Гьюрматлу дустар! Ихь шаир ва драматург Эльмира Аьшурбеговайин 50 йис хьпан юбилейдиз бахш вуди, исихъ Дагъустандин педагогикайин илми ахтармиш апIбарин институтдин дагъустан чIаларин секториъ аьхюну гъуллугъчи вуйи Ширинат Жамалиевайин ва дугъан арайиъ гъабхьи сюгьбат чап апIурача.
– Табасаран халкьдин культурайин ва литературайин уьмриъ ццийин важиблу гьядисйирикан саб «Литературайин Табасаран» журнали чан рякъ давам апIувал гъабхьну. Эльмира, увура, дидин редколлегияйин член вуйивалиан, журнализ кюмекнан хил гьачIабккурава. Гьаму журналиъ (№3, 20I9 йис) филологияйин илмарин доктор, профессор, литературовед Мягьямед Юсуфовди «Яв кIваъ узуз йишв гъибт» ччвур али макьалайиъ яв яратмишариз заан кьимат тувна. Аьхю аьлимдин терефнаан мициб кьимат тувувал – му яв эсерарин мяналувалин ва художествойин гафнан кьувватнан заанвал ву. Макьалайиз тувнайи ччвур яв китабарикан сабдинуб ву. Ав, яв эсерарихъди таниш гъахьи касдин кIваъ дурари чпиз йишв бисура.
– Чухсагъул, Ширинат Беглеровна, Мягьямед Гьясамудиновичдиз, увуз ва йиз яратмишариз кьимат туврайидариз – имбударизра вардиз! Гьелбетда, инсанарин юкIвариъ йиз эсерариз йишв айивалиин гизаф шад вуза.
Ав, «Яв кIваъ узуз йишв гъибт» йиз сабуну китабдин ччвур ву. Думу гафар, инсанди чан уьмриъ табиаьтдиз йишв гъидрибтрайивалихъди аьлакьалу вуди, бюлбюл жакьвли инсандиз кIурайидар ву. Магьа думу шиъриан цIарар:
Яв икриъ узуз саб гьар гъибт,
Саб гьар гъибт – узуз мукь апIуз;
Яв мухриъ сабцIибди йишв гъибт,
Мухриъ йишв гъибт – мяъли ивуз.
– Табасаран, дагъустан литература ва культура уьрхбак ва артмиш апIбак уву аьхю пай киврава. Жара чIалариан табасаран чIалназ таржума апIури, ихь чIалнан кьувват ва мумкинвалар улупурайиси, жара миллетарин литература ва культура художествойин эсерарин кюмекниинди учуз багахь апIурава..
Эльмира, яв эсерар фуну чIалариз таржума дапIна, ва фуну чIалариан ва шлин эсерар табасаран чIалназ таржума дапIнава?
— Йиз эсерар урус чIалназра цIидартIан илтIикIнадар. Гъи гьюкуматдин кюмек адарди яратмишар яркьуди таржума апIуз дакьатар абгувал читин ву. Хъа улихьган «Ппази» журналиъ, жара дагъустан чIалариз илтIикIури, йиз шиърар жара миллетарин бицIидарин журналариъра чап апIури шуйи. Думуган журнал интернетдиъ ипнадайи ва, гьяйифки, узуз Мягьямед Атабаевди гъумугъ чIаланаз илтIикIнайи шиърар кайи журналтIан имдариз. Дурарилан савайи, аьхиримжи вахтари йиз саб кьадар шиърар украин, азербайжан ва тюрк чIалариз, хъа азербайжан чIалназ — саб поэмара таржума дапIна.
Хъа ихь чIалназ узу гьам дагъустан, гьам урус, гьам урус чIалнаан мина харижи литературйириан эсерар илтIикIназа. Амма дурарикан сасдар эсерар интернетдиъ чап дапIнашра, гьелелиг китабдиъ удубчIвнайиб анжагъ Пушкиндин «Паччагьдин гъакIи шуркан ва ургур багьадурикан вуйи махъв» ву.
