Культурайин пишек-рин йигъахъди аьлакьалу вуди, 22-пи мартдиъ Расул Гьямзатовдин ччвурнахъ хъайи Республикайин милли библиотекайиъ, «Гъулан культура – шагьриз» проектдин дахилнаъди, Табасаран райондин библиотекайин гъурулушдин пишекрари ихь халкьдин аьдатнакан вуйи сягьна улупну. Гьязур дапIнайи нумра улупайиз улихьна райондин библиотекайин директор Рафик Аьлиев серенжемдиз уч духьнайидарин улихь удучIвну гъулхнийи.

«Табасаран район Кьибла Дагъустандин аьхю районарикан саб ву. Райондиъ 50 агъзуртIан артухъ агьалйир яшамиш шула. Гьадрарикан 80% табасаранар, 15% азербайжнар ва 5% миди вуйи жара миллетар ву. Дурар вури мясляаьтниинди ва дуствалиинди яшамиш шула.

Район аьхиримжи йисари вари терефарихъанди артмиш шула. Дагъустан Республикайин Главайин указдиинди, 2022-пи йисан экономикайиъна яшайишдин артмиш’валиъ ужудар натижйир улупбиинди, респуб-ликайин районарин арайиъ Табасаран район варитIан кIакIначи районси гьисаб дапIна.

Райондин глава Мягьямед Къурбановди кюмек дапIну «Йишван жягьтлувалар» прог-раммайиъ кьюб ражари иштирак хьували райондин библиотека дибдиан цIийи алапIуз мумкинвал тувну. Мидланра гъайри, сач «Культура» кIуру федеральный программа-йиъра иштирак гъахьунча. Натижайиъ, ич библиотекайикан гьаму деврин модельный библиотека апIбан бадали, учуз 10 миллион манат жара гъапIну. Гьамусяаьт ляхин давам шула ва багарихьди Табасаран райондиъ модельный библиотека ачмиш апIиди.Къайд апIуз ккундузузки, гьелелиг дицдар библиотекйир республикайин 2-3 муниципалитетариътIан адар», – гъапну Рафик Аьлиевди.

Эвелиъ Табасаран райондиан хяларди дуфнайи мектебариъ урхурайи баяр-шубари биб-лиотекайиъ уч духьнайидариз Расул Гьямзатовдин жюрбежюр шиърар гъурхнийи, хъа Хюрккарин кьялан мектебдин 9-пи классдиъ урхурайи Исмяил Султановди «Табасаран» мяъли гъапIнийи.

Серенжемдиз уч духьнайидариз сабпи нубатнаъди ихь халкьдин сяняаьткарваликан – халачичиваликан – чарвйирилан хьа ултIубкъну, дидкан халачи апIайизкьан гьапIну ккундуш, вари хъайи-хъайиганси ктибтнийи. КIурайибдин гъавриъ хьпан бадали, райондин биб-лиотекайин пишекрари, вари алатарра хьади дуфну, му ляхин фици апIуруш, шикиллуди улупнийи. Гьамдихъси сабси уч духьна-йидар халачичийин ялхъвнихъдира таниш гъапIнийи.

Шагьрариъ яшамиш шулайидар гъуларин аьдатарихъди таниш апIури, табасаранарин сумчрин аьдатарихъди таниш дарапIди гъитузра шулдайи. Мялум вуйиганси, сумчрихъди аьлакьалу вуйи серенжемар шубуб жюрейиндар ву: лишан кипувал, сумчир апIувал ва швушв хпан кьяляхъ вуйи серенжемар.
Райондин библиотекайин пишекрари швушв духну 4 йигълан думу булагъдиккна адагъувалин сягьна улупнийи. «ЦIийи швушв булагъдиккна адагъай» мяълира апIури, мирасар вуйи яшлу хпари думу булагъдиккна хъади гъюру. Булагъдикк ккайи дишагьлийирин улихь жигьил шуру швушван ликрихъ шид хъубзру. Шид хъубзбалан кьяляхъ, швушван паяр (шюрйир, муртйир ва пеэр) уч духьнайидариз пай апIуру.

Сягьна лап гьякьлу мяракайиз ухшар вуйиб гъабхьну. Табасаран райондин вакилари уч духьнайидариз швушван паяр – меълишнар, муртйир, шюрйир – пай апIбиинди серенжем аьхирихъна гъафнийи.