Умгьанат Сулейманова
Улихьнаси республикайин глава Сергей Меликовди гъапиганси, гьамусяаьт, чпин аьшкьнииди контракт йибтIну, дявдин гъуллугънаъ айидар гизафси Табасаран райондиан ву. Дугъриданра, саб хизандиан кьюр, шубур, юкьур кас Украинайиъ гъябгъюрайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ иштирак шулайи табасаран кюлфетар гъи гизаф а. Дурарин арайиъ аба ва бай сатIиди иштирак шулайи хизанарра, цIибди вушра, а.
Гъи варидариз нумуна вуйи гьациб хизан Дагъ. Огни шагьриъ яшамиш шула. Хизандин кIул, Аьлиев Нариман Мягьмудович, улихьна йигъари отпускдиз гъафнийи, ва узу дугъахъди ва дугъан бай Шихдихъди гюрюшмиш гъахьунза. Дупну ккундуки, Нариман Аьлиевдин Украинайиз гъягъюри кьюбпи раж ву.
Аьлиевари ктитурайи ихтилатар ерхьруган, жандик гукIнишин кабхъру.
«Гьарсар абайиз ва бабаз веледрин учIврушин аьхюб ву, ва чпиз бицIидар хьайиз, дурар ихь гъавриъ адрахъузра мумкин ву», – кIура Нариманди учв СВО-йиз гъягъбан себеб ашкар апIури.
Нариман Аьлиев Дагъ. Огни шагьриъ 1975-пи йисан Аьлиеварин хизандиъ бабкан гъахьну. Дугъан адаш Мягьмуд ва дада Нефизат Табасаран райондин Ругуж гъул’ан Дагъ. Огни шагьриз кюч духьну, хайлин йисар ву. Наримандиз кьюр чве ва шубур чи а. Гъи шубрид чвйирра, дурарин веледарра ихь гьюкуматдиз вафалу касар гъахьну.
Нариман Аьлиевди Мягьячгъа-лайиъ айи Росгвардияйин частнаъ 2012-пи йисхъанмина гъуллугъ апIура.
– Росгвардияйиъ гъуллугъ апIури, йиз 11 йискьан вуйиз. Дявдин гъуллугъназ гъягъру касди, чаз му гъуллугъ хас вуш-дарш, фикир дапIну ккунду. Гъи, контракт йибтIну гъуллугъ апIурайидарин аьхюну пай Табасаран райондиан ву. Фу пуза, дявдин гъуллугъназ дирбаш’вал кайи жигьилари чпиз хас вуйи пише ктабгъну. Гьаци вуйивал гьякьикьатдира субут апIура – Украинайиъ гъягъюрайи гъагъи йивбариъ улихь хьайидар табасаран халкьдин жигьилар ву. Шубур игит саб райондиан – му зарафатнан ляхин дар. Мицисдар игит баяр аьхю дапIну, дурариз тербия тувдар адлу табасаран халачйир урхурайи дадйир ву. Гъи табасаран халкьдиз юкьур игит айивал – сабпи нубатнаъ ихь бабарин гьунар ву, аферин чпиз.
Ихь аьхю шулайи жигьил наслари, чпин абйириси, Ватан уьбхрувалиин гъи узу шаклу дарзу. Йиз баяриз гьаммишан кIуру гафар вуйиз: «Узу а, адар, саб кIуруб, жилири чан хизан ва Ватан дюбхну ккунду. Узу, мисаличюн, му пише ктабгъувалиин сад йигъанкьан швумал гъахьундарза. Йиз чве Фарманди Костромайиъ ВДВ-йиъ гъуллугъ апIура, тмунур чве Рягьим Сочийиъ ведомствойин архивар уьрхбан охранайиъ лихура, гьамусяаьт Сирияйиъ а. Йиз эмдин баярра вари Украинайиъ спецоперацияйиъ иштирак шула. Узу жара терефнаъ, йиз бай Ших варитIан гъизгъин дявдин йивбариъ айи терефнаъ гъахьну. Аьлиев Ших Наримановичди идара апIурайи дестейи, Ватанди чпин улихь дивнайи буржи тамам апIури, гъалибвал гъадабгъайизкьан душмандихъди женгар гъахура кIури, хабрар ерхьури гъахьниз, амма узхьан, фукьан чарйир гъизигнушра, дугъахъди аьлакьайиз, удучIвуз гъабхьундайзухьан. Гъи магьа учу хулаъ сатIиди ашра, фици, наан учв гъахьнуш, гьерхри шулдарза. Гьаз гъапиш бализ гъагъи дакьикьйир кIваин хуз гъитуз ккундурзуз (узуз гъяркъюнзуз вари думу женгар).