– Яв зегьметнан рякъ ихь театрихъдира аьлакьалу вуйиб аьгъяхьуз. Яв бязи эсерариъ ихь халкьдин тарих художествойин гафниинди атIабгну, гьаму терефнаан ихь литература девлетлу апIувалси, уву гъидикIу «Эвелин дих» ва «Хабар тув ихь дустариз» пьесйир табасаран театри бажаранвалиинди ва заан хъуркьувалиинди сягьнайиинра дивну.
– Ихь театрин коллектив сягьнайин пишейин аьхю устадар ва, инсан тереф лигуруш, – гизаф ужудар инсанар айиб ву. Гъи театрин хъуркьувалар гизаф ляхнариинди субут шула. Хъа, гьелбетда, жвуван автори жвуван игитарикан дибикIнайи пьесайин бинайиин диву спектаклихьна халкьдин артухъди юкIв зигуру. Гьадму гьисабнаан Юсуф Базутаевдин «Гъалара» кIваин апIуз ккундузуз. Гьамусяаьт, сарсан авторин пьесайихъди сатIи дапIну, Мурадхан Амирхановдин пьесайин бинайиин ихь бажаранлу режиссёр Жанбулат Гьябибовди тазади «Ич вахтар» кIуру пьеса дивну айивалиин ва кабхърайи йисан, ихь театрин теклифниинди Москвайиан дуфну, ихь сарсан режиссёр, бажаранлу бай Нияз Гьяжиевди Кюребег Мурсаловдин «Угрушин» пьесайин бинайиин спектакль диврувалиин гизаф шад вуза. Ав, жвуван драматургдин пьеса дивувал – ихь хъуркьувал вуди гьисаб апIураза.
– «Поэзияйин геренар». Яв китабарикан сабдиз фукьан гьисслу ччвур тувнадарнахъа. Поэзияйин геренар – дурар шаириз фйир ву?
– Ихь аьхю шаирар Пирмягьямед Кьасумовди ва Аьлитагьир Сефигъурбановди гъапиганси, поэзияйин герен – «бахтлу хияларин вахт» ву. Хъа думу китабдиъ йиз шиърар, яна йиз бахтлу хияларин геренар уч дапIна.
– Эльмира, 1985-пи йис кIваин апIуз ккундузуз. Урус чIалнаан ва литературайиан республикайин дережайиъди гъабхурайи олимпиадайин иштиракчйир Дагъустандин гьюкуматдин университетдин филологияйин факультетдиъ уч шулайи. Думуган, учу, филологияйин факультетдин саб десте студентари, Георгий Сивридийин тIалабниинди олимпиада гъабхуз кюмек апIурайча, янаки гъийин чIалниинди кIуруш, волонтерар вуйча. Узу душваъ урхурайи йисари урус ва дагъустан отделениейиъ думукьан гизаф табасаран баяр ва шубар адайи. Олимпиадайиъ иштирак хьуз дуфнайидарин арайиъ табасаран ученикар айиган, гизаф шад гъахьнийза. Думуган, учву, Хив райондиан шубур ученик: уву (Заан Яракк), Роберт Рамазанов (ГъуштIил) ва Роберт Мурадов (Хив) олимпиадайиз дуфнайчва. Ичв руководитель вуди гьаънайи мялим Аьшуряли Аьдилов вуйи.
Яв бай Заури, риш Мар`ямди мектебдиъ урхурайи йисари олимпиадйириъ, жюрбежюр конкурсариъ, гьадму гьисабнаан табасаран чIалнаан вуйидариъра, иштирак духьну, заан хъуркьувалар гъадагъну, хъа бицIину бай Замир (гьамус Москвайин ужударсдар вузарикан сабдин студент, Урусатдин дережайин олимпиадйирин гъалибчи гъахьну ва Дагъустан Республикайин Главайин грантдиинди ва жара хайлин премйириинди, дипломариинди лишанлу гъапIну. Фици фикир апIурава, урхбаъ хъуркьувалар хьуб – му фу ву: табии бажаранвал, зегьмет ясана фу-вуш жараб?
