Дагъустан Республикайин Глава Владимир Васильев декабрин 18-диъ рабочий визитдиинди Табасаран райондиз гъафну. Табасаран райондиз гъюбан асас метлеб – Кьибла Дагъустандин аьтрафарин округдин районарин яшлуйирин Советарин вакиларихъди совещание гъабхувал вуйи.
Сифте Владимир Васильев Хючнаарин 1-пи нумрайин кьялан мектебдиз гъушнийи. Душваъ думу «100 мектеб» проектдиинди дибдиан кIули гъуху расвалин ляхнарихъди, «Точка роста» классдихъди таниш гъахьнийи.
Владимир Васильевди Табасаран райондин руководствойи ва Хючнаарин 1-пи нумрайин мектебдин кIулиъ айидари гъапIу ляхниз чан терефнаан чухсагъул мялум гъапIнийи. Дугъу ктибтиганси, «100 мектеб» проектдин дахилнаъди республикайиъ 300-тIан артухъ мектебар рас гъапIну. Амма, мидихъди сабси, республикайиъ кьан дарапIди рас апIбан ляхнар духну ккуни образованиейин идарйирра гьеле гизаф ами. «Гьамдин гъавриъ ади учу гьамциб жягьтлувал – «100 мектеб» – фагьумламиш гъапIунча. Му ляхниъ учуз кюмек туву меценатариз чухсагъул мялум апIураза», – гъапнийи региондин кIулиъ айири.
Дугъу мялум гъапIганси, республикайин саспи мектебариъ 30 йисандин арайиъ рас апIбан ляхнар гъахури гъахьундар, гьаддиз му ляхин давам апIиди.
«Шид зигувалихъан хъюгъюнча. Гьамусяаьт рякъяризра гъилигунча. 2018-пи йисан 2017-пи йисантIан 20% артухъ налогар уч дапIнахьа. Дурарин кьадар 6 миллиардтIан артухъ гъахьну. Гьадму пуликан ухьу 1,9 миллиард манат штуз тувунхьа; 770 миллион манат транспортдин налог уч дапIна. Яна улихьна 24% туврайиш, агьалйирихъди ляхин апIбан кьяляхъ, 40% уч гъапIунхьа. Урусатдиъ кьялан гьисабниинди 70% уч апIуру, хъа 40%-ди ухьуз 770 миллион манат тяйин гъапIну, думу пул ухьу районариз тувунхьа. Гьамус транспортдин налог уч апIувал Урусатдиъ айи кьялан улупбахьна адапIбиин ляхин апIидихьа. Гьаци гъабхьиш, уч апIру пулин кьадар кьюб ражари артухъ хьибди. Хъа му кьадар рякъяр тикмиш апIуз ужуб пул ву», – гъапну Владимир Васильевди мялимарихъди вуйи гюрюшдиъ.
Республикайин Главайи Табасаран райондин администрацияйин залиъ совещание ачмиш гъапIнийи ва кIули гъубхнийи. «Мутмуйин ва жилин налогар уч апIбаан Табасаран район республикайиъ улхьан жергейиъ а. Хъа транспортдин налогар уч апIувал гьелелиг зяифди ву. Эгер транспортдин налогар артухъди уч гъапIиш, райондиъ социалин объектар, рякъяр тикмиш ва рас апIуз мумкинвалар артухъ хьиди», – къайд гъапIнийи республикайин Главайи.
Дугъан гафариинди, Дагъустандиъ учIру месэлйир гьял апIбаз кюмек тувуз жягьтлувал улупурайи ватанагьлийир цIиб адар. Дурарикан гизафдари «Ерли жягьтлувал», «150 мектеб», «Шагьринсдар гъулай шартIарин йишв» ва жара проектар уьмрин гьяятназ кечирмиш апIувал давам апIуб ккун апIура. Ихь гъуларин агьалйирира чпихьан удукьру ляхнариинди учIру месэлйир гьял апIуз кюмекар тувра.
