Гъубшу элгьет йигъан Урусатдиъ 39-пи ражари вуди медицинайин пишекрарин Йигъ къайд гъапIну. Му йигъ къайд апIбан мяна – гьар вахтна ихь сагъвалин гъайгъу зигурайи пишекрарихьна вуйи гьюрмат улупувал ва му цирклиъ зегьмет зигурайидариз чухсагъул пувал ву. Гьаддиз му машквран йигъан гьюкуматдин улихь-кIулихь хьайидари, шагьрар, районарин кIулиъ айидари рягьят дару кесп ктабгъу пишекрар тебрик апIуру ва ужуди ляхин апIурайидариз Гьюрматнан грамотйир ва кьиматлу пешкешар тувру.

Гьацира ихь гьюкуматдиъ му йигъахъди аьлакьалу жюрбежюр конференцйир, семинарар, медицинайин илмин собранйир тешкил апIури шулу. Му йигъахъди аьлакьалу макьала бикIбан метлеб ади узу Дербент райондин ЦРБ-йин кIулин духтир Рашид Абдуловдихъди (шиклиъ) гюрюшмиш гъахьнийз. Ич арайиъ гъабхьи сюгьбат жикъиди исихъ чап апIурача.

– Рашид Чупанович, уву сагъламвал уьбхбан цирклин пише ктабгъувализ гизаф йисари Табасарандиъ, хъасин Дагъустандин Огни шагьриъ духтирди лихури гъахьи яв адаш Чупан Аьбдуловди тясир гъапIнийин?

– Ав, йиз адашди апIурайи ляхниз фикир туври, дугъу инсанариз кюмек апIурайивал узуз кьабулди шуйзуз ва лап бицIивахтнахъан мина узу духтирвалин пишейикан фикрар апIури гъахьунза. «Аьхю гъахьиган фуж шулвукан?» – кIуру суалназ йиз гьар вахтна саб жаваб шуйиз. Узу кьюбпи классдиз удучIвган, ич хизан Дагъустандин Огни шагьриз кючмиш гъабхьнийи. Узу мушваъ 5-пи нумрайин мектеб ужудар аьгъювалариинди ккудубкIунза. Мектебдиъ урхру йисари узу химияйиин аьшкьламиш гъахьнийза, ва йиз мялимдихъди сатIиди му предметдиан кружок гъабхури, илимдин опытар апIури гъахьунза. Кьялан образование гъадабгъбан кьяляхъ, Дагъустандин медицинайин академияйиъ урхуз хъюгъюнза ва 1996-пи йисан думу ккудубкIунза. Дидин кьяляхъ 3 йисандин арайиъ Мягьячгъалайиъ урология цирклин пишейиан ординатурайиъра гъурхунза.

– Пишекарвалиъ сабпи гамар наан алдагъури гъахьунва? Пише ктабгъруган гъалатI гъахьунза кIуру фикир сабанкьана кIулиз гъафнийив?

– Ординатурайин кьяляхъ узу Дербент шагьрин ЦГБ-йин урологияйин отделениейин духтирди лихуз хъюгъюнза. Саб вахтнара, пише ктабгъруган гъалатI гъахьунза, кIуру фикир кIулиз гъафундариз. Узу инсандиз кюмек апIру вахтна ляхниъ эрграйивал кIваълан гъябгъюри шулиз. 2015-пи йисан мартдин вазлихъан 2016-пи йисан июнь вазлизкьан вахтназ вуди Дербент райондин ЦРБ-йин кIулин духтрин вазифйир тамам апIури гъахьунза. 2016-пи йисан июль вазлихъан мина райондин ЦРБ-йин кIулин духтирди лихураза.

– Рашид Чупанович, кIулин духтирвал апIувал гъийин девриъ аьхю жавабдарвал айи ляхин ву. КитIирццнайидарихъди ляхин гъабхуз хъуркьри шулна? Гьаму вахтназ вари духтрар гьуркIну ачвуз?

– Дупну ккундуки, узу китIирццнайидарихъди ляхин давам апIуз ккайза. Улихьна йисари кIулин духтрариз чпин пише дипуз ихтияр адайи. Гьамус дициб тIалаб амдар. Вахт айиган, узу инсанар кьабул апIури шулза. Магьа гъи гьаму вахтназ 4 кас кьабул гъапIунза. Гьаму девриъ кагъзарихъди вуйи, гьацира сетариъра дапIну ккуни ляхин гизаф дубхьна. Духтрар гьуркIну айиваликан улхуруш, «Земский духтир» кIуру программайиинди 2017-пи йисан – 6, 2018-пи йисан – 8 ва ццийин йисан – 3 духтир кьабул гъапIунча. Гъулариъ лихру духтрариз яшамиш шлу хулар масу гъадагъуз 1 миллион манат тувра.

– Фуну пишейин эйсйир вушра, ухьуз кьимат ихь халкьди тувра. Узуз гъеерхьу мялуматариинди, увуз, ужур пишекарси, ужур инсанра ву, кIура. Му рягьят дару кеспнаъ инсанвалин къанунар гьадрархди ляхин апIуз фици удукьуравухьан?