– Бажаранвалра, зегьметра, хизанра, мялимарра, имбу жигьатарра ву кIури, хиял вуйиз. Бина, гьелбетда, гьар бицIирилан чалан ккебгъра.
– Эльмира, уьру дипломдиинди Дагъустандин гьюкуматдин университет ккудубкIбан кьяляхъ, уву вузариъ ва мектебариъ мялим вуди, филологияйин факультетдин декан ва кафедрайин заведующий вуди гъилихунва.
Аьгъязуз, уву образованиейин цирклиъ гьамусяаьт лихурадаршра, мектебдихьан саб гамдииндикьан ярхла духьну адарва. Уву ккергъбан классариз табасаран чIалнаан урхбан пособйирин редактор вува, мектебарин серенжемариъ жанлуди иштирак шулава, ихь мялимариз жюрбежюр саягъ кюмек апIурава. Мялимарин терефнаан яв адресназ ужудар гафар кIури гизаф ражари гъеерхьунзуз.
Гъийин деврин образованиейин гьял фициб вуди рябкъюразуз?
– Гъийин образованиейиъ ужубра-харжибра гизаф а, кIурайибна апIурайиб саб дарувалра а, амма, хъиржвну хилар, марцци кIваан лихури гъахьиш, мумкинваларра гизаф а. Хъа милли образование улихь гъябгъювал-дурубшувал, гъи хилиъ гьадму ляхин айидари гьяракат пул бадали вая аваза бадали апIураш, дарш дурар дугъриди халкь бадали лихураш, гьаддикан асиллу ву.
– Уву гъийин табасаран эстрадайин артистарихъди лап сигъ аьлакьйир айи кас вува. Яв хайлин шиърар мяълийириз дюнмиш духьна. Инсанарин ушвниин, телефонариъ зенг вуди ишлетмиш апIури, яв гафариз дидикIнайи гизаф мяълийир гъеерхьунзуз. Ихь артистар мяъли апIуз удучIвруган, гьяйифки, дурари чпиз гафар гъидикIдарин ччвурар ва мукьам шлинуб вуш, гизаф дюшюшариъ кIури шулдар, янаки тум гъубзур, тахил гьясил гъапIур рякъюрдар, анжагъ думу масу туврайирин ччвур арайиз адабгъуру.
Эльмира, уву гъидикIу гафариз ихь артистари апIру бязи мяълийирихъ хъпехъруган, жан чIибгуру, саб гъюри – саб гъябгъюри, жюрбежюр гьиссари кIваз тясир апIуру, фикрарикк ккахъуз гъитру. Гьацдар мяълийирикан саб Марьям Къазиевайи апIурайи «Багъри чIал» кIуру мяъли ву. Магьа дид`ан цIарар:
Веледдихьна тувуз дархьиди
Йиз бабан аманат — багъри чIал,
Узу гъяру вахтна, узухъди
Яраби хьидикIан мичIал?
Ихь чIалнан гъийин йигъ ва гележег фици рякъюравуз?
– Магьа гьадму мяълийиъ кIурайи къурхулувал казуз. Йиз гъибикIуб, ва, аьхю гьисабнаан, ихь литература бабан чIалниинди урхрур имдарди, гележегдиъ йитим хьувалихьан гучIурузуз.
– Уву Расул Гьямзатовдин «Дустар уьрхяй» ччвур тувнайи машгьур шиирра табасаран чIалназ таржума дапIнава. Шиъриан цIарар кIваин апIурхьа:
Миннат вуйиз, аллагьисан, инсанар,
Нач мапIанай жарар уж`валну аргуз.
Жил`ин дустар думукьан гизаф алдар:
ГучI апIинай гьякьикьи дустар дургуз.
Дуствал – му увуз фу ву? Гъи, яв фикриан, инсанарин дуствалихьна янашмиш’вал фициб ву?
– Дуствал — жвуван абайиканна бабкан духьну адру инсанарикан гъардшар ва чйир апIру гьациб аьламатнан савкьат ву. Йиз кьисматназ чухсагъул! – узу дустарихъди девлетлу вуза.
