Аьхиримжи йисари гъулариъ зирзибилихъди, штухъди, рякъюхъди, аквнахъди аьлакьалу аьгьвалат йигълан-йигъаз лап гъагъи шулайиган, гъуларин хайлин агьалйир, гизафна-гизафси жигьилар, гъирагъдилан кепек-шигьи гъюру ляхин-кар адруган, гъул’ан удучIвну гъягъюз мажбур шула. 

 

  

Му суалар Хив райондин Асккан Яракк гъулаъ фици гьял апIураш ахтармиш апIури, узу гъулан советдин кIулиъ айи Сиражудин Сяидовдихьна илтIикIнийза.

– Сиражудин Къурбанович, гъи халкьдин улихь учIруди дийигънайи месэлйир фици гьял апIурачва?

– Саб гъапиб, Асккан Ярккарин гъулан совет аьхюб ву. Фицики, душваз Заан Яракк, Сюгют ва Яргъил гъуларра дахил шула.

Кьюб гъапиб, эгер ухьу гъи Асккан Ярккарикан улхуруш, мушваъ лап гъагъиди ва учIруди дийибгънайи месэла анжагъ саб зирзибилихъди аьлакьалуб ву. Думу саб ич советдиз дахил шулайи гъуларин улихь дийибгънайи месэла дар, хъа вари миди вуйи гъулариъра учIру месэла ву. Фицики, сад йисандин арайиъ райондиъ юкьур оператор гьюдюхну. Му месэла гьял апIувал гъуларин главйириин алиб дар. Хъа оператори, йиз иштираквал адарди гъабхьиш, думу месэла кIулиз ададабгъруб аьгъяди, райондин терефнаанра кюмек дубхьну, думу месэла гьял апIуз чарйир гъагунза. Гьар вазлин аьхириъ сифте пулин дакьатар уч дапIну (гьар хизандиъ яшамиш шулайи инсандин кIулихъ сумчурна саб манат уч апIурача), хъасин зирзибил Дербент райондин Рукель кIуру гъулан терефназди гъабхури, цIа кипну убгурача.

– Гъуландар аквнахъди, рякъюхъди, штухъди тямин апIувал фици ву?

– Аквнан месэла, гьелбетда, вари райондин дережайинуба ву. Гъуландарик наразивалар кашра, гьамусяаьт райондиъ симар зигури, пасенкайин шалмнар итри, рас апIбан ляхнар кIули гъягъюрайивалин дурар гъаврикк ккаъраза. Хъа штун ва рякъюн дици читинвалар адарчуз ва халкьдик гъалабулугъ’валра ктар. Гъул`ан райондиз, шагьриз гъягъру рякъ асфальт улубзнайиб ву. Йисан кIулиъ асфальтдиъ ичIар айи йишвар рас апIури шулуча. Мидланра савайи, 2021-пи йисаз асккан мягьлайиъ штун турбйир гьюдюхюз пландик кирчнача. Аллагьдин амриинди думу ляхин кIулиз удубчIврувалиин умудлу вуза.

– Хьадукран вахтна мал-къарайин, чарвйирин лиж адапIбан, лижахъ нубатнахъди гъягъбан гьякьнаан хайлин гъулариъ гъалмагълар гизаф шулу. Ичв гъулаъ му месэла фици гьял апIурачва? Фициб вуйичв аьдат-къайда?

– Асккан Ярккарин гъуландар чпин абйирилан мина мал-къара уьбхюз иштагь айи агьалйир ву. Уршвру йишвар, хярар ктарди, мал-къара уьбхру ужуб чIур ачуз. Аьхю маларин шубуб лиж а. Кьюб чIурдиндарин, яна кIирхъарин, лиж жаради а. Чарвйирин шубуб лиж а. Нубат малин кIулихъ ву, хъа чарвйирихъ шубубдин кIулихъ сад йигъан гъягъюру. Абйириинди вуйи аьдат гъира имийич. Нубатнахъ хъайи габни чан нубат ккудубкIган, чахь хьайи маргъ гъуншдин раккнарихъ хъубсру. Гьадди гъуншдиз хъайигъан чан нубат вуйиваликан кIура. Гъуландар саб улхуб-рахубра адарди чпин мал-марччлихъ гъягърудар ву. Мидланра савайи, чпин кIул`инди мал-къарайин, чарвйирин сюрйир уьрхюрайидарра а. Дурари гъулан айитI мал-чарва, хьа, нис, никк, йикк масу туври, ариш-веришдиинди чпин мадар апIура.

– Гъулаъ саб хайлин цIийи хулар апIури рябкъюразуз. Жигьиларин ва гъулаз хъадакну гъюрайидарин кьадар фициб ву?

– Гъулаъ яшамиш шулайидарин кьадар дицикьан артухъ шули адар. Гизафси апIурайи таза хулар, чпин абйирин хуларик кучуз даккунди, дурарик рас апIуз шлу гьял ктрувалиан апIурайидар ву. Гьаму лап кьаназ газар, Интернет зигуз гъафи касариз ичIи хал бихъурдайи. Хъа гьамус, магьа йиз гьисабариинди, къанна хьуб ичIи хал а. Миди ухьуз аба-баб кечмиш гъахьиган, дурарихъди хъайи жигьилар гъул`ан удучIвну гъягъюрайиваликан субут апIура. Фицики гъулаъ, мялимвал, духтирвал, уставал ктарди, гьацIариз ляхин гъибихъиш, тмунудар кепек гъюру йишвахъ мюгьтаж ву. Вазлин айитI абайизна бабаз гъюрайи пенсия багахьлуйирин сумчир-саламдизра, алабхьру-илдибтрубдизра, ипIруб-убхърубдизра гьубкIри адар. Гьаддиз гизафси дурар, гъул`ан удучIвну душну, гъирагъдиъ чпин хал-хизандиз мадар апIуз мажбур шула. Хъа Яргъил 4 хизан, Сюгют – 22, Заан Яракк – 39 хизан яшамиш шула. Мурариз гъилигиган, Асккан Яракк фукIа дар, 162 хизан ими.

– Гъи гъулаъ гъюзимбу наслиз ляхин-кар апIуз, илим гъадабгъуз фицдар мумкинвалар а?

– Ав, ужуб суал вуяв. Гъи гъулаъ спортзалра хъади ужуб мектеб, футбол апIуз иштагь айи касариз гьадабтIнайи майдан, бицIидарин багъ, культурайин хал а. Улихь гъягъюз аьшкь ва иштагь айи касдиз гъи гъулаъ фукьан-вушра мумкинвалар а.

– Чухсагъул, Сиражудин Къурбанович, яв узухъди гъапIу гаф-чIалназ. Ихь сюгьбатнан аьхириъ уву регьбервал туврайи гъуландариз фу пуз ккундийвуз?

– Гъуландарикан аьхю тIалаб вуйиз, сар главайиин илипну ваъ, хъа гьарури чан раккнихъ, мягьлайиъ марццишин дапIну, гъапIуб уьбхру агьалйир ва терефкрар хьуб. Гъирагъдихъан лигури-хълигури кьимат дидривуб. Хъа жвуву, жвуван абайин-бабан руг-рюкъ ва жил ву дупну, юкIв ивну жандиъ, лазим вуйи йишвахь жафа ва жан дивуб. Ихь халкьдин арайиъ сир-мясляаьт, хизандиъ шадвал, жандиъ сагъ`вал ва кIул`ин аку зав хьуб марцци кIваан ккун апIураза!