«Йиз хъуркьуваларин бина абйир-бабарин тербияйи ккивну»

Мейлан Нежефов

Табасаран халкь зигьимлу, бажаранлу, зегьметкеш инсанарихъди гизаф девлетлуб ву. Аьхю Урусатдин фуну юрд гъадабгъишра, душваъ табасаран халкьдин вакилар дихъуру. Дурар жюрбежюр цирклариъ лихура. Ва кми-кмиди чиб лихурайи йишвариъ дурари варидарин гьюрматра гъазанмиш дапӀнади шулу. Ихь халкь адлу апӀурайи дицдар инсанарикан мялуматар уларикк ккахьруган, юкӀв гизаф шад шулу.

 

Гьацир сар ихь ватанагьлийикан гьаму макьалайиъ узузра ктибтуз ккундузуз. Думу Асккан Яракк гъул’ан вуйи Шихгереев Расул Амирчубанович ву. Расул 1994-пи йисан кьавларин хизандиъ бабкан гъахьну. Амирчубандин ва Нарсиятдин кюлфетдиъ юкьур велед гъахьну, дураригъ Расул кьюрпир ву.

2001-пи йисан думу Асккан Ярккарин кьялан мектебдин сабпи классдиз гъягъюру. 2011-пи йисан Расули мектеб «гъизилин медализ» ккудубкӀуру. Гьадму йисан думу Урусатдин улихь хьайи рякъярин университетдик (Ростовский государственный университет путей сообщения) кучӀвру. 2016-пи йисан Расули университет уьру дипломдиинди ккудубкӀуру ва думу рукьан рякъярин транспортдин инженерин пишейин эйси шулу. Чан асас пишекарвалин аьгъювалар гъадагъбахъди сабси, дугъу университетдин военный кафедрайиъ «рукьан рякъярин кьушмар» пишейиан аьгъювалар гъадагъуру. Думу кафедра ккудубкӀиган, Расулиз лейтенант ччвурра тувру.

Университетдиъ урхурайи вахтна ихь жигьил ватанагьли дидин жямяаьтлугъ уьмриъ зиреклувалиинди иштирак шули гъахьну. Шубуд йисан (2013-2016) студсоветдин председателди лихури гъахьну. 2015-пи йисан Дондин дагъустанлу жигьиларин комитетдин председателди ктагъну. Ихь бажаранлу жигьил «Машук», «Таврида», «Селигер», «Каспий», «Ростов» жигьиларин форумариъра иштирак гъахьну. Расули, швнуб-саб грантарин гъалибчи вуди, жямяаьтлугъ, экологияйин, туризмйин ва жара проектар юрутмиш гъапIну. 2015-пи йисан думу Ростовский областдин вари студентаригъ «Йисандин студент» гъахьну. Му гьядисайикан СМИ-йира гъибикӀну.
Пишекарвалин рякъ Расули Ростов-Товарный станцияйиъ вагъунар гъягъбан гьяракат албагрур вуди ккебгъну. Университет ккудубкӀбахъан, думу ляхниз Астрахандиз гьаъну, ва гъийин йигъазра Расул гьадушваъ лихура. Чан ляхниъ улихьна гъягъюри, жигьил пишекар вагъунарин составар дюзмиш апӀрурихьан ва рукьан рякъярин аьхю станцйирин дежурныйихьан, «Баскунчак» рукьан рякъюн станцияйин кIулиъ айирин заместителихьнакьан рякъ ккадапIну. Гьамусяаьт думу Приволжский рукьан рякъюн Астрахань-2 аьхю станцияйин кIулин инженерди лихура. Станцияйин коллектив, Расул Шихгереевдин гафариинди 1437 касдикан ибарат ву, ляхин гизаф читинуб ва жавабдарлуб вушра, коллектив ужуб ва албагуб ву.
Гьацира Расули областной Думайин депутат Анастасия Журавлёвайин (партия «ЦIийи инсанар») кюмекчиди ляхин апӀура. Думу гьацира Астраханский областдин жигьиларин правительствойин членра ву.

Расули жямяаьтлугъ ляхнарикан макьалйирра дикIури ва ерли газатариъ чап апIури шулу: («Халкьарин дуствалиъ – Урусатдин сатӀивал», «Халкьарин арайиъ ислягьвал уьмрин бина» ва гь.ж.).
Ихь бажаранлу ватанагьли «Табиаьтдин дихназ» экологияйин проектдин авторра ву. Думу проект, Астраханский областдин правительствойиъ вари процедурйир юрутмиш дапӀну, гьамус РФ-дин президентин грантдиз хъадапӀна. Проект асас вуди Астраханский областдин жюрбежюр мурччвариъ чру паркар кивди. Проект уьмриз кючюрмиш апIбан бадали, вари гьязурди а. Паркариъ 200 гьар, аллейир, кюкйир, СВО-йин иштиракчйирин хизанарихъди гъийиху эскрарин ччвурнахъ гьарар кивбанди ву. Гьацира спортдин майднар, фонтанар дюзмиш апӀуз кка. Хъа варитӀан асасуб – шагьрин шубуб. Гьар паркдиъ хусуси метлеб айи дявдин операцияйин иштиракчйириз гюмбетар дивди.

Расули кӀурайиганси, вари гьаму ляхнарик областдин ва шагьрин бюджетдиан саб манатра кадар. Дурар дустарин кьувватарихъди ва дакьатарихъди апӀурайидар ву.
Расул бажаранлу, искусствойиин юкӀв али кьавларин хизандиан ву. «Гьарсар бицӀиринси, йиз кьяляхъра адаш ва дада хъа. Йиз фикриан, сабпи нубатнаъ гьадму кьюр кас ву бицӀирин кӀваъ уж’вал, рягьимлувал, гьюрматлувал урзрудар.
Айибдин гъадри хьуб, жарадин мал-мутму гьитӀитӀибкӀуб ва чӀур дарапӀуб, кучӀал дарапӀуб, гьадрари узухъди пай гъапӀу чпин уьмрин тажруба ву. Саб читинвализра дилигди, гъагъиди алабхъурайиб учузкьан аьгъю дарапӀди, дурари чпин бицӀидариз ужударстар вузариъ урхуз мумкинвал тувну. Хъа учуз вари рябкъюрайчуз. Варибдин гъаври айча. Сабдиин рази вуза гъи: учуз гьаруриз дурарин жафа кьиматлу вучуз», — кӀура Расули. Дугъу чаз гьациб тербия туву, адашдизна дадайиз кӀваантӀан баракаллагь кӀура.

Гьациб хизанди тербия гъадабгъу дугъазра, гьелбетда, жвуван культура, жвуван чӀал, тарих гизаф багахь ва багьалу ву. Ватандихьан ярхла юрднаъ ашра, юкӀв айи касдиз дурар кӀваълан гъягъюб мумкин вуйи ляхин дар. Дугъу багъри ватандиъ фу хабрар аш, думу фици артмиш шулаш, гьарган фикир туври шулу.
Расулиз сар риш а. Дугъу чан веледдизра табасаран чӀал улупна.
Баракаллагь гьамцдар ихь баяриз. Дурари ярхла юрднаъ ихь халкь ужудар терефарихъанди улупура, ихь халкьдиз, абйир-бабариз разивалин гафар пуз мумкинвал арайиз хура.