– Му суал гьаци арайиз гъафиб дариз, фици фикир апIурава, яратмш’валин рякъюъ айи гъийин табасаран интеллигенцияйин арайиъ сабвал ади рябкъюрануз?
– Ихь интеллигенцияйин арайиъ – ав, дурумлу сабвал ва дуствал а. Хъа интеллигент кас иблисур вая авамур хьуз мумкин дар, ва дицдарихъди юла гъягъюбра рягьят ляхин дар. Гьацдар «гьацIи интеллигентар» арайиъ ахьнайи вахтна, табасаран интеллигенцияйин сабвал адардира рябкъюз мумкин ву.
– Эльмира, яв яратмиш апIбариъ бицIидариз вуйи эсерари хайлин йишв бисурайивалиин узу гъи гизаф шад вуза.
Дупну ккундуки, бицIидариз вуйи ва бицIидарикан вуйи литература, иллагьки ккергъбан классарин яшнан баяр-шубариз вуйиб, гьяйифки, гьелелиг ухьуз табасаран чIалниинди, думукьан гизаф адар. Ккергъбан классариз китабар дюзмиш апIрудариз гьаму жигьатнаан гъи читинди алабхъура. Мялум вухьузки, чIалнахьна, литературайихьна вуйи ккунивал, чIалнан гюрчег’вал гьисс апIувал бицIидарин багъариъ ва ккергъбан классариъ имиди арайиз хувал лазим ву.
– Хъа ухьу бицIидарин багъдиъ айи вахтна ихь веледар бабан чIалнахъан, никкдихъан хътатIруси, хътатIурахьа. БицIири чIал дипхъан тина, сарун ухьу фу гъапIишра, гъийин шартIариъ дугъан уьмриъ айи чIаларикан бабан чIал асас йишв`ин дивуб читин ву.
– Мектебариъ бабан чIалнан учебникар лазим кьадарниинди адрувалси, бабан чIал кивбаъ заан натижйир арайиз хпаъ алахьурайи читинваларикан саб, мялимарин гафариинди, художествойин эсерарин анализ дапIну адрувалра ву. Гьаму терефнаан ихь литературайиз фициб кьимат тувуз шулувухьан? Му саб гъапиб.
Кьюб гъапиб, Эльмира, уву филологияйин илмарин кандидат вува, табасаран шаирарин яратмиш апIбариан кандидатвалин диссертация дюбхнава («Гъийин деврин табасаран лирикайин поэтика»). Табасаран литературайиз гьаму терефнаан лигбахьна фицдар планар, хиялар айив?
– Пишекар литературоведар ухьуз гизаф адар: М.Гь.Юсуфов, М.М.Къурбанов ва вахт-вахтарик бикIурайи саркьюр жигьил… Гьаму терефнаъ багарихьди чапдиан удубчIвнайи Г.Н.Маллялиевдин «Гъийин деврин табасаран поэзия» кIуру монографияйи гизаф рази гъапIунзу. Жигьил литературоведди ихь аьхю аьлимарин рякъ дибиснайиси рябкъюрайиз. Хъа ихь литература ахтармиш апIбаан айи йиз планар гьелелиг вахт адрували ккагъра.
– Ав, гьарсар касдиз дюн’яйиъ варитIан багьа инсан ва гирами кас дада ву. Гьяйифки, ичв дада вахтсузди уьмриан гъушну. Яв яратмиш апIбариъ дадайин образди фициб йишв бисура?
– Дадайикан гизаф дибикIназа, амма гьелелиг йиз яратмишариъ дугъаз лайикьлу ядигар дивуз дубхьнадарзухьан.
– Эльмира, уву Хив райондин Заан Яракк гъулаъ бабкан гъахьир вува.
