Чвул. Пагь фукьан успагьи ва такабур вахт даринхъа!? Дидихь инсаниятдиз, гьар бабатнан савкьат вуди, йимиш-мейвайин, тахилин девлет ва хазна хьа.
Чвлин вахтнакан, дидин тярифнан лишнарикан ихь шаирари чпин эсерариъ сан-гьисаб адрукьан ражари дупна. Амма гъийин йиз макьала дидин тярифнакан дариз, хъа диди чахьди хьади дуфнайи савкьатнан эйсивал дарапIрайи ухькан вуйиз. Чвул магьа аьхирихъна гъюра. Амма, гьяйифки, чIат-чIурдиъ, гъулар-хуларихъ хъайи багълар-бахчйириъ айи йимиш-мейвайин ва жюрбежюр укIар-кIажарин аьхюнубсиб пай гьаци ими. Яраб ухьу мидин гъавриъ гьаз адайкIан? Сар шлихьан вуш пул тувну масу гъадабгърубдихъан, нач кади гьерхрубдихъан гьаз мукьан тIяаьм гъюйкIан? Жилиин алиб дипну, завлан гъябгърубдихъ хъергрударин кьадар йигълан-йигъаз гьаз артухъ шулайкIан? Чвлин эвелиан аьхириз гъяйиз мицдар суалари зат архаинвал туврадарзуз.
Саб гьядиса гьич кIваълан гъябгъюдариз. Чвлин вахт вуйи. Уьл убжурайи ич дадайи сифте хьаракк ккипу уьлин кIан сабну гъирагъдихьан гъубгнийи. Да-дайи, я кас, му ихь хюндиз ибшри дупну, думу гъирагъдизди гьадабгънийи. «Вагь, уьл кIару хюйинуб вуйиш баладар гьа, лизи хюйин уьл хюнди-и-из», – дупну, баб’ан саб гьарай адабхъу. Узу думуган набалугъ бай вуйза. Уьлин гъубгу йишв кадабтIну, узухьна гьачIабккури, бабу, магь, жан бай, увуз ипIин, чIат-чIурдиз гъушиган, хифран, аьмлюхъин гьарариккан гъилициган, гаркIал бихъидивуз, гъапи. Дишла дидиз карк йивну, гаркIал бихъидизуз кIури, кIваъ кьадарсуз шадвал ади, хул’ан чIурариз гъягъюз утIурччвза. Йиз кьяляхъди, «тавра, тавра, хифран гьарккан ккилилицкьан ва тавра хифарихьди адрабцIкьан гагьди, гаркIал бихъдарвуз гьа» кIури, аьхю бабан сес гъабхьнийи. Тавра абцIри, кьюб-шубубанра хулаз хътакза, амма гаркIлин эйси гъахьундайзу.
Аллагьдин рягьматдикк ишри ич баб. Гьадмуган чIат-чIурдиин аьшкьламиш гъахьир, гьамусра му хатIниин биналамиш духьну имиза.
Гъи узура, йиз уьмрин юлдашра мектебдиъ ляхниъ айидар вушра, адашна дадара учухъди яшамиш шули, фукьан вушра мадар шулашра, чIат-чIурдиан хрубдикан сикин дарза. ГьудрубкIрайивалиан ваъ гьа… Хъа аьхю абайинна бабан варибдихъан юкIв убгру, ляхнихъди тямин ва бул апIру аьдатнан шилнаъди.
Ноябрин йицIуд йигъандин тятIиларин вахтна сад йигъанкьан хулаъ адарза. Гъирагъдилан ич хулаз гъафириз, женнетдин багъдиъ аза гъапишра, узу гъалатI даршлуб аьгъязуз. Му багъдиъ кьюрдун урхьарилан, миарилан, гъяни чинчарилан, кумшарилан, хифар-аьмлюхъярилан, хударилан, вичар-жихрарилан, чайран чинчарилан, нимкъарилан гъадабгъну, варжйир, хачар вая чайран укIар-кIажариина гъяйиз, яна фунуб дупну, фунуб гъибтзахъа, швнуб жюрейин итIру сурсатар а. Ихь чIат-чIурдиин али вари нази-ниъмат уч дапIнача.
ИпIуз ва ишлетмиш апIуз аьгъюриз му вари ихь чIурдин девлет даринхъа?! Мурар уч апIура пну, жвуван жибдиан саб аьбасикьан гъябгъюрадар. Хъа гьарубдихъ кепек тувруси гъабхьиш, маважибдикан гьубкIрира дар.
Мадар даршулайи касдихьан, мурариинди ариш-вериш апIури, фукьан вушра мадар капIуз шулу.
Гьяйифки, варидари мидкан сабси фикир апIурадар. Гъийин аргъаж шулайи наслар мукьан кагьал духьнайивалиъ, гъапи гафну иццру, гъапIу бирмиш-буйругъну тясир дарапIрайивалиъ, гьелбетда, абйир-бабарин тахсир а.
Ухьуз дурар бирмиш гъапIган чвурхьурайидарси, ликарикк муртйир ккайидарси, гьамгликанна шюшдикан дапIнайидарси гьергърахьуз. Хъа дурарра, гьаддиин элеъну, ликарра ихь гарднихъанмина эрхну, йигъ-йишв дарпиди телефондиъ, интернетдиъ айихь ва гьадушваъ аьхюра шулайихь.
Веледдиз набалугъди имиди бирмиш апIинай. ГъапIу бирмиш дугъу фици кIулиз адабгънушра ахтармиш дапIну, дидиз кьиматра дивну ккунду. Дици дарш кьан хьибди. Велед набалугъди имиди варибдихьна гьязур ва вердиш апIуз гьииди ву. Думу вахтниинди дюз рякъюъ тIаиш, дугъаз ужубна харжиб улупиш, закур кIул’ин каркар иливидархьа, дустар.
Ихь абйир-бабарин аьдалатниин биналамиш духьнайи ляхнар-карар ихь арайиъ гъузри. Гьарсаб хизандиъ аьхюрин ужувлан ва хайирнан гаф гьюбгъри ва ляхин-карназ илтIибкIри!