– Узу кIулин духтрин вазифйир тамам апIуз хъюгъю вахтнахъан мина ич пишекрариз гьаммишан китIирццнайидарихьна, райондин сагъламвал уьбхбан тешкилатариз илтIикIурайи касарихьна гьюрматниинди, инсан саягъ янашмиш духьну ккуниваликан кIураза ва узура йиз ляхин гьаци кIули гъабхураза. Чан уьмур инсанарин сагъвал уьбхбаз бахш гъапIу йиз адашди гьамцIи кIури шуйи: «Эгер увухъди гафар апIбалан кьяляхъ китIирццнайи инсандиз рягьят дархьиш, уву пише ктабгъруган гъалатI гъахьибси гьисаб апIин». Инсанар жюрбежюр хасиятар хъайидар шулу. Гьаддиз, эгер арайиз гьюжатар, гъалмагълар гъюраш, дурарихъди аьлакьа айи, гьял дапIну ккуни месэлйириз вахтниинди фикир туври шулча.

– Яв ляхниъ алахьу ва алахьурайи читинваларикан фу пуз шулвухьан? Урусатдин жара пIипIариътIан артухъдира кади гьял дапIну ккуни месэлйир айи ва ихь республикайин аьхю районарикан саб вуйи Дербент райондин сагъламвал уьбхбан тешкилатар фициб гьялнаъ а?

– Дупну ккундуки, Дербент шагьрин ЦГБ-йиъ духтирвалин вазифйир тамам апIурайи вахтна райондин сагъламвал уьбхбан тешкилатар, расвалин ляхнариз ккилигури, гъагъи гьялнаъ айиваликан хабар дайзуз. Аьхиримжи 4 йисандин арайиъ, сагъламвал уьбхбан дараматар айи йишвариъ бинайиан расвалин ляхнар кIули духну, лазим вуйи мебель ва сагъламвал уьбхбан алатар цIийи алаунча. Гьацира, иццрушин кайидар гъулариъ айи духтрарихьна илтIикIбан бадали, душвариъ айи шартIар ужуб дережайиз духну ккунду. Узу Краснодар шагьриъ пишекарвал за апIру курсариъ айи вахтна, му крайин ФАП-арин тажрубайикан кIури, вари шагьриъ айи сагъламвал уьбхбан тешкилатариз дурушуз, йишвариин электрокардиограммйир, УЗИ ва жюрбежюр анализар апIруваликан, хъасин дурар Краснодариз хътаъруваликан ктибтнийи. Узузра, райондин гъулариъ айи ФАП-ар къайдайиз духну, шлубкьан лазим вуйи сагъламвал уьбхру алатарихъди тямин дапIну, гьациб къайдайиинди ляхин ккебгъуз ккунди азуз. Гьаму вахтназ гъулариъ айи тешкилатариъра расвалин ляхнар кIули духнача ва дурар сагъламвал уьбхюз чарасуз лазим вуйи алатарихъдира тямин дапIнача.

– Ихь агьалйирин сагъламвал ужуб хьпан бадали, аьхиримжи йисари вари Урусатдиъ диспансеризация кIули гъябгъюра. Дербент райондин агьалйир дидиъ иштирак шулайин?

– Сагъламвал уьбхбаъ вартIан важиблуб – профилактика вуди гъубзра. Агьалйирин фагьум дигиш апIбан, дурар вахтниинди духтрарихьна илтIикIбан бадали, жюрбежюр къайдйир ишлетмиш апIури, диспансеризация гъабхбаъ иштирак духьну ккунивалин гъавриъ тIаърача. Аьхиримжи йисари ихь республикайиъра агьалйирин сагъламвал уьбхбаз гизаф фикир тувуз хъюгъна. Ужуди гьязур дапIнайи жигьил пишекрарра гъюра. Мектебдиъ ужуди урхури гъахьи баяр-шубари заан урхбан тешкилатариъра ужуди урхуру. Аьхиримжи вахтна Мягьячгъала шагьриъ урхуб ккудубкIу кьюр ва Санкт-Петербург шагьриъ ккудубкIу сар жигьил духтрар ляхниз гъадагъунза. Шубридра ужуди гьязур дапIнайи пишекрар ву.

– Рашид Чупанович, му рягьят дару ляхин кIули гъабхуз увуз фти кьувват тувра? Яв хизандикан фу пуз шулвухьан?

– Узуз узу ктабгъу пише гизаф кьабулди вузуз. Гьар вахтна пишекарвал за апIру курсариъ цIийи аьгъювалар гъадагъури, цIийи технологйир ишлетмиш апIури, ляхин агьалйириз гъулай шлуси тешкил апIуз чарйир зигурача. Йиз уьмрин юлдаш Сядет Дагъустандин Огни шагьрин 3-пи нумрайин мектебдиъ математикайин дарсар киврайи мялим ву. Учуз 2 ришна сар бай ачуз. Ич аьхюну шуру Угъланди, ДГПУ ужудар аьгъювалариинди ккудубкIну, социалин цирклин центриъ ляхин апIура. Думу чан кюлфетдин эйси ву. Ич бали Аьбдули Санкт-Петербургдин медицинайин академияйин 5-пи курс ккудубкIура. Дугъанра аьгъюваларихьна маракьлувал а, ужуди урхура. БицIину шуру Аминайи цци 10-пи класс ккудубкIну. Дугъу художествойин гизаф китабар урхури шулу, литературайиин юкIв аливализ лигну, гележегдиъ чан пишера литература-йихъди аьлакьалуб ктабгъуз кка.

– Рашид Чупанович, маракьлу сюгьбат гъабхбаз чухсагъул! Медицинайин пишекрарин гъубшу Йигъахъди уву ва яв пишек-рар тебрик апIури, учвуз хъана хъуркьувалар ккун апIурча!