Кьялан ва Асккан Табасаран гъуларин агьлийирикан, Диричв ва НитIрихъ мягьялин шубар аьламатнандар ва начудар дарудар, гаф-чIал аьгъюдар ву кIури, гизаф гъеебхьунзуз. Заан Яракк гъулра гьаму мягьяларик кабхъра. Лазим йишвахь, лазим жаваб тувуз, гаф-чIал апIуз увуз аьгъяшра, узуз уву начур вуди рякъюразуз ва уву багахьди аьгъю гизаф инсанарикан уву дада адруриз – дадасир, чи адруриз – чисир кас ву кIури,гъеебхьунзуз.
– Начували узуз манигъ`вал гъапIу йишварра гизаф гъахьну. Хъа, белки, узу начували, уфаллугъ’вали гъюрхю йишварра гъахьуншул. Хъа дада, чи тереф кIуруш, узуз вари инсанар йиз багърийирси вуйиз. Удукьуйиш, вардиз дада ва чи хьуз гьяйифди дайзуз.
– Уву жвув фуж вуди гьисс апIурава – Хив райондин ришси, дарш Табасаран райондин швушвси?
– Йиз кIваъ кьюби районарра уршнайиз. Хив райондин риш вуза кIуруганра, Табасаран райондин швушв вуза кIуруганра, багъривал гьисс апIураза. Ва йиз кьисматнаъ кьюбби районарра сатIи хьуб – узуз Аллагьди туву бахт ву.
– Эл-аьдат уьбхювал, варис-мирасдин ва жямяаьтлугъ ляхнариъ жанлуди иштирак хьувал, хал-хизандин гъайгъушнаъ хьувал ва яратмиш апIувал – мурар вари сабси кIули гъахуз, иллагьки дагъустан дишагьлийиз, думукьан рягьят ляхин дар.
– Ав, ихь миллетди, намус уьмурна аьжалтIан аьхюб ву, кIурайиб ву. Белки, гьаддиз шаир дишагьлийин гизаф шиърар, дикIуз хилар хътруркьди, мелзниин ерццурашул…
– Литература, музыка, живопись – мурар искусствойин чиб-чпихъди лап учIукьу аьлакьйирин жюрйир ву. Эсерарихьна шиклар зигбан бадали, уву шлихьна илтIикIури шулва?
– Эсерарихьна шиклар зигбан гьякьнаан узуз ягъур гъабхьниз. Хизанвалиинди ич дустар вуйи ихь художникар Аьбдурягьман Уьсмановди ва Мягьямед Мурадовди кми-кмиди кюмек апIури шулиз. Мисалназ, Аьбдурягьман Маллялиевичди аьхиримжи вахтна бицIидариз вуйи йиз кьюб китабдин жилдрар дизигна, хъа Мягьямед Байрамовичди «Дербентдин накьишар» кIуру йиз китабдиин вуйи ляхин гьамусяаьт гьаци ккудубкIну ими.
– Эльмира, гьамусяаьт уву фициб китабдиин лихурава? Учу фтиз ккилигиди?
– Дагъустан китабарин чапханайиъ йиз «Мюгьюббатдин дюъйир» кIуру сборник чапдиан удубчIвуз нубатнахъ хъа. Гьаму йигъари «Дербентдин накьишар» ччвур али позияйин сборник хусуси жюрейиинди удубчIвиди. Гьеле 2016-пи йисан сягьнайиин дивнайи Кьалухъ Мирзайикан вуйи «Эвелин дих» кIуру пьесакьана чап апIуз дубхьнадарзухьан, хъа гьамусдиз йиз саб гъварч пьесйир уч духьна. Дурар чапдиз гьязур апIури, китаб адапIуз мумкинвал абгураза.
– Ичв хизандиъ бабан чIалнахъди аьлакьа асас мяна айиб ву: ичв адаш — аьлим Аьшуряли Гьяжибалаевич Педуниверситетдин дагъустан чIаларин отделениейин бабан чIалнан мялим ву, гъардаш Мехти – «Табасарандин нурар» газатдин жавабдар секретарь ву, гъардшин хпир Асли – Каспийскдин мектебарикан сабдиъ бабан чIалнан мялим ву, бицIи гъардшин хпир Лейла хайлин йисари «Табасаран нурар» газатдин гъуллугъчи вуди гъилихну, бицIину чи Ирина – педколледждин мялим ву…
– Хъа йиз дустарра ктухиш, ихь газатдик йишв гъубзидар.
