Улихьна йигъари ич мухбир Ражаб Нуровди «Табасаран район» МО-йиъ айи УСЗН-дин начальникдин вазифйир тамам апIурайи Къази Мягьямедовдихъди сюгьбат гъубхну. Думу сюгьбат жикъиди чап апIурача.
– Къази Рамазанович, ичв идарайи гьуркIрайи асас игьтияжар фицдар ву?
– Табасаран райондин агьалйирин яшайишдин тереф уьбхру идарайи важиблу ляхин гъабхура ва гьамцдар игьтияжар гьуркIра: бицIидариз вуйи жюрбежюр пособйир, ялгъузди яшамиш шулайи дишагьлийирин бицIидариз вуйи пособйир, армияйиъ айи эскрарин гьямила вуйи хпариз ва дурарин бицIидариз, гизаф бицIидар айи хизанариз пособйир тяйин апIувал ва дурар тувувал, гьар вазли зегьметнан ветеранариз, далу терефнаъ гъахьи зегьметкешариз, реабилитировать гъапIу касариз, бязи ватандашариз яшамиш шулайи хуларихъ ва яшайишдин игьтияжарихъ гьар вазли туврайи гьякъи тяйин апIувал ва тувувал ва хъана жарадар.
– Ихь район совет вахтариан мина гизаф бицIидар айи хизанариинди машгьур ву. Жиниб дар, гъи гизаф хизанарин бюджетдиъ бицIидариз туврайи пособйири аьхю йишв бисура. Ихь газат урхурайидариз мялумат тувбан бадали, гъи бицIидар айи хизанариз фицдар пособйир ва фу кьадарнаъди улупнаш, пуб ккун апIураза.
– Гьамусяаьт Табасаран райондиъ гизаф бицIидар айи 1781 хизан а. БицIидариз гьюкуматди жюрбежюр пособйир деетна. Гьар вазли бицIидариз 16 йис хьайизкьан 150 манат пособие тувра. Ялгъузди бицIидар уьрхюрайи дадйирин бицIидариз 300 манат пособие улупна. БицIидар бабкан гъахьиган тяйин дапIнайи саб ражари туврайи пособиейин кьадар 17479,73 манат ву.
Дидлан савайи, бицIидариз 1,5 йис хьайиз гьар вазли хъайивал апIбан гьамцдар пособйир улупна: сарпи бицIириз гьар вазли 3277,45 манат, 2-пи бицIириз – 6554,89 манат. Армияйиъ гъуллугъ апIурайи жигьилин гьямилади айи хпириз – 27680,97 манат кьадарнаъди, армияйиз душнайи жигьилин бицIириз гьар вазли 11863,27 манат пособйир тяйин дапIна. Алиментар тувуз даккни абйир-бабарин бицIидаризра гьюкуматди гьар вазли 225 манат пособие тувру.
Дагъустан Республикайин Главайин 2007-пи йисан 31-пи майди адабгъу 71-пи нумрайин указдиз асас вуди, хизандиъ 5-пи бицIир ва дидлан тина гьар йисан гъахьи бицIириз 10 агъзур манат, хъа йицIурпи бицIириз ва дидхъан тина гъахьидариз 300 агъзур манат; кьюдюхрар гъахьиган 20 агъзур манат, шубур бицIир сатIиди гъахьиган – 100 агъзур манат пособие тяйин дапIна, думу пособие саб ражну тувруб ву.
Сарпи бицIир гъахьи ва жара йишвариан бицIир уьрхюз гъадагъу хизанариз 28.12.2017-пи йисандин 418-пи нумрайин ФЗ-йиз асас вуди 9448 манат пособие тяйин дапIна. Думу пособие сад йисан тувруб ву, хъа сад йислан лазим вуйи кагьзар уч гьапIиган, хьанара гьацI йисазсана ярхи апIуру.
Сабпи класдиз гъафи бицIидаризра 2000 манат кьадарнаъди саб ражари пособие тувра.
– Ватандин Аьхю дявдин иштиракчйириз, ветеранариз, жара гъагъи гьядисйирин иштиракчйириз, инвалидариз вуйи льготйир швнур касди ва фунуб кьадарнаъди гъадагъура?
– Гьамусяаьт райондиъ Ватандин Аьхю дявдин иштиракчйир – 3 кас, Ватандин Аьхю дявдин инвалидарихъди ва иштиракчйирихъди сабси гьисаб апIурайидар – 39 кас, Ватандин Аьхю дявдиъ гъакIидарин хизанар, ватан уьбхюрайидарин хизанар – 38 кас; Чернобылиъ аварияйин натижйир терг апIуз гъушдар – 21 кас; ЧАЭС-диъ гъийиху ксарин хпар – 2 кас; инвалидар – 2869 кас; зегьметнан ветеранар – 2127 кас; реабилитация гъапIдар – 6 кас; йисар тамам дархьиди фашизмдин йисирвалиъ гъахьидар – 1 кас, инвалид бицIидар – 447 кас а. Гьадрариз варидариз льготйир улупна.
Гьар вазли зегьметнан ветеранариз 504 манат, далу терефнаъ гъахьи зегьметкешариз – 760 манат, реабилитировать гъапIу касариз – 1013 манат тяйин дапIна. Ватандин Аьхю дявдиъ 1941-пи – 1945-пи йисари иштирак гъахьи касариз гьаргандиз пенсияйин зиълан иливнайи пулин кьадар – 2000 манат ву; Чернобылин АЭС-диъ радиацияйикк ккахъу касариз гьар вазли пулин компенсация тувра: 1-пи группайиз – 16769 манат, 2-пи группайиз – 8967 манат, 3-пи группайиз – 3353,80 манат.
Гьацира, гъачIир накьвдик кивуз 5946 манатна 47 кепек кьадарнаъди социалин пособие улупна.
– Читин гьялнаъ айи хизанариз фициб фикир туврачва?
– 2019-пи йисан ич управлениейи лап читин гьялнаъ айи хизанарихьан кагъзар уч дапIна – 829 хизанди льготйириз вуйи справкйир тувна. Аьхиримжи вахтна управленияйиз «зегьметнан ветеран» кIуру ччвур адабгъуз 45 кас илтIикIна. Гьадму касарин лазим вуйи кагъзар гьязур дапIну РД-йин зегьметнан ва яшайишдин артмиш’валин министерствойиз хътаунча.
– Райондиъ гъахру фицдар серенжемариъ иштирак шулачва?
– «Табасаран район» МО-йиъ айи агьалйирин яшаишдин тереф уьрхру управление райондиъ шулайи гьар жюрейин серенжемариъ иштирак шула: мисалназ, 9-пи Май, бицIидар уьрхбан Йигъ, дадайин Йигъ, вари халкьдин инвалидарин Йигъ ва гь. ж. кьабидарин Йигъ къайд апIбаъ.
– Чухсагъул интервью тувбаз.
