Мейлан Нежефов
Цци ухьу 80 йис къайд апIурайи Ватандин Аьхю дявдин женгариъ ифдиинди ва амкI адапIбиинди гъазанмиш гъапIу Гъалибвалик чан хусуси пай Шихмягьмад Къалабеговдира кивну.
Думу 1920-пи йисан 12-пи январиъ Кюре округдин (гьамусдин Хив райондин) Мажвгул гъулаъ бабкан гъахьну. Сифте багъри гъулан ккергъбан классариъ дурхну, живанди багахь ерлешмиш дубхьнайи Зилдикк гъулан мектебдиъ ургубпи класс ккудубкIуру. Гъулаъ баркаллу дуланажагъ хъапIрайи, нежбервалин аьшкь кайи хизандиъ 18 йис тамам гъабхьи Шихмягьмад 1938-пи йисан Советарин Армияйиз гъахуру. Эскервалин буржи тамам дапIну ккудубкIайиз сакьюдар йигъар ккимбу эскер, ихь Ватандиин хабарсузди фашистар алархьиган, багъри макан уьбхбан женгнаъ учIвру. Гъаних душмнари Ленинград кьялаъ тапIну, дидин блокада ккудубкIайизкьан гьарсаб кюче, гьарсаб хал азад апIури женгнаъ айи Шихмягьямад, зийнар духьну, дявдин госпиталариъ дахъу вахтарра гъахьну.
Гъалибвал хьади ва мухур медалари алабцIну дявдиан гъафи Шихмягьмад Къалабегов хулаъ архаинди дусундар. Думу багъри гъулаъ «Уьру хяд» колхоздиъ, халачйир гьясил апIру фабрикайиъ, бицIидарин багъдиъ ва мектебдиъ жюрбежюр жавабдарвалин гъуллугъарихь гъилихнийи. Халкьдин терефнаан жямяаьтлугъ касдиз аьхю гьюрмат ва заан кьимат гъабхьнийи. Гьюкуматдин терефнаанра дугъаз 15 орден ва медалар тувнийи. «Зегьметнан ветеран» ччвурназ лайикь гъахьи игитриз думу наградйирикан варитIан багьалудар «Уьру хяд» орден, Заан Главнокомандующий И.В. Сталинди хътау Чухсагъулин кагъзар, Женгнан Уьру Пайдгъин орден гъахьну. Ветеранди кми-кмиди аргъаж шулайи насларихъди ватанпервервалин сюгьбатар гъахури гъахьну. Мицдар гюрюшмиш хьуваларин метлеб пис йигъан вафалувалиинди Ватандин гъуллугънаъ ади, жигьил наслари чпин гьунарар улупуб вуйи.
Шихмягьмад Къалабеговди чан уьмрин юлдаш Умужигьандихъди аку дюн’яйиз ургур велед духну, дурариз бахтлу уьмриз рякъ улупну.
2010-пи йисан 90 йисандин яшнаъ ади Шихмягьмад аба ихь арайиан гъушну.
Гъи игит абайин дарсар дугъан худул Камил цIийикIултIан эзбер апIуз мажбур духьна. Абайин рюгьяр рази ктаури, Украинайиъ гъябгъюрайи хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ Камил Къалабеговди эскервалин гьунарар улупура.
Камил 1994-пи йисан 17-пи ноябриъ Демирбег ва Найима Къалабеговарин хизандиъ бабкан гъахьну. Чпин шубур велед айи хизандиъ думу варитIан бицIинур ву. Мажвгларин кьялан уьмуми мектебдин 9-пи класс ккудубкIбалан кьяляхъ, Камил Каспийск шагьриъ механикайин колледждик урхуз кучIвру. 2013-пи йисан дугъаз крановщикдин диплом ва машин хъапIру «Б» категорияйин ихтиярар тувнийи. Гьадлин жигьил Урусатдин армияйин жергйириз эскервалин буржи тамам апIуз гъягъюру. Красноярск шагьриъ чан сад йисандин эскервалин гъуллугъ баркаллагьниинди кIули адабгъу Камили 2015-пи йисан гьадму частнаъ Урусатдин Яракьлу кьувватарихъди контракт гъийибтIнийи. Сабпи йигъланмина хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ иштирак шулайи Камилиз гъагъи зиян ва контузия гъабхьну. Гьаци вушра, аьзарханайиъ шубуб ваз бегьем хьайизра думу дявдин майдандиъ айи дустарихьна кьяляхъ хътакуру.
Камил «Хусуси метлеб айи дявдин иштиракчи», «Эскервалин гъуллугънаъ лишанлу хьпаз», «Эскервалин жюрэтлувализ лигну», «Дагъустандин халкьдин игит» ва гьацира жара медалариинди ва чухсагъул мялум апIбан кагъзариинди лишанлу дапIна.
Чан хъуркьуваларин ва чахьан дявдин читинвалар ккюргъюз удукьурайивалин сир фу вуш гьерхган, Камили узуз гьамциб жаваб тувнийи: «Саб гъапиб, ухьухь бицIину бай абйир-бабарин гъуллугънаъ ва дурарин багахь гъузуб аьдат ву. Кьюб гъапиб, узу йиз Ватан жвув гъахи бабхьан жара апIурадарза. Думура, бабси, багьа вузуз. Шубуб гъапиб, Ватандин гъуллугънаъ хьпан аьшкь йиз дамарариъ кьюбиб – адашдинра, дадайинра – терефариан либхура. Хъа дадайин тербияйи гьадрар вари узухъди сабхилди гьисс апIуз гъитну. Гьаддиз, улихь йиз абйир-бабар хьади, дирбаш тухум-тарайиз закурин йигъан гаф гъюруб ва дурари кIул мухриъ ипруб дапIну, жилилан гъушиш, узу нянатнакк ккахъур… Йигъ-йишв дявдиъ айи узкан фикрар апIбу дадара уьмриан гъушниз. Гьяйиф, жан дада, пис кьастар айи душмнар ккуршвну узу гъюру йигъар яв улариз гъяркъюндар…», – дадайихъ ишури, ухьт алдабхьура эскрилан.
Дугъриданра, Камилин адашдин терфнаан эмдин бай, прапорщик Гюльмягьмад Къалабегов хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ талаф гъахьну. Дадайин терефнаан халуйин бай, рядовой Ризван Нежефов Чечен Республикайин Октябрьский поселокдин багахь гъабхьи дявдин операцияйиъ уьмриан гъушну; жюрэтлувал улупури, хусуси метлеб айи дявдин операцияйиъ уьмриан гъушну тмуну халуйин бай, ефрейтор Гъисматулла Нежефовра. ЙикIбахъан дурар шубридра Кьягьялвалин ордендиинди лишанлу дапIна.
Гъалибвал хьади дирбаш адаш ва хизандин кIул гъюру рякъ дугъан бай Шамили ва уьмрин юлдаш Марьямди ули уьбхюра.
