Гъубшу гьяфтайиъ «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз табасаран шаир Гюлбика Уьмарова хялиш гъахьну. Редакцияйин конференцйир гъахру залиъ учIвубси, шаирин улар душваъ дурснайи дуркьарихьинди, дураригъ дирибшнайи халачийихьинди гъушнийи. Саб гафра дарпиди, дугъу, гаркIал гъадабгъну, халачийик гугар китIуз хъюгънийи..
Гюлбика Уьмаровайиз редакцияйиз теклиф апIури гизаф вахт вуйич, хъа шаир Табасаран театриъра лихура; Табасаран, Хив районарин, Дербент шагьрин мектебариъ бицIидарихъди гюрюшмиш шули, поэзияйин вечерар гъахбан чан графикра аьхюб вуйивализ лигну, думу учухьна хъуркьрадайи. Аьхиримжи вахтна Гюлбика Уьмаровайин «Шюшесиб манзил», «Кьунацйир» китабарра чапдиан удучIвна. Дугъу, чан хусуси эсерар дикIбахъди сабси, урус ва жара литературйирин классикарин эсерарра табасаран чIалназ таржума апIура. Шаири табасаран литературайиъ сабпи ражари вуди А.С.Пушкиндин шиърариинди дибикIнайи роман «Евгений Онегин», Расул Гьямзатовдин «Йиз Дагъустан», Льюис Кэрроллдин ихтилат «Алиса аьламатнан вилаятдиъ» ихь чIалназ илтIикIну.
– Гюлбика Агъамягьямедовна, жара халкьарин литературйирин эсерар табасаран чIалназ таржума апIуз фу метлеб ади хъюгъюнва?
– Узу, урус литературайин классик А.С.Пушкиндин шиърариинди дибикIнайи роман «Евгений Онегин» табасаран чIалназ илтIибкIайиз, думу эсериъ швнуб цIар аш, ахтармиш гъапIунза. Халачачийиси цIарар гьисаб апIуз хъюгъиган, гьаму романдиъ 5326 цIар айивал аьгъю гъабхьунзуз. А.С.Пушкин неинки урус, хъа вари дюн’яйин литературайин сабпи йишв’ин али гавагьир ву. Дугъан эсерар табасаран чIалназ таржума апIуз даршул кIурийза, хъа магьа гъабхьну – ихь чIалнан кьувват гъябкъюнзуз. Гьаддин кьувватнакан имбударизра аьгъяди ккундузуз. «Евгений Онегин» эсери ихь чIалназ цIийи 16 гаф гъахну. Гьадму гафар ихь чIалназ хайиз, табасаран шаирарин – Юсуф Базутаевдин, Шамил Къазиевдин шиърар, 1930-пи йисарихъан мина ихь чIалниин лихури гъахьи аьли-марин китабар урхури гъахьунза. КIваин илмийиз, мектебар ахтармиш апIуз дуфнайи Бейдуллагь Ханмягьмадов, Къази Къурбанов ич хулаз гъафиган, дуркьарин кьяляхъ жин духьну, дирибшнайи халачийин ккиришрар йиз бицIи хиларихьди жара дапIну, арайиз гъафи «унчIв’антина» чIалнакан вуйи дурарин гафарихъ хъпехъуйза.
– Жара гафариинди, чIалнахьна юкIв зибгувал гьарган хас вуйвуз?
– Узу ич хизандиъ юкьурпи велед вуза, бицIиди вуйиган лап цIибтIан гафар апIрур дайза. 1972-пи йисан Багьаудин Митаровдин накьв гъибихъиган, йиз багъри Гъвандикк гъулаз Расул Гьямзатов кIулиъ ади писателарин аьхю десте гъафнийи. Писателарихъди вуйи мажлис-серенжем ккудубкIиган, узу жаргъури хулаз дуфну, дадайиз, узу аьхю гъахьиган, писатель шулза, гъапнийза. Гьадму хиял кIваъ ади, Москвайиз Литературайин институтдиъ урхуз гъушнийза. БицIидигандин кIван хиялар кIулиз удучIвну.
Бабан чIал хътабгъурайи илси, убхъурайи штун цIадалси, ипIурайи уьлин кьацIси, бабан дихси, бицIирин аьлхъюбси дубхьну ккунду. Ихь чIал апIру кас алахъиган, шадну йикIурзу, иллагьки бицIидар гъяркъиган. Мектебариз гъушиган, бицIидарин арайиъ дусну, аьшкьниинди сюгьбатар гъахури шулза.
– Уву чапдиан адагъурайи китабариин юкIв али, вафалу урхурайидар гизаф айин?
– Ужуб суал вуйичв. Ав, китаб чапдиан адабгъиган, мубарак апIуру, наан масу гъадабгъуз шулуш, гьерхру. Гьаддиинди ляхин ккудубкIура. Фицики жигьиларин ва баяр-шубарин китаб телезенг (телефон) дубхьна. Гьадму хилиъ адарди уьлкьан ипIурадар. Жигьилар гъулариан удучIвну гъягъюра. Чпин веледариз чIал гьархуз гъитра.
Гьамус бицIидариз вуйи шубубсан китаб дидикIну, чапдиан адагъуз гьязурди айиз. Дурар нубатнахъ хъа. БицIидар ихь гележег ву. Табасаран театриъ лихури, йицIуд йистIан артухъ вуйиз. Гьадушваъ айи ихь артистари уьмриъ гьарури чпин нугъатниинди гафар апIуру, гьаму кьадар чIалнан нугъатар ерхьруган, ихь чIалнан девлетниин мюгьтал шулза.
* * *
Къайд апIувал лазим вуки, Гюлбика Уьмаровайин бицIидариз вуйи «Телизенг» кIуру китаб 22 милли чIалариз, гьадму гьисабнаан дагъустандин вари чIалариз, гьацира урус, башкир, чечен, тат, азербайжан чIалариз таржума дапIна. Гьаддииндира автори ихь табасаран литературайин ад яркьу гъапIну.
