Артиствалихъди сатIиди, Физулийи хайлин йисари театрин музыкайин пайнан роководителин ляхинра кIули гъубхну. Театри диву гизаф спектаклар, иллагьки бицIидариз вуйидар, музыкайин терефнаан Физули Маллаевди албагнайидар ву. Мяълийирин устадвалси, дугъаз композиторвалин, яна мукьмар яратмиш апIбан зигьимра а.

Театрин коллективдиъ Физулийиз аьхю гьюрмат а, гьаз гъапиш, фу ляхниъ вушра, чан юлдшариз кюмекнан хил гьачIабккуз думу гьарган гьязур ву. Физули Маллаевдиз «Дагъустан Республикайин лайикьлу артист» ччвур тувувал гизаф мубарак ляхин ву, фицики, думу ччвурназ ихь артист дугъриданра лап лайикь ву».

Физулийикан бикIуз узуз дубхьнайи мумкинвал ишлетмиш апIури, йиз терефнаанра дугъкан кьюб келима дарпиди гъузуз шуладарзухьан. Инсан сягьнайиин алиган, хиял шулуки, думу дуланажагъдин аьдати ляхнарихьан ярхла вушул кIури. Узу Табасаран теат-рин директорин заместителди лихурайи вахтна, Физулийи театрин гьар йигъандин аьдати уьмриъ апIурайи ляхни гьяйран хьуз гъитнийзу. Шлин компьютер либхурадарш, наан акв кабхьрадарш ва шнурар пуч духьнаш, шлиз фициб мукьам лазим вуш, яна фициб гъалаб наан аш – думу гьадина, сягьнайиина фици шадди удучIвуруш, гьаци хъуркьру ва, аьлхъюри, зарафатар апIури, месэла гьял апIуру. Гьадму ляхнин тамамвал ва бажаранвал дугъан аьдати уьмриъра, сягьнайинра саб кIалбинуб ву.

Физули Маллаев 1977-пи йисан 1-пи ноябриъ Хив райондин Ляхла гъулаъ литературайинна музыкайин майдан ва мядан вуйи хизандиъ бабкан гъахьну. (Дугъан адаш Маллакерим Маллаев гъийин деврин табасаран литературайиъ чан лайикьлу йишв гъибису аьхю шаирси ва баяр-шубариз илим кивбаъ аку шил гъибту педагогси мялум ву. Гъардаш Фирудин Маллаев табасаран эстрадайин мукьмар яратмиш апIбак чан пай кивнайидарикан сар ву, ва думу гьамусяаьт Ляхла гъулан культурайин хулан директорди лихура. Чи Гюльмира Маллаева халкьдин арайиъ чав яратмиш гъапIу назук мукьмарихъди мяълийир апIру устадси мялум ву.) Кьялан мектеб кIудубкIну, Физули Москвайин социальный ачмиш университетдин Дербентдиъ айи филиалин филологияйин факультетдик урхуз кучIвну. Дугъу вуздин диплом гъадабгъу 2001-пи йисан Дербентдиъ Табасаран театр ачмиш гъапIну, ва гьаддихъанмина думу ихь театриъ лихура. Бажаранлу актер халкьдин юкIв али эстрадайин бажаранлу артистсира ухдитIан машгьур ву.

Физули Маллаевдин сягьнайин устадвал ва тясирлувал дугъу уйнамиш дапIнайи аьхю кьадар ролариъ ачмиш ва йислан-йисаз аргъаж гъабхьну. Дугъан тамашичйириз ккуни ролар лап жюрбежюрдар ву, ва дурар кайи спектакларин кьадар кудухну ккудукIуз даршлубкьан гизаф ву. Магьа дурарикан саспидар: «Иран-хараб», «Намус», «Швушван хюрчаъ», «Малла Насредин», «ДарчIиди кивур», «Хядариз лигрур», «Аьмалдар хпир», «Сижар», «Иблис билет», «Хабар тув ихь дустариз», «Яшамиш хьидихьа», «Сумчрин гъалабулугъ», «Йиз баяр», «Гъулан агьалйир», «Ифдин сумчир», «Швушварин бунт»… Дурариланра савайи, дугъу бицIидариз вуйи махъвар-спектакларикра хайлин ролар уйнамиш дапIна. Актери учв сягьнайиин гизаф табии саягъ гъахуру, дугъахъ хъугърува, дугъу уву чахъди сабси аьлхъюз ва ишуз гъитру.

– Физули Маллакеримович, Ляхлаъ аьхю гъахьи бали сягьнайин пише фици ктабгъну?

– Ич вари хизан йиз байвахтнахъан-мина музыкайииин юкIв алиб ву. Аьхюну гъардши каманчи, узу далдабу йивури, аьхюну чуччу мяълийир апIури (бицIину чира мяълийир апIрур вуйиз) – ич хал гьарган мукьам ва мяъли айиб вуйи. Гьаци бицIидихъанмина театрин ляхнихъра юкIв хъайир вуза.

Хъа актервалихьна узу фици гъафнуш, дидкан кIуруш, ихь табасаран театр абццайизра, концертариъ ва жара мяракйириъ зарафатнан бицIи сягьнйир улупури гъахьунза. Гьаддиз фикир тувну, ихь театр ачмиш гъапIган, узуз, ляхниз теклиф апIури, кагъаз хътапIнийи. Гьаци ихь театр абццу садпи йигъарихъанмина гъийин йигъаз мушваъ лихураза.

