Гюльнара Мягьямедова
БицIир сабпи ражари мектебдиз гьязур апIру вахт абйир-бабариз гъизгъин вахт ву. Улихьна бицIидарин багъдиз велед тувну, кIваз рягьятди ляхниз гъягъюрайи дадйир, гъи мектебдиъ дарсар ккудукIбан кьяляхъ бицIирикан гьапIруш, мюгьтал духьну шулу. Гьаму месэла бицIидарин дадйири фици гьял гъапIнуш суалар хьади, Мягьячгъалайин 29-пи мектебдин сабпи классдиъ урхурайидарин абйир-бабарихьна илтIикIунза.
Саида, 36 йис, шубур веледдин дада: «Ич хизандиъ учу гьар йисан сабпи сентябрь аьхю машкварси къайд апIури шулча. Хьадан тятIиларин кьяляхъ гьязур духьну, уччвудар ккурттар алахьну, кюкйирин кунцIаррра хьади мектебдиз гъягъюб, бицIидаризси, аьхюдаризра аьхю машквар ву.
Декабрин вазли йиз бицIи шуран 7 йис тамам шула. Хъа дугъу урхузра, бикIузра дудубгънайивализ дилигну, цIиб вахт ккимишра думу сабпи классдиз гьаунза. Узуз бицIир мектебдиз вахт ккимиди гьязур апIуб кьабулди вузуз, гьаз гъапиш сентябрь багахь шули, туканариъ, базрариъ инсанар гизаф шулу. Риш мектебдиз гьязур апIури, цIиб пул гъубшундарич, хъа фукьан пул харж гъабхьнуш, гьисаб гъапIундарча, фицики учу думу ляхнихьна майдин вазлианмина гьязур шули гъахьунча. Китабар ивру портфель, мектебдиз алахьру ккурттар (кьюб жюрейин форма), ликариин алахьрудар, тетрадар, ручкйир ва гьацдар жара шей’ар гъадагъунча. Имбу алатар яваш-явашди гъадагъидича. Хулаъ шураз дарсариз гьязур шлу йишвра а. Аьхюну гъардшари дарсар урхру столихъ шуразра йишв гъабхьну. ГвачIнинган риш чан гъардшарихъди мектебдиз гьаъраза, дарсар ккудукIбан кьяляхъ дурари думу хулазра хъади гъюра. Узуз кюмекчйир азуз, гьелбетда, дурари апIурайи ляхин узу гюзчиваликк уьбхюраза. Шуру дарсар ужуди урхур кIури, умуд кивраза».
Марина, 29 йис, медсестра: «Гьаму увусир, йиз аьрзарихъ хъпехърур, лазимди айиз. Магьа узу ляхниъ айи дишагьли вуза. Ляхин сяаьт миржибди ккебгъра, хъа мектебдиъ бицIирин дарсарра сяаьт миржибди ккергъра. Бай мектебдиъ дитну, узу ляхниз хъуркьну ккунду, ляхинра багахь хьадар, кючйириъ машинарин кьадарра лап гизаф дубхьна. Хъа лисунган бай мектебдиан адагъувалра уз’ин ал. Ич абана баб жара шагьриъ яшамиш шула. Сентябрин вазли ляхниъ узу отпуск гъадабгъунза. Отпуск ккудубкIбан кьяляхъ гьапIруш, мюгьтал духьназа. Ляхинра гатIабхьуз ккундарзуз, хъа бицIирра рякъяриъ, хулариъ сарна-сарди гъитбиин рази дарза. Сабпи классдиз душну имиди, бицIирихьан чан кIул’инди дарсарра апIуз шулдар. Дицисдар фикрари кIул гъизгъинди либхуз гъитра. БицIир мектебдиз гъягъруган алахьру палтар, портфель, тетрадар, китабар гъадагъуб варитIан рягьят ляхинси гьугъубжвуразуз.
Гьелбетда, бицIир сабпи классдиз гъягъювал машквар ву, хъа жара фикрари гьаддиин шад хьуз гъитрадар. БицIириз ярхи йигъди душваъ гъузру мектеб абгбакан фикрар апIураза».
Саният, 59 йис, пенсионер: «Йиз веледар ухди аьхю духьну, дурарихъра чпин веледар хъа. Узу мектебдиз йиз худул риш хъади дуфназа. Дугъан адашна дада жара шагьриъ яшамиш шула, кьюридра гьюкуматдин ляхнариъ айидар ву. Риш сабпи классдиз гьауз гьязур шули, дурари гизаф фикрар гъапIну. Натижайиъ, йиз худул узухьна гьаъбанди гъахьну. Узу ляхниъ адарза, мектебра ич хуларихьан ярхла адар. ГвачIнинган риш хъади гъюраза, лисунган думу адагъузра гъягъюраза. Улихьна вахтари дадйири саб гьяфтайи бицIидар мектебдиз хъади гъягъюйи, рякъюъди гъягъюз вердиш апIуйи. Гьамус машинар гизаф духьна, рякъяриъ хатIалуди ву. Гьамусдин девриъ бицIидарихъди дарсар апIузра рягьят дар, мялимари хулаз гизаф табшуругъар тувра. Узхьан шлубси бицIи риш 3-пи классдиз удучIвайиз, дугъан абйир-бабариз кюмек апIарза, хъа лигурхьа.
Харжарикан улхуруш, харжар чан адашдина дадайи апIура. Шураз лазимди вуйи вари шей’ар гъадагъну гьязурди а».
Ичв бицIир сабпи ражари мектебдиз дуфна. Мектебдин къайдайихъди думу таниш хьайиз, дугъаз артухъдиси фикир тувай: отпуск гъадабгъай, жара бицIидарин дадйирихъди аьлакьа уьбхяй, аба ва баб бицIирин месэлйириина жалб апIинай. Бязиган бицIириз мектебдиз гъягъюз даккунди, дугъан тамширихъ юкIв хъмиди шулу. Мектеб, урхуб ккун апIуз дугъаз кюмек апIинай. Саб вахтна ахуз дахъуз, саб вахтна гъудужвуз, саб вахтна дарсар даргъуз, саб вахтна кючейиъ дустарихъди тамшйир апIуз улупай. Дициб къайдайи мектеб ккун апIуз гъитди.
