Урусатдин регионарихь тевиган Дагъустан Республикайиъ кьюрдухьна гьязур хьувалиан ЖКХ-йин циркил, лап кьяляхъ хъайивализ лигну, вахтназ вуди РД-йин Главайин вазифйир тамам апIурайи Сергей Меликовди ва РД-йин Правительствойин председатель Амирхан Патаховди думу чпин гюзчиваликкна гъадабгъна.
2020-2021-пи йисари хулариз манишин тувру вахт аьхирихъна гъюру муддатназ республикайин ЖКХ-йин цирклиъ 256 аварйир гъахьну, гьадрарикан 154 авария электричествойихъди аьлакьалу вуди. Му кьадарнакан хайлин аварйир Мягьячгъала шагьриъ гъахьидар ву.
Цци республикайиъ энергетикайин ва ЖКХ-йин ляхнариз лигру цIийи министерство ачмиш апIбан кьяляхъ, гьаму цирклин месэлйир гьял апIуз министрин гъуллугънаъ дерккнайи Ризван Мурадовди республикайин саки вари муниципалитетариъ энергетикайинна ЖКХ-йин цирклиъ арайиз дуфнайи аьгьвалат ахтармиш гъапIну ва, думу дигиш апIбан бадали, тялукь план тартиб гъапIну.
Думу пландиз асас вуди дапIнайи ляхникан РД-йин энергетикайинна ЖКХ-йин министрин кюмекчи Натали Гьяжиевайи «Табасарандин нурар» газатдиз мялуматар тувну. Дугъан гафариинди, гъийин йигъаз, тартиб дапIнайи пландин серенжемар уьмриз кечирмиш апIури, республикайин вари муниципалитетариъ уьмуми гьисабариинди инсанар яшамиш шулайи хулариъ 10,2 миллион квад-ратдин метрихьнакьан (му улупбари йисаз вуйи пландин 94% тяйин апIура) рас апIбан ляхнар кIули духна. Мидланра гъайри, пландин серенжемарин дахилнаъди 2021-2022-пи йисарин кьюрдун вазарихьна 455 (96%) котельнйир ва 18 (90%) манишин тувру гъурулушар гьязур дапIна. Гьацира 43,5 (74%) километрин йирси духьнайи штун турбйир, 13,7 (78%) километрин канализацияйин, 18,6 (77%) километрин манишин тувру турбйир ва 243 (89%) километрин электрикдин энергия тувру симар гьюдюхну, 1188 (93%) аьдад трансформаторарин подстанц-йирра кьюрдухьна гьязур гъапIну. Гьаци вушра, гьелелиг гьял дапIну ккуни хайлин читин месэлйир гъузра.
Дарпиди гъибтуз шулдар, республикайин муниципалитетарин арайиъ ЖКХ-йин цирклиъ варитIан гизаф читинвалар айи шагьур Дагъустандин Огни ву. Гъубшу йисан шагьур кьюрдун фаслихьна зат гьязур гъабхьундар. Натали Гьяжиевайи туву мялуматариинди, гьаму йисан сентябрин вазлихъан мина Ростехнадзорин Кавказдин управлениейи ЖКХ-йин цирклиъ кьюрдухьна гьязур хьуз кIули гъахурайи ляхнарин ахтармишар гъахуз хъюгъна, гьадму гьисабнаъди Дагъустандин Огни шагьриъра. Управлениейи гъахурайи гюзчивалин ляхнарин натижайиъ шагьур манишнахъди тямин апIбан объектариъ асас къайдйир чIур апIувалин дюшюшар ашкар духьна.
– Дагъ. Огни шагьриъ ашкар духьнайи асас тахсиркарвалар, манишин тувру гъурулуш, электрикдин дакьатар ва манишин тувру техникайин тяминатар пландиъ улупнайи вахтназ рас дарапIувалси, гизаф йисари ишлетмиш гъапIу, чIур шулайи котелар ишлетмиш апIбан бадали, рас апIбан ляхнар кIули дурухди, дурар ишлетмиш апIуз даршулайивал ву.
