Гюлягьмад Маллялиев
2025-пи йисан 20-пи мартди Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбановди райондин депутатарин собраниейин улихь муниципалитетдин администрацияйи 2024-пи йисан кIули гъубху ляхнин натижйирин ва 2025-2030-пи йисариз вуйи планарикан вуйи гьякь-гьисаб тувну. Му серенжемдиз райондин идарйирин кIулиъ айидариз, мектебарин директорариз, ихтиярар уьрхру органарин вакилариз, культурайин цирклин гъуллугъчйириз, жямяаьтлугъ касариз, хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз ва дурарин хизанариз теклиф дапIнайи. Саки кьюб сяаьтнан арайиъ Мягьямед Къурбановди чав кIулиъ ади райондин администрацияйи гъубху ляхникан ктибтнийи ва чав ктухурайи асас цифрйир, гъазанмиш дапIнайи хъуркьувалар цалик кебхнайи экрандик презентация саягъниинди шикиллу гъапIнийи.
Дупну ккундуки, аьхиримжи йисари Табасаран райондиъ агьалйирин уьмрин вари цирклариъ хайлин дигиш’валар арайиз гъафну. Му варидариз рябкъюрайи ляхин инкар апIрудар я дугърисуз касар ву, ясана дурар ужубна-харжиб жара апIуз аьгъдрудар ву. Мягьямед Къурбановди чан докладдиъ къайд гъапIу саб цифра хурза – 2024-пи йисан Табасаран райондин артмиш’вализ, уьмуми гьисабариинди, жюрбежюр бюджетариан ва гьацира субсидйир, инвестицйир, грантар саягъниинди 1,5 млрд манат деебтну. Гьадрарикан асас дакьатар цIийи рякъяр тикмиш апIбаз ва айидар цIийи алаъбаз (520 млн манат), образованиейин цирклин игьтияжариз (445 млн манат) ва гъулан мяишатдин артмиш’вализ (203, 4 млн манат) харж гъапIну.
Эгер рякъярикан улхуруш, сач райондиъ саки 17 км манзил рякъяриин асфальт улубзну ва рякъярин мяишатдин 40 объект рас гъапIну, Хючна – Хьарагъ ва Кавказ – СиртIич –ТIаттил рякъяриин расвалин ляхнар кIули гъухну.
2024-пи йисан 101,3 гектариъ иту тIумтIин ва 7 гектариъ иту йимишдин багълар, уч гъапIу 19,2 агъзур тонна ригъдин мейвайин бегьер Табасаран райондин гъулан мяишатдиъ гъазанмиш дапIнайи хъуркьувалар вуди улупуз шулу. Ккудубшу йисан райондиъ теплицйирин мяишатаризра артухъ фикир тувну – парникар яратмиш апIуз хусуси мяишат гъабхурайидариз 3,35 га жилар жара гъапIну
Сач Табасаран райондиъ туризмдин дурумлуди артмиш хьувалра давам гъабхьну – цирклиз 180 млн манат дакьатар харж гъапIну. Йислан-йисаз райондиз гъюрайи туристарин кьадарра артухъ шула, сач дурарин кьадар 140-150 агъзуриина улдубчIвну.
Райондиъ туристар гъягъру шубуб маршрутдин проект тартиб дапIна: «Шубуб гъяд», «Тарихдин шилнаъди», «Диндин йишвар», туристарин игьтияжар гьуркIбан бадали инфраструктура (турбазйир, хялар кьабул апIру хулар, уьл гьивру йишвар ва гь.ж.) артмиш шула.
2024-пи йисан Табасаран райондин администрацияйи хайлин дакьатар агьалйир штухъди тямин апIбаз (28 млн манат), сагъламвалин тешкилатар цIийи алаъбаз (36 млн манаттIан артухъ), гъуларин аьтрафар ккабалгбаз (15 млн манат) ва жара ляхнариз харж гъапIну.
Чан докладдиъ райондин кIулиъ айири хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ иштирак шулайи Табасаран райондин агьалйириз гуманитарный кюмек хъадапIбакан, эскрарин хизанарин яшайишдин игьтияжар гьуркIбакан ва жара месэлйир гьял апIбакан ктибтнийи. «Ватан бадали жан тувдарин гьюрмат уьбхюб ихь варидарин буржи ву», – гъапнийи Мягьямед Къурбановди, ва, чан гафар тасдикь апIури, дугъу райондин мектебариъ цаларик керхну, душваъ урхури гъахьи эскрарин гьюрматназ 118 кIваин уьрхбан тахтйир ачмиш апIбакан хабар тувнийи.
Мягьямед Къурбановди къайд гъапIганси, гьял дапIну ккуни месэлйирра гизаф ими, гьадрарикан саб гъуларин советари транспортдин налог уч апIбан ляхин лап асккан держайиъ айивал ву. Уч гъапIу налог кIулди ерли советдин рякъяр рас апIбаз харж апIурашра, гьелелиг гъуларин советарин кIулиъ айидарин му ляхнихьна вуйи янашмиш’вал рази шлубсиб дар. «ВаритIан гизаф налогар Мягьрягъарин (1,5 млн манат), Бургьанкетдин (1 млн манат) ва Хили-Пенжигьарин (500 агъзур манат) гъулан советари уч гъапIну. Гизафси рякъярин гьякьнаан аьрзйир апIру советариъ варитIан цIибди налогар уч дапIна», – гъапнийи райондин кIулиъ айири.
Мягьямед Къурбановди чан докладдиъ уч духьнайидар 2025-2030-пи йисариз вуйи ляхнин планарихъдира таниш гъапIнийи. Гьаци, багахь йисари кира туври хусуси хулариъ айи, ясана дараматар йирси духьнайи медпунктарин ерина 13 деврин тIалабариз жабав тувру ФАПар дивуз кка. Апрелин вазли Бухьнагъ гъулаъ 15 агъзур гъушар уьрхюз мумкинвал айи, гъушарин ферма ачмиш апIиди, цци райондиъ халачйирин фестиваль кIули гъябгъиди, Аьгьмед Уружевдиз бахш вуйи ядигар дивди. Аьхю проектарикан улхуруш, Хючна – Жулжагъ рякъ рас апIуз хъюгъна, Кавказ –СиртIич – ТIаттил федеральный рякъ рас апIувал давам хьибди, Хюрккарин кьялан мектебдин дараматар дивну ккудубкIиди – му объектдиз 991 млн манат харж апIбанди ву.
Табасаран райондин главайи чан докладдиъ райондин экономикайин вари цирклариъ арайиз дуфнайи дигиш’валарикан хъайи-хъайибси ктибтнийи.
Райондин депутатари муниципалитетдин администрацияйи 2024-пи йисан гъубху ляхниз ужуб кьимат тувнийи ва райондин кIулиъ айириз ва администрацияйин вакилариз чухсагъул мялум гъапIнийи.
