17-пи ноябрь вари халкьарин студентарин Йигъси къайд апIури миржцIур йис шула. Думу къайд апIбан аьдат гъамлу гьядисайилан ккебгъуб ву. 1939-пи йисан 28 октябриъ Чехословакия арайиз дуфну 10 йис хьпан йигъ къайд апIбан демонстрацияйиъ Прагайин вари вузарин студентар иштирак гъахьнийи. Демонстрацияйиз дуфнайидар утIурккурайи вахт- на фашистари (думуган Чехословакия немцари дибиснайи) Ян Оплетал кIуру студент йивну гъакIнийи. Думу вягьшивализ къаршуди варжариинди студентар гъудужвнуйи, ва фашистари дурар лагерариз гьаънийи, хъа урчIвур студент дара гъажариз гъизигнийи.
1941-пи йисан 17-пи ноябриъ Лондондиъ нацистариз къаршуди Сабпи вари халкьарин студентарин конгресс кIули гъубшнийи. Думу гъябгъюрайи вахтна 17-пи ноябрь студентарин Йигъси къайд апIуз къарар адабгънийи.
Дупну ккундуки, ухьуз кIваин гъузрудар ихь жигьилвална студент вахтар ву. Студентвал варитIан гьевеслу ва аьгъювалар гъадагъру вахт ву. Му йигъахъди аьлакьалу вуди, гъубшу гьяфтайиъ Дербент шагьриъ айи педагогвалин колледждин студентарихъди ва мялимарихъди гюрюшмиш гъахьнийза. Коллективдин директорин хатIасузвалин месэлйир гьял апIру заместитель Эмирбег Айдемировдихъди душваъ урхурайи студентарин гьякьнаан сюгьбат гъубхнийза.
Эмирбег Гьясанбеговичди, му йигъахъди студентарра тебрик дапIну, колледждиъ урхбанна тербияйин ляхин фици тешкил дапIнаш, ктибтнийи.
«Учухьна урхуз гъюрайи баяр-шубар урчIвубпи ва йицIисадпи классар ккудукIдар ву.
ИкибаштIан, жигьилариз аьгъювалар ва тербия тувувалин читин меселйир гьял апIувал мялимдикан, дугъан пишекарвалин устадваликан, дерин ва яркьу аьгъюваларикан, культурайикан гизаф асиллу шулу. Пуз ккундузузки, колледждин вари мялимар чпин ляхин аьгъю пишекрар ву. Ва гъи педагогвалин колледждиъ урхурайи хайлин баяр-шубарира дурарихъан нумуна гъадабгъура. Студентариз, аьдати дарсарилан савайи, тербия тувбан дарсарра киврача. Жигьил насил тербияламиш апIбан ляхниъ хизандин жавабдарвал за апIбаз кюмек тувну ккунду. Урхурайи ва ихь жямяаьтдин ляхнариъ иштирак шулайи баяр-шубариз тербия тувувал – му гьарсар ватандашдин буржи ву.
Мектеб ва хизан, мялим ва абйир-бабар – магьа артмиш шулайи жигьил наслин гележегдин уьмриз шибритI диврайидар. Гъийин девриъ дурарин метлебра саб дубхьну ккунду: ватандаш жямяаьт тикмиш апIру касар тербияламиш апIувал. Йиз фикриан, гьюкуматдин эгьемият айи му жавабдар месэла гьял апIувалиъ мялимди уйнамиш апIру роль лапра аьхюб ву.
Дицисдар намуслу мялимар гъи Дербентдин педколледждиъ хайлин а».
Ав, Эмирбег Айдемировди кIурайиганси, бицIир фициб жямяаьтлугъдин арайиъ ахъиш, дугъан уьмурра гьаци гъябгъюру, гьадму жямяаьтлугъдиз гъилигуб шулу.
Педколледждин хайлин студентарихъдира сюгьбат гъабхьнийиз. Дурарикан чпи урхурайи педколледждикан, чпиз дарсар киврайи ва тербия туврайи мялимарикан сакьюдар гафар пуб ккун гъапIнийза. Дурарикан сасдар студентари гъапи гафар исихъ чап апIурача.
Аьзиза Къурбанова, 4-пи курснан студент-риш: «Узу педагогвалин колледждин 4-пи курснаъ урхураза. Мушваъ гъурху йисар гьаргандиз йиз фикриъ гъузди. Мялимарихъди ужуб аьлакьа айиз. Учуз дерин аьгъювалар, уьмрин нумуна ва тербия туври, учу гележегдин уьмрихьна гьязур апIурайивализ дурариз аьхю чухсагъул. Аьхю чухсагъул пуз ккундузуз ич педколледждин директор Шарафудин Сейидовдизра, дугъу мушваъ учуз чан багъри веледаризсдар шартIар яратмиш дапIна. Гъи мушваъ гъурху гьарсар ватандашдикан аькьюллу, низамлу, аьхюр-бицIир аьгъю, жямяаьтлугъдиз ва абйир-бабариз вафалу кас шула. Узу мушваз урхуз гъюб’ин гизаф рази вуза».
Загьид Къазимягьямедов, 2-пи курснан студент: «2018-пи йисан 9-пи класс кIудубкIган, Дербентдин педагогвалин колледждик урхуз кIучIвнийза. Колледждин айитI учIвубси, душван уччву-шин, къайда ва имбу хайлин нумуналу ляхнар гъяркъиган, узу мюгьтал гъахьнийзу. Узу мушваъ урхурайивалиин гизаф рази вуза, мялимарин дарсарин гьякьнаан учухьна ужудар ижми тIалабар а, ва дурар, жюрбежюр йишвариан гъафи баяр-шубарин арайиъ гьюрмат уьбхбан бадали, учуз ужуб тербия тувуз чалишмиш шула. Ич директор Шарафудин Гьяжиаьлиевичдиз ва мушваъ лихурайи вари мялимариз чухсагъул пуз ккундузуз. Дурари думу гьюрмат чпин пишейиин юкIв аливалиинди, учухьна инсанвалиинди илтIикIувалиинди, чпиин али вазифйир намуслувалиинди ва аьхю жавабдарвалиинди гъахувалиинди гъазанмиш гъапIну. Учу педколледждиъ ич хулаъ айиганси вуча, гьаз гъапиш мушваъ лазим вуйи вари шартIар ва гъулайвалар а. Ихь республикайиъ Дербентдин педколледж варитIан ужубси гьисаб апIураза».
Абусуфиян Чубанов, 3-пи курснан студент: «Йиз, му-шваъ физкультурайин факультетдиъ урхури, шубуд йискьан вуйиз. Ургуд йис гъабхьихъан мина спортдиин машгъул вуза. Грепплингдиан жюрбежюр турнирариъ иштирак шулаза, 4 ражари Дагъустан Республикайин чемпион духьназа. Гьацира вари халкьарин турнириъ иштирак духьну, чемпионвалин ччвур ва Урусатдин Кубок гъадагъунза. Мушваъ урхурайивалиин гизаф рази вуза, гьаз гъапиш спортдиин машгъул хьуз ужудар мумкинвалар ва директоринна мялимарин терефнаан ужуб кюмек айиз.
Мушваъ учуз ич хулаъ айиганси рягьятвалар ачуз, гьаддиин вари студентар гизаф рази вуча».
Йиз терефнаанра студентарихьна илтIикIну, пуз ккундузуз: гьюрматлу баяр-шубар, ичв дарсар урхай. Ужудар аьгъювалар айи касдиз уьмрин рякъ гьарган ачухъуб ву.
