Айгуль Мягьямедова
Шубуд йис улихьна Дагъустан Республикайин Глава Сергей Меликовдин табшуругъниинди РД-йин зегьметнан ва яшайишдин артмиш’валин министерствойин багахь Урусатдин Федерацияйи Украинайиъ гъабхурайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъийиху эскрарин багахьлуйириз, гьюкуматдин терефнаан туврайи кюмекналан савайи, аьлава кюмек тувбан бадали, «Вари сатIиди» фонд тешкил гъапIнийи. Фонднан директорди отставкайиъ айи подполковник Селимхан Мирзеханов тяйин гъапIнийи.
10-пи апрели Селимхан Мирзеханов Мягьячгъалайиъ республикайин милли чIалариинди чапдиан удучIвурайи газатарин журналистарихъди гюрюшмиш гъахьнийи. Cюгьбат хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъийиху эскрарин хизанариз кюмек тувбаз бахш дапIнайиб вуйи.
«ГъакIи эскрин дадайин савадсузвал чан хайирназ ишлетмиш апIури, сар адвокатди документар дюз дапIну, гъачIирин адашдиз рубкьру 6,5 миллион манат чан жибдиъ ивну. ГъакIи эскрин адаш гьадму вахтна дустагъдиъ ади гъахьну, дугъхьан я ихтибарнама бикIуз, ясана пул гъадабгъуз шули гъабхьундар. Адвокатди къалпнан ихтибарнама дибикIну ва кьушмин частнаъ айи бухгалтерариз руш’ват тувну, пул чаз гъадабгъну. Гьаддин кьяляхъ гъакIи эскрин дустагъдиъ айи адаш учвра хусуси метлеб айи дявдин операцияйиз гъушну, ва цIиб вахтналан думура гъакIну. Думу йикIбан кьяляхъ, адвокатди гъапIу кучIал ашкар гъабхьну, фицики дугъаз гьаму ражарира гъачIирин пулиин «бац» иливуз ккун гъабхьну.
Гьаддиз узу учвкан ккун апIураза, ичв газатарилантина гьамциб мялумат тарабгъуб: адвокатарихьна илтIикIуб лазим дар. Адвокатди суддиъ тахсиркрин тереф уьбхюру, хъа хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ дукIнайи кьягьялин тереф гьюкуматди уьбхюра», – гъапнийи Селимхан Мирзехановди.
Фонд гъийиху эскрарин хизанариз вардари сатIиди кюмек тувбан месэлйир гьял апIурайиб ву. Уьлкейин гизаф регионариъ пулин кюмек тувбан ляхин зегьметнан министерствойиз табшурмиш дапIна. Дагъустандиъ Сергей Меликовди ва фонд арайиз хруган зегьметнан министерствойин кIулиъ айи Аьбдурягьман Мягьмудовди, абйир-бабари, ачIни духьнайи хпири, веледари вари документар гьязур дарапIди, кюмек тутрувру къайда дебккнийи.
«Бязи вахтари гъийиху эскрариз кьюб хизан ади шулу: сар хпир чахъди яшамиш шулайир, тмунур гьюкуматдин регистрация айир. Кьюбиб хизанариъра бицIидар ади шулу. Дициб гьялатнаъ Урусатдин Президентдин указниинди ва ихь къайдайиинди, хизанарин кьадарназ дилигди, йисар бегьем духьну адру веледариз, дурарин 18 йис, хъа очно урхураш, 23 йис тамам хьайиз яшайишдин кюмек тувну ккунду. Фондну лазим вуйи ахтармишар гъахура, кюмек рубкьру вари касар тяйин апIура. Къайд апIуз ккундузузки, шубуд йисандин арайиъ саб ражари фонднахьан кюмек апIуз гъабхьундар. Думуган фондну чан ляхин ккебгъну имийи. Кьюр хпири чпин арайиъ гьюжатар апIури гъахьну. Гьюкуматдин регистрация адру хпири вахтниинди документар тувундар. Гьамусра гьадму хизандин месэла гьял дапIнадарча», – гъапнийи фонднан кIулиъ айири.
Селимхан Мирзехановдин гафариинди, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъакIи гьарсар эскрихъан оборонайин министерствойи 13 миллион манат федеральный пул тувра. ГъачIи касдиз гьюкуматдин награда ади шулу. Думу награда айириз гъуллугънан 5 оклад ва гьацира накьвдик кивбан пул тувру. «Вари зиихъ ктуху пул военный комиссариатариан туврайиб ву. Дагъустан Республикайи чан терефнаан «Вари сатIиди» фонднаан саб миллионна 250 агъзур манат тувру. Гьаддихъди сабси, гъакIи эскрин хизандиз туврайи льготйирин гьякьнаан, хулар дивуз жилин участокар тувбан гьякьнаан РД-йин правительствойин къарар а.