– Табасаран литература гъапиган, сифтена-сифте шлин ччвурар дисуз ккундувуз?
– Кьалухъ Мирзайилан ва Зюрдгъярин Гьяжи-Сяиддилан ккергъну, гизафдарин…
– Яв уьмрин юлдаш, Идрис Гьясановичдиз яв гъавриъ айивалин аьхю чухсагъул.
– Чухсагъулихъди рази вуза.
– Эльмира, яв эсерариъ уву гъитIирккурайи темйир лап кьиматлудар ву ва вахтну дурар йирсира апIидар. Дурари абйир-бабарихьна, хал-хизандихьна, ватандихьна, бабан чIалнахьна, ихь халкьдин культурайихьна вуйи ккунивалин аку нурар рагъура ва рагъиди. Уву табасаран ва дагъустан жямяаьтлугъдин уьмриъ жанлуди иштирак шулава.
Уву юбилейихъди марцци кIваан мубарак апIури, увуз яв хизандихъди хушбахтлу уьмур, жандин мюгькам сагъ’вал, яратмиш апIбан рякъюъ хъана заан хъуркьувалар ккун апIураза!
– Чухсагъул, Ширинат Беглеровна! Гъит, яв ва ихь вари халкьдин уьмриъ анжагъ акуб ва ужувланб ибшри!
– Эльмира, гъач гьамус жара нурарихьинди илтIикIухьа. Уву яв зегьметнан рякъюъ «Табасарандин нурар» газатдиъра лихури гъахьунва, дидихъди гъира сигъ аьлакьйир уьрхюрава.
Увуз думу гъи фициб вуди рябкъюравуз ва, думу урхрударихьна илтIикIури, фу пуз ккундувуз?
– «Табасарандин нурар» газатди ихь миллетдин уьмриъ чан ччвурназ гъилигу саягъ ляхин апIуз чалишмиш`вал зигура. Гъийин рынокдин заманайиъ вари миллетдин бабан чIалнахъди ва чIалниинди вуйибдихъди аьлакьа зяиф дубхьнайивали газатдиз, гьелбетда, гизаф читинвалар арайиз хура. Хъа газатдин коллектив гъудубкьуб ву ва диди дурум тувди.
Газатдин ихь миллетдин уьмриъ айи гьарсаб ляхниз ва гьядисайиз дикъат туврайивализ, ихь вари ватанагьлийирихьна сабсиб янашмиш`вал айивализ аьхю чухсагъул кIураза! Хъа думу урхрудариз (дурарик узура кахъраза) ихь газатдиз дикъат тувуз, думу уьбхюз кьувват туври!
– Яв хасиятнан баркаллувал гьаддира улупураки, уву яв мялим, ихь аьхю аьлим ва гъяни хасиятнан инсан вуйи рягьматлу Къази Къурбановдикан китаб дюзмиш дапIнава.
– Къази Керимович багъри адашиз апIру гьюрматназ лайикь инсан вуйи. Гизаф савадлу, дерин аьлимра вуйи. Думу ва Бейдуллагь Гьяжикъурбанович чпин уьмур чIал ахтармиш апIбаз бахш гъапIу гьякьикьи аьлимар ва марцци инсанар вуйи. Дурар чпикан саб китаб адабгъбаз ваъ, хъана аьхю ядиграриз лайикь ву. Дурар кьюридра Хив мектебдиъ урхури гъахьивализ, дурариз Хив гъул ккуниб вуйивализ ва дурарин арайиъ гъабхьи дуствализ дилигну, Хиварин гъулаъ кьюб хъирчнайи кючйириз дурарин ччвурар тувуб тIалаб апIури, заан идарйириз илтIикIуз месэла арайиз дуфну гъабхьнийи. Хъюгъну, гьадму ляхин кIулиз адабгънийиш, фукьан-вушра ужу шуйи.
