Наргиз Гюлечова
Узу гъубшу гьяфтайиъ республикайин жара газатарин вакиларихъди Буйнакскдин гъулан мяишатдин колледждиз душнайи йигъан, душваъ республикайин гъулан мяишатдин ва ипIру-убхъру сурсатарин министр Мухтарбий Аджековди 2024-пи йисан республикайин нежбрари гъапIу ляхнарин натижйирра гъивну. Дугъан гафариинди, гьамусяаьт Дагъустандиъ 12 агъзуртIан артухъ жюрбежюр категорйирин мяишатари, ипIру-убхъру сурсатар гьясил апIури, зегьмет зигура. Ккудубшу йисандин натижйириинди, вари жюрейин мяишатарин гъазанжар сабишв’инди гьисаб гъапIиган, уч гъабхьи пулин кьадар 230,3 миллиард манат гъабхьну. Думу кьадарнакан 124,3 миллард манат – набататчивалин цирклиъ, хъа 105,9 миллиард манат малдарвалин цирклиъ гъабхьиб ву.
Республикайин гъулан мяишатдиъ ляхин апIурайи нежбрари гьарсаб циркил мянфяаьтлуди артмиш апIбан бадали, хайлин зегьмет зигура. Тумар урзурайи хутIларин кьадарра, гъелемар итрайи йимишарин багъларра йислан-йисаз артухъ шула.
Министри туву мялуматариинди, ккудубшу йисан республикайиъ 362 агъзур гектар хутIлариъ гъулан мяишатдин культурйир гъурзну. Му 2023-пи йисантIан 4,8 агъзур гектарин артухъ ву. Гьадму кьадар хутIлариан ккадабцIу бегьернан кьадар 503,3 агъзур тонна гъабхьну.
Мухтарбий Аджековди дюгдин мяишатдикан мялуматар туври къайд гъапIганси, аьхиримжи йисари му цирклиз артухъди фикир туврайивали гьар йисан улихь йисандин рекорд цIийи алапIури, аьхю кьадар бегьерар ккадабцIуз мумкинвалар тувра. Магьа сачра республикайиъ 34,7 агъзур гектар хутIлариан саки 160 агъзур тоннайин дюгдин бегьер уч гъапIну. Мициб кьадар дюгю уч апIури, республикайин тарихдиъ сабпи раж ву.
Гъи Дагъустан Республика дюгю ккадабцIбаан Урусатдин регионарикан, Краснодар крайин кьяляхъ хъади, кьюбпи йишв’ин ал. Циркил хъанара улихь апIбан бадали, ккадабцIурайи тахилин кьадар артухъ дапIну ккунду. Министрин гафариинди, 2030-пи йисазкьан вуйи планар дивна. Улупнайи пландиинди гьадму вахтназ республикайиъ 210 тонна дюгю ккадабцIиди.
Гъулан мяишатдиъ гьясил апIурайи сурсатарин кьадар аьхюб ву. Аммаки, гьял дапIну ккуни месэлйирра фукьан вушра гъузна. Гьацдар месэлйирикан саб – йимиш ва мейва уьбхру йишвар ву.
Гьамусяаьт му терефнаанра ляхин давам шула. Гьар йисан цIиб кьадар вушра, йимишар ва мейвйир уьрхру йишвар тикмиш апIура. Ккудубшу йисанра, сабишв’инди гьисаб гъапIиган, республикайиъ 20 агъзур тоннайин йимишар ва мейвйир уьрхру йи-швар ачмиш гъапIну. Хъа 2025-пи йис ккебгънутIан адаршра, Леваши райондиъ 1,5 агъзур тоннайин йимишар уьрхру йишв ачмиш гъапIну. Гъийин йигъаз республикайиъ саки 44 агъзур тоннайин йимиш ва мейва уьбхру йи-швар а, ва йисандин аьхириз хъанара 11 агъзур тоннайинкьан сурсат уьбхру йишвар ачмиш апIуз кка. Вушра лазим вуйи кьадар йимишар уьрхру йишвар ухьуз гьелелиг гьуркIну адар.
Дагъустандин гъулан мяишат улихь ва артмиш апIбан бадали, лазим вуйи, янаки гъулан мяишатдиъ ишлетмиш апIру техникара чарасуз лазим ву. 2024-пи йисан республикайин гъулан мяишатдин карханйири 609 миллион манатдин 182 аьдад техника масу гъадабгъну. Гьадму гьисабнаъди 78 тракторар ва 7 комбайнйир. Техника масу гъадабгъбаъ харж гъапIу дакьатарикан, саки 493 миллион манат «Росагролизинг» АО-йин кюмекниинди ву.