Кьибла Дагъустандин аьтрафарин округдин районарин яшлуйирин Советарин вакиларихъди вуйи совещание ккебгъри, Владимир Васильевди му йигъинжагъ думу жигьатнаан юкьубпиб вуйиваликан гъапнийи.
Дагъустандин главайи республикайин гъулан мяишатдин министерствойин кIулиъ айи Абзагьир Гьюсейновдиз Табасаран райондиъ МТС дивбан гьякьнаан райондин главайихъди сюгьбатар гъахувал табшурмиш гъапIнийи. «Гьаму жюрейин гюрюшариъ агьалйириз чарасуз лазим вуйи, цIибди харжар дапIну, гизаф гъазанж гъадагъуз шлу проектар гъядягъну ккунду. Гьацдарикан саб машинаринна тракторарин станция ву», – къайд гъапIну Владимир Васильевди.
Хъасин РД-йин Главайин багахь хьайи яшлуйирин Советдин председатель Аьбдуллагь Мягьямедов удучIвну гъулхнийи. «Мицисдар гюрюшар гьамусдиз гъахьидар дар, дурари республикайин кIулиъ айири ихь яшлуйир, гьюрматлу касар гьяспикк ккаърайиваликан, дурарин уьмрин ва ляхнарин тажруба ихь ляхниъ нумунади ишлетмиш дапIну ккуниваликан кIура», – гъапнийи Аьбдуллагь Аьбдуллаевичди.
УдучIвну улхуз гаф республикайин яшлуйирин Советдин член Мягьямед Юнусовдизра тувнийи. Мягьямед ТIагьировичди Табасаран райондиъ чав варитIан учIрударси гьисаб апIурайи ва ухди гьял дапIну ккуни месэлйирикан гъапнийи. Мисалназ, ерли рякъяр, асас вуди заан гъулариз гъягъюрайидар, тикмиш ва рас апIувал, гъулан мяишатдин вари циркларин уьмуми артмиш’вализ эгьемиятлу фикир тувну, райондин гъуларин агьалйир убхъру штухъди тямин апIбаан хъана аьхю ляхин кIули дубхну ккунивал – райондин руководствойин улихь дийигънайи важиблу месэлйир вуйиб къайд гъапIнийи.
Совещаниейиъ гьацира РД-йин гъулан мяишатдин министр Абзагьир Гьюсейнов, РД-йин экономикайин артмиш’валин министр Гьяжи Султанов, «Йиз Дагъустан – йиз шид» проектдин жямяаьтлугъ ляхнар албагурайи Анна Безрукова, «Йиз Дагъустан – шагьринсдар гъулай шартIар айи йишв» проектдин жямяаьтлугъ ляхнар албагурайи Рукьият Аьгьмедова, «Йиз Дагъустан – йиз рякъяр» проектдин жямяаьтлугъ ляхнар албагурайи Мягьямед Рашидов удучIвну гъулхнийи.
Владимир Васильев вертолетдиъди Табасаран райондиланра илтIикIнийи ва Къужникан Хючназ зигурайи штун линияра фициб гьялнаъ аш гъилигнийи. Думу штухъди 6 гъулаъ – Пилигъ, Ругуж, Хянягъ, ЦIанитIил, Хюрикк ва гьацира Хючна яшамиш шулайи 10000 кас тямин апIуз хьибди, дидин манзил 23 километр ву. «Йиз Дагъустан – йиз шид» кIуру проектдиз 2 миллиард манат деебтна, му дакьатарин кюмекниинди 500000 кас штухъди тямин апIуз хьибди. Дагъустандин кьибла терефнаъ ерлешмиш духьнайи районариз 560 миллион манат жара гъапIну. 770 миллион «Йиз Дагъустан – йиз шид» кIуру проектдиз жара гъапIну. Гьамусдиз 149-километр рякъяр тикмиш дапIна.