– Яв варитIан ккуни роль фунуб ву?

– ВаритIан ккуни роль гъапиган, узуз режиссери фициб роль тувишра, узу дидихьна ккунивалиинди, гьюрмат ади янашмиш шулуза. Гьаз гъапиш, жвуван ляхниин юкIв аливалра гьадму ву. Асас вуди гъафи режиссерари узуз роль, дидин жюрейиз дилигну, туври шулу – гизафси комедияйин ролар. Хъа саб комедияйин ролиин дийигъну ккундар, ва гьацдар драмайин роларра гъахьнийиз. Фуну роль вушра, жвувхьан удукьруганси дид’ин дилихну ккунду. Гьаз гъапиш режиссери увуз гьаму ляхинра, гьатму ляхинра ихтибар гъапIган, дугъаз увук фициб бажармиш’вал каш, увхьан гьаму ролин мумкинвалар ва девлет фици адаршвуз шулуш, гьаддикан аьгъю апIуз ккунду. Хъа яв гьадму ляхнихъ юкIв хъаш, думу кIули адабгъуз шулу.

Гъийин йигъазкьан харжи роль гъабхьундариз. Хъа дураригъян саб роль гъядябгъну, думу ккундиз пузра шулдарзухьан, гьаз гъапиш, вари роларихьна марцци кIваан гьюрмат айиз.

– Гъийин актерин уьмур фициб ву?

– Думукьан рягьтиб дар. Ухьуз аьгъюганси, бюджетдин пишекрарин маважибар гъи тяриф апIуз шлударсдар дар. Уьмур йигълан-йигъаз багьа, баяр-шубар аьхю, уьмрин игьтияжар гизаф шула, хъа актервалин ляхнихъ туврайи маважибдихъ вари думу месэлйир гьял апIуз гизаф читинди алабхъура. Кюмек апIурайиб саб ву – сумчрариз гъягъюрайивал. Эгер шуйиш, йиз вари кьувват анжагъ театрин сягьнайин ляхниз харж апIуйза, хъа шуладар, гъирагъдианра фукIа гъазанмиш апIурдарш, яшамиш хьуз читинди ву.
Амма, сабдизра дилигди, сягьнайиин лихураза, гьаз гъапиш, думу йиз уьмрин варитIан асас пише ву – йиз уьмур гьадму ляхниз бахш дапIназа.

– Улихь гъягъюз увук гьевес капIрайиб фу ву?

– Гьевес капIрайиб – йиз актервалин ляхин. Думу ляхнин швнуб-саб тереф а, дидиз чан утканвал а. Театриъ актервал дарапIу касдиз йиз гъавриъ хьуз читинди вушул, амма думу ляхин узу фтихъкIа дигиш дарапIарза. Яратмиш апIру касдиз маважиб асасуб шуладар, дугъу чан яратмиш апIувал варибдин зиин дебккра. Йизра гьаци дубхьна. Ужуб спектаклиъ саб ужуб образ яратмиш апIуз удукьиган, вари читинвалар гьархру, гьадди узук гъюру ляхнизра аьшкь ва гьевес капIру.

– Театрин коллективдикан кьюб гаф йип.

– Табасаран театриъ жара саб театриъра адрубсиб ужуб ва албагу, чиб-чпин арайиъ гьюрмат айи коллектив а. Ва жара терефнаан кIуруш, гъи табасаран театриъ сягьнайиин фициб-вушра спектакль дивуз шлу актерарин коллектив а. Мисал вуди, аьхиримжи йисари театри дивнайи классикайин эсерар кIваин апIуз шулу. Узу дурар ктухурадарза. Гьаз гъапиш, ич гьаргандин тамашичйириз дурар ужуди аьгъя.

– Актер хьуз ккуни жигьил баяр-шубариз фициб насигьят туврува?

– Эгер жигьилин актервалихъ юкIв хъаш, эгер дугъаз думу пишейин зигьим аш, сабдизра дилигди, урхуз душну, теория дубгъуб лазим ву. Хъасин театриъ режиссерихъди ляхин апIуз хъюгъиган, дугъкан ужур актер шулу. Хъа фтилан ккебгъну ккундуш аьгъдрудариз кIурза, театриз дуфну, режиссерихъди гюрюшмиш духьну, гьадгъан насиягьятнахъ хъебехъну, имбуб гьадгъу гъапиганси дапIну ккунду.
– Газатдиъ сарун фтикан пуз ккундийвуз?

– Театрин директор Аьлимурад Асланбеговичдилан гъадабгъну, йиз вари коллетивдиз аьхю чухсагъул пуз ккундузуз. Хъа инсанариз фу кIурува гъапиш, гъисиб читин йигъан гъит ислягь’вал ва вардин хулариъ шадвал ибшри! Уьмур фициб вушра дилигди, гьарсар касди чахъ хъайи ляхин апIура – гъит Аллагьди вардиз сагъ’вал туври!

– Физули Маллакеримович, газатдин терефнаан уву «Дагъустан Республикайин лайикьлу артист» кIуру ччвур тувбахъди мубарак апIурача! Яв пишейиъ хъанара аьхю хъуркьувалар ишри ва яв хул’ан ва кIваан шаду мукьмар гьич кам даришри!