Дагълу дишагьли… Дада… Му гафарин мянайиъ, йиз фикриан, дирбаш’вал, зегьметкеш’вал, фагьумлувал, чан багъри касариз вафалувал, жавабдарвал а. Хъа дада кIуру гаф жара гьич саб гафнахьанра эвез апIуз шулдар. Табасарандин жумарт ва баркаллу мулкариин гьюрматназ ва тярифназ лайикьлу дишагьлийир гизаф ал. Фицики ихь миллетдин дишагьлийир саки гьар вахтна чпин зегьметкеш’валиинди, аьхю ва албагу кюлфетдин гъаразнаъ хьуз удукьбан кьувватлувалиинди имбударихьан тафавутлура шула.

  

Узуз гьаму макьалайиъ тялукь лишнариккди уьмрин баркаллу рякъ ккадапIу, Хив гъул’ан вуйи халис дишагьли Шимшит МутIалибовайикан (шиклиъ) улхуз ккундузуз.
Думу 1924-пи йисан Хиварин гъулаъ зегьметкеш хизандиъ бабкан гъахьну. Шимшит бабаз дявдин йисарин вари читинвалар гъяркъну. Думу, аьхюдарихъди сабси душмандихьан Ватан уьбхбан гъаразнаъ духьну, дявдин далу терефнаъ зегьметнан фронтдиъ иштирак гъахьну.

1945-пи йисан жигьил шуру чан багъри гъул’ан вуйи Аьзиз МутIалибовдихъди хизан ккебгъну. Думу йисар Ватандин Аьхю дявдин кьяляхъ уьлке арайиз хпан гъаразнаъ айи, вари халкьдиз лап читин йисар вуйи. Уьмрин юлдаш учвтIан 14 йисан аьхюр вуйивализ лигну, дугъаз чахьна, уьмрихьна артухъди тIалаблур хьувалра алабхъну. Дявдин йисари зегьметнан фронтдиъ сенграр адатIури хасият лигим гъабхьи Аьзиз аба, бабан улхбариан мялум шулайиганси, лап ижмир ва тIалаблур вуйи. Вушра Шимшит бабан хасиятнан гъюдливали, рюгьнан умунвали дурариз, вари читинвалар аьх дапIну, бахтлу гележег ккабалгру мумкинвал тувну.

Хизандин гъайгъушнарилан савайи, Шимшит бабу сикин дарди сифте колхоздиъ, хъасин совхоздиъ зегьмет гъизигну. Гьадму саб вахтна гъулан мяишатдин ляхнарихьан азад гъахьи геренариъ дугъу Гъвандккарин ва ЧIилихъарин халачйирин цехариъ халач-йирра гъурхну.

Машгьур прозаик, философ ва публицист Александр Герценди гъапиганси, хизан бицIидарилан ккебгъра. Гьякьикьатдиъра миржир веледдин (шубур бай ва хьур риш) аьзизвал гьисс апIуз мумкинвал гъабхьи Шимшит бабу чан уьмур веледариз, багъри инсанариз бахш гъапIну. Дада хьувалтIан артухъ бахтра дюн’яйиъ адар. Фагьумлу дишагьлийин вари уьмрин мянара, ужудар гъиллигъариинди тербияламиш дапIну, чан веледарикан халис наслар ктаувал ву. Асас пай албагу ва мюгькам табасаран хизанариъси, МутIалибоварин хизандиъра веледар тербияламиш апIбаъ намуслувализ, эдеблувализ эгьемият туври гъахьну. Мициб янашмиш’вал гьякьлубра ву ва диди чан бегьерра тувну: абйир-бабарин тIалаблуваликкди уьмрин рякъ ккебгъу Шимшит бабан баяр Исламудинди ва Гирамудинди чпин уьмур Ватан бадали кьувватнан гъурулушариъ гъуллугъ апIбаз бахш гъапIну. Гьамус дурар лайикьлу пенсияйиъ а. Хъа шубурпи бай Мирамудинди, агьалйирин тIалабар гьуркIри, багъри райондин пенсйирин фонднаъ отделениейиъ зегьмет зигура. Шубарира чпин уьмрин рякъяр ккабалгну.

