Яшлу касариз халкьдин сабвалин Йигъахъди аьлакьалу гьядисйирикан хабар а, хъа ихь бицIидариз дидкан гьич фукIара аьгъдар. Гьаддиз ухьу гьар йисан дурарин аьгъювалар цIийи алаури ккунду.
Гьарсаб машквриз чан тарих айиб ву. Халкьдин сабвалин Йигъ кIуру гафари му машкврин мяна ачухъ апIура. Халкьдин сабвалин Йигъахъди аьлакьалу машкври ихь кIваина 1612-пи йисан гъахьи тарихи ва важиблу гьядисйир хура. Машкврин тарих 400 йис улихьна дибикIна.
ХVII аьсрин эвелиъ Иван Грозныйдин бай Федор, чалантина велед гъидритди, кечмиш гъахьнийи. Уьлкейиъ важиблу месэла арайиз гъафнийи: паччагь фуж шулу? Гьаму аьгьвалатнаъ, гьамлин-гьатлин, паччагьдин баяр вуча кIуру кучIляхар арайиз удучIвуз хъюгънийи. Дурари, Польшайиан мина кьушумра хъади гъюри, Урусатдиъ агъавал апIури, инсанар йивну йихури, мал-девлет тIараш апIури гъахьну. Уьлкейиъ къанундиинди дерккнайи паччагь адрувализ лигну, харижи уьлкйири тIараш дапIнайи халкьар гаш’валиан йихурайи. Уьлке лап дабгъру гьялназ дуфнайи. Думу йисар Урусатдиз лап читиндар гъахьну.
Гьадмуган дирбаш ва дугъри инсанар – паччагьдин Нижний Новгороддиъ айи вакил Кузьма Минин ва князь Дмитрий Пожарский уьлке уьбхюз гъудужвну. Дурари душмандихъди вуйи женгназ халкь за ва сатIи гъапIну. Дявдин женгар кьюб вазлин арайиъ давам гъахьну, натижайиъ ватанперверари 1612-пи йисан 4-пи октябриъ багъри ругарилан душман терг гъапIну. Халкьар гъалиб хьпан кьяляхъ цIийи паччагь ктагъну, уьлке гъагъи гьялнаан удубчIвуз хъюбгъну.
Гьелбетда, машквар полякариин гъалиб хьувализ бахш дапIнадар. Думу йигъ ватандиз хатIалувал айиган, халкьар сатIи хьувализ бахш дапIнайиб ву. 400 йис улдубчIвбалан кьяляхъра, ихь кьувват сабвалиъ айивал тасдикь апIури, ухьу думу йигъ кIваин апIурахьа.
Урусатдин вари агьалйир халкьдин сабвалин Йигъандин машкврихъди тебрик апIури, варидариз мюгькам сагъ’вал, кIван шадвал, уьлкейиъ гьарган ислягьвал ва мублагъвал хьувал ккун апIурача.
