Хулан кьялаз дяви гъафну,
Хьади чахъди зийнарин гъагъ.
Абана баб, кIулар ирхну,
Деъна веледдихъ али агъ.
Дявйир хъана гизаф гъахьну
Гьаму гюзел жилин зиин.
Ватан гъюбхю эскер гъушну
Чру мягьмарсиб женнет багъдиз.
Г. Уьмарова.
Украинайин аьтрафариин кIули гъябгъюрайи дявдин женгарик пай киву ва чпин жанар фида гъапIу ватанагьлийирин ччвурар йигълан-йигъаз артухъди мялум шулахьуз. Йиз фикриан, дурар варидариз ашкар апIувалиинди, ухьу му читин йигъари цIа убгъурайи дявдин хутIлариъ женг гъабхурайи эскрарихьна вуйи ихь гъайгъушин, гьюрмат улупурахьа. Гъийин гьаму макьалайиъ узуз ДНР ва ЛНР халкьдин республикйир Киевдин гьякьсуз политикайин зулмиккан азад апIбак чпин лайикьлу пай киву ва жанар фида гъапIу ТIивак гъулан жигьиларин ччвурар кIваин апIуз ккундузуз.
Байрам Гьясамутдинович Мягьямедов, Урусатди Украинайиъ хусуси метлеб айи дявдин операция ккебгърайиган, Приморскдин тмуну кIулиъ, Черниговский райондин Монастырище гъулаъ ерлешмиш дубхьнайи 16871-пи военный частнаъ гаубицйирин самоходный жаради вуйи артиллерияйин тупчйирин 60-пи дестейин командир вуйи. Байрам Мягьямедов саки сифте йигъариланмина Украинайин аьтрафариин кIули гъягъюрайи дявдин женгариъ иштирак шулайи. Ккудубшу 2022-пи йисан июндин вазлиъ дугъаз, чан улихь дивнайи табшуругъар гьар ражари хъуркьувалиинди тамам апIбаз лигну, офицервалин «лейтенант»ччвурра тувну.
2022-пи йисан 1-пи июлиъ, думу саб десте эскрарра хъади ЛНР республикайин Верхнекаменка поселокдиъ душмнар айи йишвар дикъатлуди ахтармиш апIуз разведкайиз гъягъюру. Йишвра лап мучIуб вуйи. Улихьди гъягъюрайи разведкайин командир Байрам Мягьямедовдин ликрикк граната дутIубкIну, дугъаз аьхю зийнар шулу. Думу гьярактниинди госпитализ гъахуру, амма дугъаз кюмек апIуз гъабхьундайи. Байрам 2022-пи йисан 2 июлиъ кечмиш шулу. Дугъан абйир-бабар Каспийск шагьриъ дуланмиш шулайидар ву. Байрамра Каспийск шагьриъ фаркьат гъапIну.
Байрам 1983-пи йисан Табасаран райондин ТIивак гъулаъ бабкан гъахьну. Дугъан адаш Гьясамудин Мягьямедов военный гъуллугънаъ айивализ лигну, дурарин хизан Каспийск шагьриз кючмиш гъабхнийи. Байрам 1-пи классдиз Каспийск шагьрин 4-пи нумрайин мектебдиз гъягъюру ва дугъу душваъ 9-пи классдизкьан урхуру. Хъасин, гъулаъ аьхю абайихъди ва бабахъди гъузру кас ккунду кIури, 10-пи ва 11-пи классар дугъу ТIивак гъулан кьялан мектебдиъ ккудукIуру. Мектебдин кьяляхъ Байрам призывдиинди РФ-дин яракьлу кьувватарин жергйириъ гъуллугъ апIуз гъягъюру.
Гьадушв’ан гъафиган, сифте думу Дербент шагьриъ сяргьятар уьхру военный частнаъ ляхниъ учIвру. 2003-пи йисан Байрам заочно Мягьячгъалайиъ Дагъпедуниверситетдин идара апIбанна ихтиярнан факультетдикра урхуз кучIвру. Гьадлин думу Чечен Республикайиз гъуллугъ апIуз гъягъюру. Гьамци, саб йишв’ан жара йишваз гъягъюри, думу Приморский крайдиз алдахъуру. Мидкан варибдикан узуз мялуматар тувур Байрамдин адаш Гьясамудин вуйи.
Дугъу ич сюгьбатнаъ гьамци гъапнийи: «Узуз шубур бай ва сар риш айиз. Узура улихьди военный гъуллугънаъ гъахьунза. Йиз шуру Зулейхатди гъубшу йисан Украинайиъ военный госпиталиъ медсестравалин ляхин дапIна. Йиз веледер юкьридра ватанпересвалин рюгь ади тербияламиш гъапIдар вуйиз».
Шяйбан Халикьов йиз мирас вуйибдикан узуз хабар адайзуз. Дугъан адаш Аьбдулгьямид Халикьовдихъди телефондиан аьлакьайиз удучIвиган, мидкан аьгъю гъабхьнийиз. Узу дугъаз дерин башсагълугъвал мялум дапIну, дугъахъди жикъиди сюгьбат гъубхнийиза.