Дупну ккундуки, жавабдар гъуллугъариъ гъилихнушра, баяр-шубар гьар вахтна дадайин гъуллугънаъ гъахьну. Гьамус му аьдатар Шимшит бабан худлари давам апIура. Саки саб аьсиркьан уьмрин рякъ ккадапIнайиган, 20 худул, 46 гудул ва 3 цIудул айивал бабан такабурвал, варитIан аьхю девлет, дамагъ ва даягъ ву.

Яшайишдин вари рягьятвалар ашра, му мусибат хизанар даргъбан дюшюшар арайиз гъювалин шагьидар шулайи ухькан гьарсари, фикир тувну, жавабра тувурхьа: cаб нефесниинди аьхю хизан баркаллуди албагувал, инсанарин арайиъ тягьна ктарди яшамиш хьувал рягьят вуйинхъа? Гьелбетда, ваъ. Я гъийин жигьиларихьан думу ляхин удукьурира дар. Хъа Шимшит бабаз думу кьувват айивалиъ чан уьмрин бахтра гъибихъну.

Вафалувалиинди хизандин аьдатар уьрхбаз, баркаллуди зегьмет зигбаз лигну, Шимшит МутIалибова гьюкуматдин терефнаан жюрбежюр йисари «Дадайиз», «Бабвалин машгьурвал» кIуру 1-2-3-пи дережйирин медалариинди ва гьацира «Баркаллу зегьмет зигбаз» медалариинди лишанлу дапIна. Дугъаз гьацира Аьхю Гъалибвалин Йигъаз вуйи хайлин медаларра а.

Уьмрин саб муддат гъубшиган, гьарсар фагьумлу касди чав чаз улупнайи вахтна жвуву гьапIнуш, фу метлебарихъ хъуркьнуш, суал туври шулу. Гьяйифки, кIван вари мурад-метлебарихъ хъуркьну уьмриан гъушу вакиларра адаршул, хъа ашра, дурар тIубариинди ктухуз шулу. Тялукь касариз инсанари «кьисматну лишан капIнайидар» кIури шулу. Хъа уьмриъ уьмуми метлебарихъ хъуркьдариз, машгьурвал ва жямяаьтлугъ гьюрмат гъазанмиш гъапIдариз чпин вахтна фукьан читинди алабхънуш, ухьуз тамамвалиинди мялум дархьузра мумкин ву. Амма Шимшит бабахъди сюгьбат гъабхури, саб далилин ижмиди гъавриъ гъахьунза: уьмрин рякъюъ метлебарихъ хъуркьу ватандашарин уьмур лигим апIбаъ кьисматнуси, зегьметкеш’валира, метлеблувалира важиблу роль уйнамиш апIура. Фицики дурари чпин асас вазифйириъ юкIв ибтра.

Шаксуз, аьхю хизан хъади хьувал – инсандин бахт ву. Фицики хизан – фагьмин, ккунивалин ва сабурлувалин хазнахана ву. Шимшит бабахъди дугъан уьмрин рякъ фагьмиъди ккадапIу узуз къайд апIуз ккундузуз: бахтавар уьмур ккабалгбан гъаразнаъ ади, хизандиъ сар-сарин гъавриъ духьну, ккунивал ва умунвал уьбхювал чарасуз лазим ву.

Гьелелиг ихь арайиъ инсаниятдин рюгь, гъир’ят чIивиди гъибтрайи, даимлугъ ирс марцциди гъюбхю ва му ляхин давам апIурайи касар имбувал макьалайин игитри субут апIура. Дицисдар вакилар ихь миллетдин утканвалра ву. Гъит, Шимшит бабан ва вари табасаранлуйирин хизанарин уьмриъ ибту рюгьлувал саб герендиъра мянасузди дудрубгри! Гъит, дугъан албагу хизандин аьдатар уьрхювал чан наслариъ давам ибшри!