Айгуль Мягьямедова

Майдин 12-пи йигъан вари дюн’яйиъ варитIан сабурлу, рягьимлу, инсандин сагъламвалин гъаравлиъ айи медицинайин кьялан пишекрарин йигъ къайд апIуру.

 

Гъулаъ вушра, шагьриъ вушра ухькан гьарсар касдиз медицинайин кьялан пишекарин кюмек лазим шулу: анализар тувруган, гъялам апIруган, капельница ккивруган, зиян илибтIруган ва гьацира жара дюшюшариъ. Инсандин сагъламвал уьбхбан цирклиъ медицинайин кьялан пишекрари аьхю роль уйнамиш апIура. 12-пи май дюн’яйиз машгьур гъахьи рягьимлу чи (сестра милосердия) Флоренс Найтингейл бабкан гъахьи йигъ ву. Дугъу Крымдин дявдин вахтна (1853-1856-пи йисари) военный госпиталариъ медсестрйирин гъуллугъ тешкил гъапIну, хъа дявдин кьяляхъ гизаф дишагьлийириз аьзарлуйириз хъайивал апIуз улупну, сагъламвал уьбхбан гъурулушдиъ дигиш’валар гъухну. Дугъу гьацира Лондондиъ рягьимлувалин чйирин мектебра тешкил гъапIну, хъа гьадму мектеб ккудубкIдари вари дюн’яйиъ гьадму жюре мектебар ачмиш гъапIнийи.

Гьар йигъан ляхниз гъягъруган маршруткайиъ, пакетдиан лизи халат итIибгънайи жигьил шубар алахьури шулзуз (рякъюъхъ медицинайин кьялан пишекрар гьязур апIру колледж ерлешмиш дубхьна). Хъа 12-пи майди, медицинайин кьялан пишекрарин йигъ вуйивалихъди аьлакьалу вуди, йиз гъвалахъ дуснайи, колледждин 2-пи курснаъ урхурайи Аминайихъди сюгьбат гъубхнийза.
– Узу медицинайин кьялан пишекарин кесп ктабгъунза. Гележегдиъ фици шулуш аьгъдарзуз, гьеле гъийин йигъаз ктабгъу пишейиин швумал дарза. Гизафдари медицинайин кьялан пишекрариз дерин аьгъювалар лазим дар кIури, гьисаб апIура, фицики дурарин метлеб аьхю духтри гъапиб тамам апIуб, гьадгъаз кюмек апIуб ву. Узу дици гьисаб апIурадарза: медсестра диплом хьайи пишекар ву. Хъа думу пишейи чан кьадар аьгъювалар тIалаб апIура, мидланра савайи медсестрйири аьзарлуйихъди аьхю духтритIан артухъ вахт адапIура. Ужур медсестра хьпан бадали, колледждиъ гъадагъу аьгъювалар цIиб вуди гьисаб апIураза. Учуз мялимари гьар йигъан дарсариъ ктибтурайиси, медицинайин кьялан пишекрар гьаммишан цIийи аьгъювалар гъадагъбахъ хъергну ккунду. Медицина саб йишв’ин дийибгънайиб дар, гьаддиз аьгъювалар чарасуз лазим ву.

Ав, чпи урхури имиди студент шубариз кадабгънайи пише кьабулди шулу. Хъа дурхну ккудубкIну, ляхнихъ хъюгъиган, ляхниъ вари чпиз ккунибси дарувалин гъавриъ шулу. Гьадмуган ляхин дарапIуз багьнйир агуру: сариз маважиб цIибди гьибгъру, тмунуриз аьзарлуйириз хъайивал апIуб читин ляхин вуйивал рябкъюру. Медицинайин рякъюъ лик иву гьарсар касди фикир дапIну ккунду: хяви дархьиди, гъагъи аьзарлуйирихъди узхьан ляхин апIуз шулийкIан!? Эгер инсан саламат хасиятнанур дарш, дицир касдихьанра аьзарлуйирихъди ляхин апIуз хьибдар. Натижайиъ, уьлкейин колледжари гьар йисан фукьан жигьил пишекрар гьязур гъапIнушра, медицинайин кьялан пишекрарин кьитвал цIиб шуладар.
Урусатдин медицинайин сестрйирин ассоциацияйин улупбариинди, гьюкуматдин медицинайиъ кьялан пишекарвалин образование айи медсестрйирин кьадар цIиб шула. Медицинайин кьялан пишекрарин кьадар 2012-пи йисан 20% цIиб гъабхьнийи. Аьгьвалат дигиш апIбан бадали, колледжариз гизаф абитуриентар кьабул апIуз хъюгъну. Амма натижа дигиш шуладар.

Себебар гьар жюрейиндар ву – колледждик урхуз кучIву вари студентар ккудубкIайизкьан душваъ урхури гъузрадар; диплом гъадабгъну гьюкуматдин больницйириъ лихуз хъюгъю пишекрар, сацIиб тажруба гъабхьиган, ляхниан удучIвура (пулихъ медицинайин игьтияжар гьуркIру идарйириъ лихуз гъягъюра, вуздик урхуз кучIвра).
Хъа пишейихъ юкIв хъайи, рягьимлувал кIваъ айи, аьзарлуйир багъридарси кьабул апIру медицинайин кьялан пишекрар, себебариз дилигди, чпин пишейиз вафалуди лихура. Гъи ухьу медицинайин сестрйирин йигъ тебрик апIури, дурариз жандин сагъвал, кIван шадвал ва гьацира уьмриъ зигурайи зегьметназ чухсагъул кIуру инсанар алахьуб ккун апIурахьа.