Эгер гьаму ляхнар вахтниинди къайдайиз дархиш, ццира шагьриз ужуб ерийин манишин тувуз хьибдар. Гьаддиз, Дагъустандин Огни шагьрин манишин тувру гъурулуш аварйир дархьиди, дурумлувалиинди либхбан бадали, думу цIийи алапIбан проектдизна ахтармиш апIан ляхнариз кIури, республикайин бюджетдиан 6,125 миллион манат жара дапIна», – гъапну министрин кюмекчийи.
Йиз сюгьбатчийи мялум гъапIганси, гъийин йигъаз Дагъустандин Огни шагьрин ЖКХ-йин циркил, дидин вари терефар сабишв’инди гъадагъиш, кьюрдухьна 61,4%-тIан гьязур дубхьнадар. Гьадму гьисабнаан инсанар яшамиш шулайи хулар рас апIувал – 80,2%, котельнйир кьюрдухьна гьязур апIувал – 62%, штун турбйир рас апIувал – 46%, лап йирси духьнайи штун турбйир гьюдюхювал – 0,15%, канализацияйин сетар рас апIувал – 49%, канализацияйин лап йирси турбйир цIийи алаувал – 49,5%, электрикдин симар рас апIувал – 99%, лап йирси духьнайи электрикдин симар гьюдюхювал – 15,7%, газдин турбйир рас апIувал – 65% ву, хъа штун насосдин станцйиринна трансформаторин подстанцйирин ляхин аьхиризкьан тамам дапIна.
Табасаран райондиъ, Натали Гьяжиевайин гафариинди, гъийин йигъаз ЖКХ-йин циркил 2021-2022-пи йисарин кьюрдун вазарихьна 70,2%-тIан гьязурди адар.
– Райондин котельнйир рас апIан ляхнар ккудукIну. Имбуну ляхнарикан улхуруш, гьамусяаьт райондиъ кьюрдухьна гьязур дапIнайи штун турбйирин кьадарну пландиъ улупнайибдин анжагъ 69% тяйин апIура, штун цIийи алаънайи йирси турбйирин кьадарну – 53%, электрикдин симар рас апIбан ляхнари – 96%, трансформаторарин подстанцйир рас апIбан ляхнари – 91%, пишекарвалин хусуси машинар рас апIували – 60%. Эгер ЖКХ-йин объектариин хатIалувалин жюрбежюр дюшюшар гъахьиш, лазимшназ кIури, 800 агъзур манат гьязур дапIна, – къайд гъапIну министерствойин гъуллугъчийи.
Министерствойи тартиб дапIнайи пландиинди кьюрдухьна гьязур шули, Хив райондин ЖКХ-йин цирклиъ пландиъ улупнайи ляхнарин 99,7% тамам дапIна. Гьадму гьисабнаан 3 котельнйир рас дапIну ккудукIна, шид гъюрайи турбйирин рас апIуз планламиш дапIнайи 3 километрин манзилнакан 2,9 километр (97%) рас дапIна, 1 километрин манзилнаъ канализацияйин турбйир рас дапIна, 0,5 километрин манзилнаъ канализацияйин лап йирси духьнайи турбйир гьюдюхна ва 0,8 километрин манзилнаъ газдин турбйир рас дапIна. Мидланра гъайри, 50 кубометрин гакIвлар хуз йикьрарра йитIна. Эгер кьюрдун вазари ЖКХ-йин объектариин жюрбежюр хатIалу дюшюшар гъахьиш, лазимшназ кIури, 300 агъзур манат дакьатарра гьязур дапIна.
Къайд апIуз ккундузузки, республикайин вари муниципалитетарин кьюрдухьна вуйи гьязурлугвал сабишв’инди гьисабназ гъадабгъиш, думу гьамусяаьт 89% ву. Муниципалитетариъ ЖКХ-йин цирклин вари ляхнар аьхирихъна дуфна, дурар кьюрдухьна гьязурди а кIури, паспортар тувуз 15 октябриз планламиш дапIна.
