Улихьди харижи уьлкйириз анжагъ ахтармишар гъахру ясана заан маракьлувал айи бязи касар гъягъюри гъахьнуш, 21-пи аьсриъ туризм аьдати агьалйирин арайиъ машгьур хьуз хъюбгъну. Гъи миллионариинди инсанар, харижи уьлкйирихъди, халкьарихъди, дурарин дуланажагъдихъди таниш шули, сейир апIури, цIийи гьиссар агури, вари дюн’яйилан илдицура. Дурарин арайиъ ихь ватанагьлийирра цIиб адар.

 

 

Гьаци, ихь республика-йизра, Урусатдин жара регионарианси, харижи уьлкйирианра гъюз ккунидар артухъ шула. Дагъустандин экономикайиъ туризмди важиблу роль уйнамиш апIуз хъюбгъра: ерли гьюкмариси, федеральный центрира му месэлайиз асас фикир туври, диди гележегдиъ республикайин артмиш’вализ ужуб тясир апIиди кIури, аьхю умуд кивра.

Гьаддихъди сабси Дагъустандихьна туристарин маракьлувал ис апIурайи дюшюшарра, гьяйифки, гъузра. Гьадрарикан асасуб – санаторйириъ, пансионатариъ ва рягьятвал гъадабгъру жара йишвариъ кьиматар кьадарсуз за дапIнайивал ву. Ихь республикайиъси, Кавказдин жара курортариъра кьиматар, мисалназ, Анталияйиз ва Кьялан Европайиз гъягъюзтIан зади шулу. Хъа туристарин дуланажагъдин игьтияжар гьуркIбан дережа, гьелбетда, Кавказдин республикйирин варитIан улихьна душнайи туриствалин центрариъра му уьлкйирин дережайихъ гьелелиг хъубкьрадар.

Дагъустан девлетлу тарихнан ва культурайин ядиграриинди машгьур ву. Дурарин кьадар 6453 вуди гьисаб дапIна. Амма дурарихьна гъягъюз гъулай рякъяр адар. Мидланра савайи, ккабхъу йишварихь арайиз дуфнайи зирзибилин чIвеэри гъюрайи хяларин ухькан ужуб дару фикир хьуз гъитра. Мушваъ яшамиш шулайи агьалйир чпин ватандихьна гьюрматсузди, табиаьтдихьна вижнасузди янашмиш шула кIури, хиял шулу. Ихь шагьрарин ва районарин муниципальный гьюкмари му месэлайиз чарасуз вуди дикъатлу фикир тувувал гьякьикьатди тIалаб апIура, фицики диди туристарин республикайикан вуйи фикрариз чIуру тясир апIура.

ЮНЕСКО-йин пишекрарин фикриинди, йислан-йисаз дюн’яйиъ туристарин кьадар миллиардариинди артухъ хьибди. Гьаддиз ихь тарихнан ва культурайин девлетлу жюрбежюрвал атIабгнайи ядиграр мюгькамди уьрхювал важиблу ву.
Къайд апIуб лазим вуки, Дагъустандин Глава Сергей Меликовдин тIалабниинди гьаму терефнаъ гъабхуз хъюгънайи ляхнин ужудар натижйир яваш-явашди уларикк рякъюз хъюгъна. Гьаци, гъубшу йисан республикайиз саб миллионтIан артухъ туристар гъафну, 2020-пи йисахь тевиш, 30 процентдиинди артухъ.

Мидланра савайи, улихьна йигъари республикайин туриствалин компанйирин вакилар Кьибла Дагъустандиъ кIули гъубху мялуматарин турин дахилнаъди Табасаран райондизра гъушну. Дурари чпин программайик ихь райондиз вуйи экскурсйирра каъбанди ву.

Му делегацияйин кIулиъ айи Зульфия Къурбановайин гафариинди, туриствалин 18 фирмайи, гъабхурайи ляхнин география яркьу апIури, Табасаран райондихьна чпин маракьлувал улупну.

Дуфнайи хялар райондиъ ерлешмиш духьнайи жюрбежюр ядиграрихьна хъади гъушну ва туристариз яшамиш хьуз дивнайи дараматарин шартIарихъди таниш гъапIну.

Дурар гьацира Табасаран райондин глава Мягьямед Къурбановдихъдира гюрюшмиш гъахьну. Туриствалин цирклин вакилари дугъахъди, райондиъ туриствалин бизнес тешкил апIбан бадали, къайдайиз духну ккуни вари месэлйирикан сюгьбат гъубхну, гьадму гьисабнаан рякъярин артмиш’валикан, ерийин телефондин аьлакьайихъди тямин апIбакан, гьюкминна хусуси касарин сатIивалиинди туристариз яшамиш шлу ужудар шартIар айи дараматар дивбакан ва гь.ж.

«Туризм – райондин экономикайиз хайирлу гележег хъайи циркил ву. Диди, цIийи лихру йишвар ачмиш апIбахъди сабси, агьалйирин уьмрин дережа за апIузра мумкинвал тувди. Аьхиримжи йисари, рякъярин гъурулуш артмиш апIуз удукьувалихъди сабси, транспортдин месэлара гьял апIуз, туристарин арайиъ машгьур ядиграрин гъирагъарихъ йишвар къайдайиз хуз гъабхьну. Гьаму терефназди вуйи ляхин давам хьибди»,

– гъапну Мягьямед Къурбановди.

 

P. S. Улихьдин вахтари Табасаран райондин агьалйирин яшайиш гъулан мяишатдиин ва халачичивалиин биналамиш дубхьнайи. Гьаму цирклариъ зегьмет зигури, гьарсаб хизанди мадар апIурайи. Хъа цIийи деврин дигиш’валари мурарин игьтияж’вал яваш-явашди дубгуз гъитну. Рынокдин шартIари агъавал апIуз хъюгъиган, имбу халкьари чпин яркур-чIуриъ айиб уч апIури, базариз масу тувуз адабгъури, мадар апIуз хъюгънуш, алверчивалихъди асла таниш дару табасаран халкь гьапIрушра мюгьтал дубхьнайиси гьибгъуйи. Жилар, ляхин абгури, уьлкейин жюрбежюр пIипIариъ гъарагънийи, дишагьлийири кюлфет кIули гъабхури, гьарсаб кьюбпи хизан гьамциб кюкнейиъ айи. Йисар гъягъбахъ ихь халкьра му гьякьикьатдихъди вердиш гъабхьну, диди яшайиш ккабалгбаъ цIийи дигиш’валар ишлетмиш апIуз хъюгъну. Туриствалин артмиш’вали ихь ватанагьлийирин уьмрин дережа за апIуз кюмек тувур кIури, умуд кивдихьа. Хъа му циркил артмиш апIбан бадали ухьуз вари шартIар а – уткан табиаьт, девлетлу культура ва хялар кьабул апIуз аьгъювал.