Гъубшу йисан аьхирариъ Китайиъ ашкар гъабхьи цIийи коронавирус гъагъи уьзурси гьисаб дапIна. Фицики диди пневмония арайиз хуру. Вари дюн’яйин агьалйирик гъалабулугъ’вал кабхъна. Инсанарик гъалабулугъ’вал кабхърайивалин себебарикан саб – бязи махлукьатлу хабрарин дакьатариъ ва интернетдин социалин сетариъ коронавирусдикан дюз дару мялуматар туврайивалра ву.
Мисалназ, цIийи вирус анжагъ саб жинснан инсанарикнатIан, яна монголарин расайин вакилариктIан, тарабгъудар, асас вуди думу вирус жиларикна тарабгъуру кIурударра а. Узуз, духтризси, гьелелиг дюн’яйиъ саб халкьтIан терг апIуз даршлу вирус арайиз дубхну мялум дарзуз. Му кучIал ву. Узуз таниш вуйи сар касди, накь Париждиан зенг дапIну, жвув вирусдихьан уьрхбан бадали гьапIну ккундуш, гьерхра. Йиз юлдшин гафариинди, Францияйиъра инсанарик гъалабулугъ’вал кабхъна.
Ав, Китайиъ му уьзриан гизаф инсанар аьзарлу гъахьну. Думу фици ва наънан тарабгъуз хъюбгънушра, мялум вухьуз. Вирусдин генотип ашкар гъапIну, гьамусяаьт вакцинайиин лихура. ГучI мапIанай, юкIв гъалабулугъ’валиъ миипанай. Социалин сетариъ айи дюз дару мялуматарихъ мухъугъанай. Мидланра гъайри, ихь уьлкейиъ фунуб-вушра вирусдиз гьязур дапIнайи вакцинйир а. Гьяйифки, учуз айи мялуматариинди, Китайин терефнаан Урусатдихьна цIийи вирусдин штаммар гьелелиг туврадар. Думу штаммарин бинайиинди вакцина арайиз хуз шуйи. Штаммар адаршра, ихь пишекар аьлимар му уьз-риз аькси вакцина арайиз хувалиин лихура.
Гъийин йигъаз ихь уьлкейиъ коронавирусдиан кьюр кас аьзарлу гъахьну. Дурар кьюридра Урусатдиъ – сар Забайкальейиъ, тмунур Тюмень областдиъ – яшамиш шулайи Китай гьюкуматдин вакилар ву. Улихьна йигъари дурар кьюридра Китайиан дуфну имийи.
ЦIийи коронавирусдин лишнар аьдати гриппдиз хас ву. Аьдати гриппси, думура асас вуди кьаби инсанарин, бицIидарин, иммунитетдин гъурулуш зяиф вуйи касарин арайиъ тарабгъура. Хъа, гьаддихъди сабси, фунуб-вушра вирус хулаз студентари, ляхнариъ айи абйир-бабари, жигьилари, мектебдиъ урхурайи баяр-шубари, бицIидарин багъариз гъягъюрайи бицIидари хура. Вари духтрариси, узура учвуз гьамцдар теклифар тувраза: гриппдиз хас вуйи сабпи лишнариан бедендин зяифвал гьисс гъапIубси, медицинайин идарайиз илтIикIуз гьялак йихьай. Кючейиан хулаз гъафиган, сябнихьди хилар жикIай, хилар дижрикIди машарик мукучанай, чиркишин хьуз гъидритру сурсатар (одеколон, спирт) ишлетмиш апIинай, хилар, телефон дурарихьди марцц апIинай, кючейиъ мас- ка алдарди милицанай.
