Зубайдат Шябанова
Урусатдин мектебариъ 2022-пи йисан сентябри гьар гьяфтайин эвелиъ мектебариъ 1-пи классдилан 11-пи классдиина «ВаритIан важиблубдикан сюгьбат» дарс гъабхувалин аьдат гьяракатнаъ ипнийи. ВаритIан важиблу темйирикан гъи бабан чIалар зяиф шулайивалра гьисаб апIуз шулу. Мялум вуйиганси, 21-пи феврали Варихалкьарин бабан чIаларин йигъ къайд гъапIнийи.
Дагъустандин милли чIаларин улихь дийигънайи учIру месэлйирикан гьар йигъан улхударш, гьял бажагьат ужуб терефназди дигиш шулу. Мидкан Табасаран райондин Хючна гъулан 1-пи нумрайин лицейин табасаран чIал ва литература киврайи мялим, мектебдин методический тешкилатдин кIулиъ айи Мадина Мазалаевайира гъапнийи. Ич сюгьбатнаъ дугъу къайд гъапIганси, важиблу дарсназ дугъу багарихьди табасаран машгьур шаир Эльмира Аьшурбеговайиз ва жара касариз теклиф апIуз планарик кипна, хъа улихьна йигъан дугъу чпин мектебдиъ милли чIаларин йигъаз бахш вуйи серенжем гъубхну.
«Мектебдиъ бабан чIалар кивру мялимди лихури 25 йис вуйиз. Му йисари ихь чIалнаъ хайлин дигиш’валар гъахьну. Дурар чIал зяиф шулайивалихъди, мектебариъ китабар адрувалихъди, бабан чIаларин сяътар кам апIувалихъди ва жара читинваларихъди аьлакьалу ву. Му учIру месэлйир узу ич мектебдиндарси ваъ, хъа вари Дагъустандиндарси гьисаб апIураза. Ич мектебдиъ бабан чIалар уьрхюз мялимариси, лицейин кIулиъ айидарира рякъяр агура. Гъубшу гьяфтайин аьхириъ бабан чIалназ бахш вуди серенжем тешкил гъапIнийча. Душваъ райондин администрацияйин, жямяаьтлугъ тешкилатарин вакилар, шаирар, мектебдин кIулиъ айидар, абйир-бабар ва урхурайидар иштирак гъахьну. Серенжемдин дахилнаъди иштиракчйирин улихьна адабгънайи ихь халкьдин дуланажагъдиъ ишлетмиш апIури гъахьи алатарин, бицIи халачйирин ва ихь шаираринна писателарин эсерарин выставкйир варидариз кьабул гъахьнийи. Серенжемдиъ учу бабан чIалнан важиблувалин, диди ихь халкьдин уьмриъ гъабхурайи багьалу ролин вари гъавриъ тIауз чалашмиш гъахьунча», – ктибтура мялимди.
Мадина Мазалаевайи ич сюгьбатнаъ асас фикир мектебариъ бабан чIалнан дарсарин сяътар кам апIувализ тувнийи.
«Программайиъ саб гьяфтайи бабан чIалназ саб сяаьт жара дапIна. Вазли юкьуб сяаьт шула. Дурариканра саб гьяфтайи бабан чIал, тмуну гьяфтайи литература кивай кIури, табшуругъ дапIна. Гьяфтайи саб ражари саб дарс кивну кIури, баяр-шубариз чIал аьгъю шлуб дар. Гьамусяаьт узу дарс киврайи классдиъ айи 12 табасаран бицIирикан, бабан чIалниинди марцциди улхуз 2-3-ризра аьгъдар. Мидланна гъайри, аьхиримжи вахтари райондин дагълу гъуларин мялимариканра гьамцдар гафар ерхьури шулу. Улихьди бицIидар бабан чIалнан конкурсариз гьязур апIруган, сягьнйириъ иштирак хьуз вая шиир урхуз ккунидар гизаф шуйи. Гьамус бицIидаригъ шиир кIваъланди пуз шлур агури шулча. Хизандиъ бабан чIалниинди улхударш, бицIидарин багъдиъ думу улупударш, мектебдиъ гьяфтайи киву саб сяаьтну аьгьвалат дигиш апIудар», – гъапнийи Мадина Мазалаевайи.
Гьаци вушра мялимари бабан чIал уьбхбак чпин пай кивра. Дурари, программайиъ улупнайи сяътарилан гъайри, мектебариъ бабан чIалнан серенжемар гъахура, конкурсариз баяр-шубар гьязур апIура. Дурарин фикриинди, му месэлайихьна республикайин улихь-кIулихь хьайидарра вижнасуз духьну ккундар.
Вижнасуз ву пуз шулдар, фицики республикайин Халкьдин Собраниейин кIулиъ айи Заур Аскендеров бабан чIаларин йигъан Дагъустандин милли СМИ-йин редакторарихъди ва журналистарихъди гюрюшмиш гъахьну ва чIаларин улихь дийигънайи учIру месэлйирикан ва дурар гьял апIру рякъярикан гъулхну.
Думу гюрюшдиъ «Табасарандин нурар» газатдин кIулин редактор Гюлягьмед Маллялиевдин бабан чIаларин артмиш’валин метлебнан программа тартиб апIуб, милли чIалариан грантар тяйин апIуб ва бицIидарин багъариъ бабан чIал дубгъбан дарсар гъахуб теклифар дивнийи.
Узу газатдин редакторин ва Мадина Мазалаевайин фикрарихъди рази вуза. БицIидариз бабан чIал сифтена-сифте хизандиъ, хъасин бицIидарин багъдиъ улупну ккунду. Дурарин теклифар гьюкмин кIулиъ айидариз ерхьуруш, вая серенжем бабан чIаларин йигъан аьдат бадали гъубхуб вуш, вахтну улупиди. Хъа гъи му месэла варитIан важиблу сюгьбат гъабхру дарснан тема гъабхьну.
