкьдин аьдати дакьатариинди, табиаьтдин укIариинди, дармнар-чаяриинди сагъ апIуз чара абгуру. Думу вакцинара, гьарсар инсандин беденди фици кьабул апIуруш дилигну, гьерхну, хъасин йивну ккунду. Мушваъ къайд апIувал лазим вуки, прививка апIурайи урхурайир, бицIидарин духтир дилигну, ахтармиш дапIну, хъасин прививка апIуз ихтияр туврайи кагъазра хьади учухьна гъюру. Анжагъ гьадмугантIан учу дугъаз прививкайин руб йивурадарча. Аллергия шлудар а, гьарган температура ади, кIурбар иццури хявивал кайи касар шулу, дицдариз рубар йивуз гьяракат апIурадарча ва гьадму грипп яваш хьпан кьялахъ, ахтармишар духну, хъасин вакцинайин руб йивурача.
– Сакьюб гаф ихь гъийин медицинайиканра, уьзрар сагъ апIбаъ духьнайи дигиш’валариканра гъапнийиш, ужу шуйи.
– Гьамус медицинайин аьли-мари уьзур арайиз гъювал медицинайин заан технолог-йирин кюмекниинди улигь ккимиди аьгъю апIуру. Думу артмиш хьпан гьяракат аьгъюган, дидихъди женг гъабхузра гъулайди шулу. Духтрари сабишв’инди чпин кьувватар дидихъди женгназ сарф апIуру ва жюрбежюр районариъ саб дупну гриппдин эпидемия арайиз гъюбан натижа адабгъуру. Ихь медицина заан дережайиз за апIурайи гъийин аьлимариз ва духтрариз аьхю чухсагъул. Ихь аьхю абйир-бабари, чпин вахтна грипп уьзриз аькси дармнар адарди ва уьзрариз фтикан кюмек шулуш аьгъдарди фукьан инсанар йихури гъахьнуш, ктибтури шуйи. УкIар-кIажарин дармнар айишра, думу вахтари мициб дережайин медицина адайи. Гъи инсанариз фукьан-вушра гьиишнар а.
Медицинайин цирклиъ ляхин апIури, йиз 12 йис-кьан вуйиз, гъийин йигъаз узу ужудар пишекар инсанарихъди – Калимат Ибрагьимовайихъди ва Важибат Самедовайихъди ляхин апIурайивалиин гизаф рази вуза. Дурар бицIидарин ужудар духтрарси гьисаб апIура. Аьхириъ ихь духтрариз аьхю кьувват ва хъуркьувалар, хъа ихь ватанагьлийириз мюгькам сагъ’вал ккун апIураза.
