Улихьна йигъари узу Табасаран райондин Халагъ гъулаъ яшамиш шулайи Ватандин Аьхю дявдин ветеран Гьясан Ражабовдихъди гюрюшмиш гъахьнийза ва дугъан уьмрикан, дявдин вахтарикан сюгьбат гъапIнийча.

 

 

 

Гьясан Ражабов 1923-пи йисан 3-пи майиъ Халагъ гъулаъ касиб нежбрин хизандиъ бабкан гъахьну. БицIидимиди му касдиз гизаф читинвалар алахьну: гьубкIну ипIуз уьл, алабхьуз палат адру девир вуйи. Гьеле байвахтнаан мина дугъу зегьметнан рякъ ккебгъну – дугъу аьхюдарихъди колхоздиъ ляхин апIури гъахьну.

1939-пи йисан мектеб ккудубкIубси, Гьясан Ражабович Дербент шагьриъ айи педучилищейик урхуз кучIвру. Хъа 1942-пи йисан думу Халагъ гъулан советдин секретардира гъилихнийи.

– Гьясан Ражабович, уву дявдиз фила гъушунва ва фуну дявдин женгариъ иштирак гъахьунва?

– 1942-пи йисан Бакуйиъ айи дявдин училищейик урхуз кучIвнийза. Училище ккудубкIбалан кьяляхъ, дишлади дявдиз гьаънийзу. 9-пи армияйин 11-пи гвардияйин корпусдин жергйириъди Ватандин Аьхю дявдин женгариъ иштирак гъахьнийза. Осетияйиъ Армавир кIуру шагьриъ фашистарихъди гъахьи дявдин женгариъ узухъди урхури гъахьи гизаф дустар йивну гъийихнийи. Думу дявдиъ зийнар гъахьи саспи йиз дустар, дяви гъябгъюрайи чюлиан адагъну, кьял’инди багахь хьайи санчастдиз хьади гъягъювалра алабхънийзуз. Хабарсузди минайиин улучIвурин арччул ликриз аьхю зийнар гъахьнийиз. Йиз лик тикйир дубхьнайиваликан хабар адайзуз, ва, аьхю зийнар гъахьнушра, узухъди хъайи касарихъди улихь гъягъюри гъахьунза.

– ХатIалу зиян наан сагъ гъапIнийва?

– Гъагъи зиян гъабхьиган, сифте узу Мягьячгъала шагьриъ айи госпитализ хьади гъафнийи, хъасин Тифлисдиъ айи госпитализ гъурхнийи. Гьадушв’ан 1943-пи йисан 6-пи январиъ, сарун дяви апIуз удудукьрурси гьисаб дапIну, гъулаз гьаънийзу. Йиз багъри гъулаз гъючIарикк ккутIуркьру маргъариинди гъафнийза. Узуз дяви гьамци ккудубкIну.
Гъулаъ ляхинра гъибихънийиз. Сифте халачйирин фабрикайин бухгалтерди, дидин кьяляхъ гизаф йисари фабрикайин директорди гъилихунза.
Дявдиъ хьуб вазлитIан гъахьундаршра, узуз гъахьи хатIалу зийнар йиз вари уьмриз гъузну.

– Дявдин читин йигъар кIваин апIури, гьамусдин жигьилариз фу пуз ккундийвуз?

– Дявдин вахтар кIваин апIруган, лап гучI шулу ва кIваз иццру апIуру. Думу деврин инсанари гъапIу ляхнариин гьамусдин жигьилар лап мюгьтал шулу. Думуган аку гележегдикан фикрар апIуз вахт шулдайи, гьарсар касди чахьан шлуганси ватан уьбхюйи. Ичв гъюзимбу уьмриъ учвуз дицисдар читин йигъар, дявйир зат дярякъри. Ичв гележегдиъ учвуз архаин уьмур рябкъри.

– Гьясан Ражабович, гъийин насил бадали уву гъизигу зегьметназ аферин кIураза. Аллагьди увуз жандин сагъ’вал ва ярхи уьмур туври.