Къайд апIуб лазим вуки, Табасаран райондин кIулиъ айи Мягьяммед Къурбановди думу къарар адабгъайизра хусуси метлеб айи дявдин иштиракчйирин хизанариз хулар тикмиш апIуз 70 участок тувнийи. Мягьячгъалайиъ жиларин месэла лап гъагъиди дийибгъна. Гьамус Сулак нирин терефнаъ айи жилар жара апIбанди духьна. Амма думу месэлара кIулиз адабгъуз шуладар, гьаз гъапиш прокуратурайи коммуникацйир адрувализ дилигну, ихтияр туврадар», – гъапнийи чан улхбаъ Селимхан Мирзехановди.
«Вари сатIиди» фонднан кIулиъ айири хизанарихъди аьлакьа дудубгнайи эскрарин гьякьнаанра улхбар гъухнийи. «Ихь республикайиъ федеральный тешкилатарикан асиллу дарди «Дагълари кIваинди уьбхюра» кIуру региондин жямяаьтлугъ тешкилат ачмиш гъапIнийи. Дудургнайидар агбан ляхин ужуди тешкил дапIна. Тешкилатдин кIулиъ айир республикайин Главайин теклифчи, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ зиян гъабхьи эскер Мягьяч Шамилов ву. Тешкилат ачмиш гъапIхъанмина шил имдарди дудургнайи 40 кас гъидихъну. Фила дявдин операцияйиз гъушнуш, аьхиримжи ражари фила телефондиан гафар гъапIнуш, думу дудургнайиваликан фици хабар гъабхьнуш, дадайин, хпирин гафарилан вуйи жикъи справка гьязур апIуру. Шилра амдарди дудургна кIури, частнан командирихьантIан пуз шулдар. Шил амдарди дудургнайивал тяйин гъапIган, эскер дукIнайивал тасдикь апIайизкьан (дугъан майит бихъайиз, ясана судди думу кас дукIнайиваликан мялумат тувайиз), дугъан маважиб дадайихьинди, ясана хпирихьинди хътапIуз хъюгъру. Хъа гьацдар дюшюшарра шулуки, дудургнайи кас цIиб вахтналан дихъуру. Дудургнайидарин месэлйириз лигру касар гьарсаб райондиъра а. Дурар хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ зийнар духьну, кьяляхъ дуфнайидар ву. Дявдин операцияйин иштиракчйирихъан дурари гьарсари юкIв убгура», – гъапнийи Селимхан Мирзехановди.
Дагъустандин гьар райондиъ фонднан табшуругъар тамам апIру идарйир а: бикарар ляхнихъди тямин апIру центр, КЦСОН ва яшайишдин тяминвалин идара (собес). Думу идарйири жавабдарвалиинди ляхин апIура. Фонднан кIулиъ айирин гафариинди, ляхнин ерира райондин главайилан асиллу ву. «Шубуб райондин главйир чешнеди улупуз шулзухьан: Къизилюрт райондин глава Рустам Татарханов, Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбанов, Ахцегь райондин цIийи глава Аьбдул-Керим Палчаев. Дурари хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйирин хизанариз кюмек тувбан ужуб ляхин гъабхура. РД-йин Халкьдин Собраниейин кьюр депутатдин ччвурарра дисуз ккундузуз: Сефер Аьлиев ва Имран Аваев. Дурари хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъийихдариз бахш дапIнайи серенжемариз чпин хусуси дакьатар харж апIура. Сефер Аьлиевди чан хусуси дакьатарихъ Урусатдин игитариз кьюб ядигар дивну.
Фондназ пулин кюмек апIру гизаф меценатар а. Дурарилан савайи, ихь республикайин заан гъуллугъариъ айи касари гизафдари гьар вазли, кварталиъ саб ражари фондназ чпин сад йигъандин маважиб хътапIуру», – къайд гъапIнийи Селимхан Мирзахановди.
«Вари сатIиди» фонднан кюмекниинди Дагъустандиан вуйи хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз бахш вуди 10 том (50 агъзур экземпляр тираж вуди) китабарин гъварч адабгъбанди ву. Китабдиъ сифте Дагъустандин Глава Сергей Меликовдин ватандашарихьна вуйи илтIикIуб, хъа тялукь райондин главайин, чIиви игитарин, генераларин гафар, душвхъантина хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ гъийиху эскрарин уьмрикан ихтилатар тувди. Селимхан Мирзехановдин гафариинди, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ варитIан гизаф эскрар иштирак шулайи район вуйивализ дилигну, китабдин сабпи том Табасаран райондиан вуйи эскрариз бахш апIиди. Гьамусяаьт фондну муниципалитетарин главйирихъди, хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйирин хизанарихъди эскрарин уьмрарикан материалар уч апIуб табшурмиш дапIна. Райондин главйири китаб адабгъбан теклифназ чпин разивал тувну. Районариъ образованиейин управленйири, культурайин ва библиотекйирин гъурулушари гъийиху эскрарин абйир-бабарихъди, хупарихъди улхбар гъахури, китабдиз материалар уч апIура.
Думу китаб адабгъуб хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ чпин жанар туву кьягьяларихьна вуйи гьюрматси, гележегдин наслариз жвуван ватанагьлийирикан, дурари Ватандин азадвал уьбхюри улупу гьунарарикан аьгъю апIубра ву.