«24-пи февралиъ Украинайиз гъягъюрача кIури, бали хабар тувнийи. Хъасин учухъди дугъан телефондиан аьлакьа адарди саб хайлин вахт гъубшнийи. Аьхирки, апрелин вазлиъ телефон дапIну, дугъу: «Узу сагъ-саламатди вуза, учву фикрар мапIанай», – гъапнийи. Узуз хьур бай азуз ва Шяйбан шубупир вуйиз. Швнурпир гъахьишра, балин дерд сарун йиз жандиан удубчIвидар», – гъапнийи Аьбдулгьямид халуйи.
Шяйбан Аьбдулгьямидович Халикьов, 2022-пи йисан 10-пи июлиъ Херсондиъ гъиву ракетйирикк ккахъну, йикIуру. Шяйбан дукIну саб гьяфтайилан дугъаз бицIи риш шулу. Гьятта чан веледдин машкьан дярябкъди, думу дюн’яйилан гъушну. Дугъан хизандиз му аьхю зиян, гъагъишан даринхъа?
ТIивак кьялан мектеб ккудубкIу Шяйбан Халикьов Дагъпедуниверситетдин биологияйин факультетдик урхуз кучIвнийи ва 2016-пи йисан дугъу думу ккудубкIуру. 2016-пи йисан призывдиинди РФ-дин яракьлу кьувватарин жергйириз гъуллугъ апIуз гъягъюру. Сифте кIул’ан Шяйбну Ростовдиъ Шахты кIуру шагьриъ 3722-пи военный частнаъ гъуллугъ апIуру, ва гьадлин думу Грозныйдиъ ерлешмиш дубхьнайи цIийи 6778-пи военный частназ гъуллугъ апIуз гъягъюру. Душваъ дугъу шубуд йисаз вуйи контракт йибтIуру.
Адамов Иса Адамович Табасаран райондиъ ТIивак гъулаъ бабкан гъахьну. Дугъан хизанарихъди узхьан аьлакьайиз удучIвуз гъабхьундайзухьан, гьаддиз Исайикан вуйи мялумат ар ТIивак гъулан мектебдин директор Шарафудин Агъасиевдихьан гъадагънийза.
«Иса 2012-пи йисан ужудар аьгъю-валариинди мектеб ккудубкIну, Санкт-Петербургдин милли гвардия-йин кьушмарин военный институдик урхуз кучIвру. Думу ккудубкIбалан кьяляхъ, Иса Москвайин областдин Наро-Фоминск шагьриъ айи военный частнаъ реактиввалин артиллерияйин дивизиондин реактиввалин батареяин командирди гьаъру.
2022-пи йисан 4-пи октябриъ душмни Харьковский областдиъ кIули гъягъюрайи гъизгъин женгариъ иштирак шулайи Иса Адамовдин дестейиз гъивну, ва ихь игит бай гъакIну кIури, хабар гъафнийи. Думу хабар кубкIган, ич мектебдин мялимариз, вари гъуландариз аьхю дерд, хажалат гъабхьнийчуз», – гъапнийи Шарафудин Агъасиевди.
Жвуван ватандин маракьар уьрхюри, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ чан жан фида гъапIу Муса Мусаевдин адаш Мусайиб Мусаев дюзди 50 йисан ТIивак мектебдиъ мялимди гъилиху кас ву. Чан миржир баяр-шубарра архаин дапIну, сарун пенсияйизра удучIвунза ва рягьятвалра гъадабгъидиза кIурайи вахтна, бай йикIбакан чIуру хабри Мусайиб халуйиз гизаф дерд ва хажалат тувну.
«Муса йиз аьхюну бай вуйиз. Дугъ’ин алиб аьхю абайин ччвур ву. Ватандин Аьхю дяви кккебгъу вахтна фронтдиз гъушур, думура кьяляхъ гъафундайи. Дурарин кьюриддинра фици кьисматар сабсдар гъабхьнуш, узу гъира мюгьтал вуза. Гьаз мици кIурва гъапиш, ич аьхю Муса аба Курск шагьриъ гъакIну кIури, мялумат тувнийчуз. Магьа дугъан ччвур али йиз бай Мусара, юкIв дугъубжвну, Курсдиъ гъакIну. ЮкIв иццрувалин саб гаф-чIалкьан адру балин юкIхьан, душваъ шулайи гьядисйир гъяркьгин, аьгь апIуз гъабхьундар. Думу Курскдиан Украинайиз дармнар, ужуб-харжиб гъабхури-хурайи машиндихъ хъайир вуйи. Телефондиан дугъу дицикьан гафарра апIурдайи. Мягьячгъала шагьриъ Советский райондин полицияйин отделиъ 12 йисан гъилихур, контракт йибтIну Росгвардияйин 102-пи бригадайиъ гъуллугъ апIуз гъушнийи», – дупну, Мусайиб халуйи ихтилат ккудубкIнийи.
Украинайин аьтрафариин гъабхурайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ чпин жанар фида гъапIу му игит баяриз 2022-пи йисан 12-пи декабрь ТIивак гъулан мектебдиъ кIваин уьрхбан тахтйир ачмиш гъапIнийи.
