Дербентдиъ Хьадукран ва зегьметнан машквриз бахш дапIнайи серенжем шагьриъ тазади тикмиш дапIнайи «Даш гъапу» ччвур али бицIи багъдиъ кIули гъубшну. Дидиъ удучIвну гъулхдари Даш гъапуйиъ сабпи ражари вуди мярака кIули гъябгъюрайиваликан гъапну ва мушв’ин ислягь завукк халкьарин дуствал мюгькам апIру мяракйир гизаф хьувал ккун гъапIну. Серенжемдиъ Аьхю Гъалибвалин 77-пи йисаз бахш дапIнайи вари Урусатдин «Георгиевский лентайин» акцияра кIули гъубшну.

 

 

Машквриз уч духьнайидар гизафси жигьилар ва бицIидар вуйи. БицIидариз шиклар зигбаан, шахматариан, робототехникайиан ва гь. ж. мастер классариз лигуз ва дурариъ иштирак хьуз мумкинвал гъабхьнийи.

Гъийин девриъ «Хьадукран ва зегьметнан йигъ» ччвур иливнайи му машкврин тарихназ хътакури дупну ккундуки, думу арайиз гъювал зегьметкеш халкьдихъди аьлакьалу ву. «Зегьметнан йигъ» вая дидиз багахь вуйи жара ччвурар алди му машквар дюн’яйин аьхю кьадар гьюкуматариъ къайд апIура.

1-пи майдин машквар арайиз гъюбан эвелси XIX аьсриъ фягьлийири, 8 сяаьтнан зегьметнан йигъ тIалаб апIури, демонстрацйир гъахуз хъюгъю вахт гьисаб апIура. Сабпи ражну гьациб тIалаб хьади 1856-пи йисан 21-пи апрелиъ Австралияйин фягьлийир удучIвувал тарихнаъ гъубзна.

Урусатдин паччагьлугъдиъ 1-пи майдин тарих, 1890-пи йисан 10 агъзур фягьла сабси кючейиз удучIвну, му йигъ вари дюн’яйин зегьметкешарин сатIивалин йигъси къайд апIувалилан ккебгъну. Тап инкьилаб хьайизкьан 1-пи майдиъ тIалабар хьади удучIврудариз къанунди къадагъйир диври гъахьну. 1917-пи йисан, инкьилабдин кьяляхъ, ихь гьюкуматдиъ 1-пи май къанундиинди машквар вуди улупну ва дид’ин «Интернациональный йигъ» ччвур иливну. 1972-пи йисан му машквриз «Вари дюн’яйин зегьметкешарин сабвалин йигъ» ччвур тувну. Совет вахтна 1-пи май къайд апIувализ харижи гьюкуматариъ чпин ихтиярар уьхюз даршулайи зегьметкешариз кюмек апIуз гьязурвалин мяна туври гъахьну. Гьамус му йигъахъди политикайин мяна аьлакьалу апIури имдар. Му йигъ зегьмет зигурайи инсанари рягьятвал гъадабгъбан, вари хизандихъди табиаьтдиз удучIвбан йигъси гьисаб апIура.