Гьарсаб миллетдиз ата-бабйирихьан дуфнайи чан аьдатар айиб ву. Хъа Дагъустандин вари халкьарин хизандин аьдатар саки сабсдар вуди шулу. Гизаф хизанариъ багьалу шей’ар бабхьан – худлиз, дадайихьан – шураз тувру.

 

Аьхюнуб пай дюшюшариъ, аьдат вуйиганси, кюлфетдин багьалу (гъизилин вая арсран) безегар, савкьатди вуди туву шей’ар хизандиъ гъузбан бадали, швушвариз багъиш апIури шулу. Амма бязи хизанариъ, думу багьалу савкьатарихъди аьлакьалу вуди, саспиган жюрбежюр жюрейин хайлин дюшюшар арайиз гъюри шулу. Гьаму дюшюш, мисалназ, узуз йиз юлдаш Самирайи ктибтуб ву:

«Йизна жилирин сумчир гъабхьиган, сижари узуз чпин хизандин гъизилин багьалу шей’ар пешкеш гъапIнийи. Учу Мягьячгъалайиъ яшамиш шулайча, ва масу гъадагъу хулариъ расвалин ляхнар ккудукIайиз, жара хулар пулихъ арендайиз гъадагъну, гьадушваъ яшамиш шулайча. Сижари багъиш гъапIу ва гьацира узуз жилирин майил-мадатдин ва йиз абйир-бабарин терефнаан туву гъизилар сижарин хулариъ учуз жара гъапIу хулаъ уьрхюрайза. Улихьнаси йиз ва сижарин арайиъ бицIи гьюжатар гъахьнийич. Сакьюдар йигъар улихьна чан абйир-бабариин улукьуз гъягъюрайи йиз жилирикан, дурарихьан кьяляхъ хулаз гъюруган, йиз гъизиларра хуб ккун гъапIнийза. Амма дугъу узухьна анжагъ йиз дадайин терефнаан вуйи гъизилартIан хьади гъафундайи. Сижари, чав тувдар амиди гъубзри, чпин багахьлуйири узуз багъиш гъапIу багьалу шей’арра чахьна гъидиснийи», – хъял кади ктибтура Самирайи.

Йиз юлдшиз чан сижарикан бегьем хъял дуфнайи. Самирайин фикриинди, чав масу гъададагъу ва багъиш дарапIу гъизилин багьалу шей’арин эйсивал апIуз сижариз ихтияр адар. Гизафдари Самирайиз му аьгьвалатнакан чан жилириз ктибтуб ккун гъапIну. Жилири чан дада гъизилар кьяляхъ тувну ккунивалин гъавриъ тIаъди, фицики му ляхин икI апIбаз ухшар айиб ву.

Жара дюшюшнаъ Фатима-йикан ктибтуз ккундузуз. Фатима учвра жигьил дада ву. Чан сижарихъди дугъан лап мани аьлакьйир а. Амма дугъазра вари кюлфетдин гъизиларин кIуллан чпин арайиъ айи манишинра ухди-кьанди дубгуз мумкин вуйивалихьан гучIура. Анжагъ му хизандин аьгьвалат лап кьатI’иди жараб ву.

«Узуз йиз сижари гьарсаб машквриз гагь чаз чан сижарихьан, гагь чан дадайихьан, халайихьан гъурукьу багьалу шей’ар багъиш апIури шулу. Дурар бицIи кьиматнахъ масу гъадагънайи шей’ар дар, аьксина, улихьдин деврарин гъизилин, арсран ва гевгьрикан дапIнайи лап уткан, багьалу безегар ву. Амма гьаз-вуш дурар ишлетмиш апIуз юкIв хътариз. Хайлин касарикан, гъизилин ва миди вуйи шей’арик улихьдин эйсийин кьувват гъубзру кIури, гъеебхьунзуз. Мидланра гъайри, кечмиш гъахьи касдин безегар хъаъну лицуз гучIурзуз. Узу дурар ишлетмиш дарапIруган, сижариз гиран кади шулу. Магьа улихьнаси бай гъахьиганра, сижари гъизилин кулих тувунзуз. Гьадмура хизандин ата-бабйирин савкьат ву. Сижариз гиран ктапIузра ккундарзуз, хъа дурар хъаъну лицузра юкIв хътариз», – кIура Фатимайи.

Йиз фикриан, сижари кюлфетдин багьалу безегар швушваз багъиш апIувал – му ужуб аьдат ву. Гьадму саб вахтна дугъура чан сижарин хил’ан гьадму пешкеш гъибисну, ва чаз велед духьну, думу аьхю дапIну, эвленмиш хьайиз, дурар хизандиъ гъюрхну. Гъи гьацдар багьалу шей’арин эйсйир духьнайи деврин швушварира сижарин рякъ давам дапIну ккунду. Му хизандин марцци аьдатариз аьксиди гъягъювал, дурар ккутIувал дюз дарубси рябкъюразуз. Кьюбпиб, му ляхни сижарин швушвахьна вуйи ужуб янашмиш’вал, хизандин сабвал ва ихтибарвал улупура. Ата-бабйирихьан гъузу безегарин кьувват марцциб шулу. Дурари кюлфет ва хизандин сабвал уьрхюру. Узу му аьдатнахьна лап маниди янашмиш шулаза. Йиз дадайи узуз чан терефнаан пешкеш вуди гъизилин тIублан багъиш гъапIну. Саб вахт гъабхьиган, узу думу тIублан йиз шураз тувдиза.

Газат урхурайи гьюрматлу дустар! Ихь хизанарин аьдатарихьна учву фици янашмиш шулачва? Гъийин макьалайин игитариз, сижари гъизилар тадагъу Самирайиз ва сижарин пешкешар ишлетмиш апIуз ккунди адру Фатимайиз, учву фициб теклиф тувдийчва?