Хъа, гьяйифки, гьадму зегьмет гъизигу касари гъидикIу китабар, дурарин ирс марцциди уьбхбахьна вуйи янашмиш`вал гъи ужуб гьялнаъ адар…
– Гъи ихь артистари хизандин кюлфетариз – абйир-бабариз, чвйир-чйириз бахш дапIнайи мяълийирра апIури шулу. Му чахъ аьхю мяналувал хъайи ляхин ву. Сар-сарихьан ярхлаъ-багахь айивализ дилигди, кюлфетарин ккунивал ва аьлакьа уьбхбаъ, рюгьлу гъир’ятлувал жигьатнаан жигьил наслар тербияламиш апIбаъ, дурари аьхю роль уйнамиш апIура.
Адашдин образдиз бахш дапIнайи мяълийир гъи ихь эстрадайин сягьнайиин швнур-сари апIура. Хъа сифтена-сифте вуди Аьбдуллагь Мирзакеримовди яв гафариз адашдикан дибикIнайи мяъли апIури гъеебхьунзуз.
Ургуб чIурдиъ варж кюкдилан
Йиччв уч дапIну гъюрай арфси,
Фукьан уву, уьбхюз хизан,
ГъилицнийкIан дарди аьсси…
Гьаму образдиъ яв адашдин, янаки жигьилариз аьгъювалар тувбаз уьмур бахш апIурайи кас, гъяни хасиятнан инсан, Дагъпедуниверситетдиъ дагъустан филологияйин факультетдин дагъустан чIаларин кафедрайин доцент, филологияйин илмарин кандидат Аьшуряли Гьяжибалаевичдин сурат рябкъюри шулузуз.
– Гьелбетда, му мяъли сифте нубатнаан узу ич адашдиз, хъа Аьбдуллагьди чпин адашдиз бахш гъапIуб ву. Хъа аьхю гьисабнаан думу мяъли ебхьру вари адшариз сатIиди бахш дапIнайиб ву.
– «Гъубшубдинна гъюзимбубдин кIварниин» — яв китабарикан сабдиз гьамциб ччвур тувнава. Гъи гьадму гъубшубдинна гъюзимбубдин арайиъ алакьйир гъузбан гъайгъушнаъ кIварниин дийигънайи ватанперес, баркаллу касарикан сар уву вуди рякъюразуз. Му кIварниин али касдин асас вазифа фтиъ а?
– Уз`ан фу апIуз удукьураш, аьгъдариз, хъа уз`ан удукьру уж`вал апIуз чалишмиш шулаза. Шаирихьан шулайиб фу ву? Пушкинди гъаписи, «лирайиинди ужувлан гьиссар уягъ апIуб».
– Дербентдиъ ерлешмиш дубхьнайи, «Гьевес» ччвур али литературайин клубдиз уву гизаф йисари регьбервал туврава. Дидин иштракчйирик бабан чIалниинди яратмиш апIуз гьевес капIрава. Увкан, уву чпихъди гъабхурайи ляхниин, уву чпиз кIурайи ужувлан гафниин, туврайи кюмекниин дурар гизаф разиди шулу. Мициб янамиш’вали чан бегьерра хура. Клубдин иштиракчийирикан бязидари — магьа яваш-явашди сатIи сборникар, хусуси китабар чап дапIна, тмундари чапдиз гьязур апIура.
— Дербентдиъ жара миллетарин литературайин мяракйириз гъушган, дурарин гьарсар иштиракчийи успагьиди гаф дупну, думу гафнягъ шиърар дурхну, мяълийир гъивну, дурар дилмачарси рякъюри шлуган, ихьдариз гаф пуз гьациб бажаранвал адрувалин гъалаб кади шуйзуз. Гьамус йиз литклубдиъ айидари фуну серенжемдиз вушра душну, ихь чIалниинди чпин шиърар гюрчегди арайиз адагъуру. Уву гъапибдилан гъайри, гьамциб натижайиинра гизаф рази вуза.