2022-пи йисан 17-пи мартдиъ учу сифте Белгороддин сяргьятарихъна гьаъну ва хъасин, 4 апрелиъ, Харьков терефнаанди учIвну, Запорожский областдиъ ва душваз багахь вуйи йишвариъ дявдин гъати йивбариъ иштирак шули гъахьунча. Ужудар дявдин аьгъювалар, тажруба айивал кюмек дубхьну, дина гъушу Росгвардияйиан вуйи вари баяр сагъ-саламатди кьяляхъ гъафунча. ГъакIур гъахьундар, хъа саб бицIидиси гюллдин зийнар гъахьидар а. Мици учу гъювал ич частнан улихьна вуйи командир, ихь ватанагьли Кьадир Аьшурбековдин гьунар гъабхьну. Аьхю чухсагъул дугъаз, шулуш, гьацдар командирар ишри ихь Урусатдин оборонайин министерствойин улихь, гизаф лайикьлу кас ву. 2023-пи йисан майдин вазлира командирарин буйругъниинди учу Херсондиз гьаънийи. Июлин аьхириъ дилин дуфну имиза, – ктибтнийи Нариман Аьлиевди чан дявдин йигъинжагъарикан.
Аьлиев Ших Нариманович (шиклиъ) 1999-пи йисан Дагъ. Огни шагьриъ Аьлиеварин хизандиъ бабкан гъахьну.
2017-пи йисан мектеб ккудубкIну, думу Новороссийск шагьриъ заан военнный академияйиъ урхуз учIвру. Вуз ккудубкIбалан кьяляхъ дугъу Читайиъ мотострелковый частнаъ гъуллугъ апIуру. 2022-пи йисан январин эвелиъ му частнаъ айи эскрар Беларусдин сяргьятарихъна дявдин аьгъювалар гъадагъуз гьаъру. Хъа 24-пи февралиъ гвачIнинган Ших Аьлиев, чан командир Никита Киргизовдихъди сатIиди эскрарин десте тешкил дапIну, Киевдин терефназди гъягъюру.
– Учу варитIан гъизгъин женгар гъягъюрайи Харьковский областдин Изюм шагьризди алдахънийча. 2022-пи йисан мартдин вазли му шагьрин ислягь халкьдин ихтиярар уьрхюрайи ич дестейиин хабарсузди нацистар алархьнийи. Узуз айи дявдин тажруба ишлетмиш дапIну, дурарихъди женгназ удучIвза ва нацистарикан шубур йисирарди гъидисунза. Дурар дисбаз ва Ватанди йиз улихь дивнайи вазифйир тамам апIбаз лигну, узуз Жуковдин медаль тувну. 15-пи апрелиъ Изюмовский райондиъ айи Малая Камышеваха гъулаъ учIвунча. Душваъ гизаф йихувалар гъахьнийич. Йиз командир Никита Киргизов куркIу гюллйирин гъагъи зийнариан гъакIнийи. Узу дугъан заместитель вуйза, гьаддиз командирвалин вазифйир уз’ина гъадагъну, улихь гъягъюб давам гъапIнийча. Йиз дестейиъ айи 62 касдикан 25-тIан чIивиди имдайи. Ич терефназди гъюрайи душмнин кьувват аьхюб вуйиб дябкъну, йиз имбу эскрар жара терефназди хъади гъушунза. Йиз дестейиъ гизаф кIубан, Максим Прохоров кIуру эскер айи, наан узу гъягъюрушра, узухъди сабси шуйи. Дугъахъди узу саб машин эскрарин майтар уч гъапIунча. Къайд апIуз ккундузузки, думуган, учухъди гизаф женгариъ иштирак гъахьи табасаран бай Мягьямедялиев Расим Сабировичра (думу фунуб гъул’ан вуш кIваин имдариз), кечмиш гъахьнийи. Думуган, кьяляхъ илтIикIну, варидариз фикир тувуз шулдайи, дявдин гъативалихьан зийнар духьнайивализ кюмек апIузкьан вахт шулдайи. Изюмское гъул нацистарихьан азад апIайизкьан, думу дявдин женгариъ иштирак гъахьунза. Аьхир кIулик гюлле кубкIну, хайлин вахтна Харьковдиъ кьушмарин аьзарханайиъ дахъунза. Ва душваъ кюмек шули адруган, Москвайиъ Бурденкойин ччвурнахъ хъайи больницайиз гъурхнийзу, – ктибтнийи чан нубатнаъ Ших Аьлиевди.
Уьлкейин сяргьятариин ислягьвал хьпан бадали, Аьлиеварин хизанди гизаф ликар алдагъна. Чпин улихь дивнайи вазифйир намуслуди тамам апIбаз лигну, Аьлиев Нариман Мягьмудовичдиз ва дугъан бай Аьлиев Ших Наримановичдиз Жуковдин медалар тувну. Багарихьди Ших Аьлиевдиз «Кьягьялвалин орден» тувбанди ву.
