Зубайдат Шябанова

Гьар йисан 9-пи августдиъ вари дюн’яйиъ Ерли халкьарин йигъ къайд апIури шулу. Думу йигъ 1994-пи йисан ООН-дин Генассамблеяйи вари дюн’яйин жямяаьтлугъдин фикир лап цIибтIан вакилар имдру ерли халкьарин месэлйириина жалб апIбан метлеб ади тяйин гъапIнийи.

ООН-дин гьисабариинди, вари дюн’яйиъ 476 миллион ерли халкьар а. Дурар 90 уьлкейиъ яшамиш шула.
Урусатдиъ чпин уьмуми кьадар лап цIиб вуйи 47 ерли бицIи халкьар а. Дурар вари сатIиди гьисабназ гъадагъишра, дурарин уьмуми кьадар 300 агъзуртIан сацIиб артухъди ву. Думу халкьар асас вуди уьлкейин кафари регионариъ, Сибириъ ва Дальний Востокдиъ яшамиш шула. Думу халкьариз кIул’инди вуйи статус а, ва гьацира гьюкуматдин терефнаан дурариз кюмек ва льготйир тувра.

Дагъустандиъси дарди, урусатдин кафари терефнан республикйириъ Ерли халкьарин йигъ аьхю машкварси къайд апIури шулу. Му йигъан гьарсаб халкьди чпин милли палат алабхьну, кюгьне культурайин аьдатар улупуру, концертар, выставкйир, ярмаркйир, конкурсар тешкил апIуру.
Мидланра гъайри, 2022-пи йислан 2032-пи йисазкьан вуйи муддат ерли халкьарин 10 йисси тяйин дапIна. Думу йисар асас вуди дургурайи аьнтIикьа чIалар уьрхбаз бахш дапIнайидар ву.
Гьамусяаьт Дагъустандиъ 102 миллет яшамиш шула. Думу гьисабнаъ жара йишвариан дуфнайи миллетарра а.

2000-пи йисан РД-йин Госсоветди Дагъустан Республикайин ерли бицIи халкьарси 14 халкь гьисаб гъапIну. Дурар авар, агъул, азербайжан, дарги, гъумугъ, лак, лезги, тат, табасаран, нугъай, рутул, урус, цIахур, чечен халкьар ву.
Мидланра гъайри, дагълу Дагъустандин ригъ алабхъру аьтрафариин 14-сан миллетар яшамиш шула. Дурар официально вуйи переписариъ кюгьне миллетарин дестйирси гьисабназ гъадагъна. Мисалназ, авар халкьдин гьисабнаъ анди, арчи, ахвах, багулал, бежти, ботIлих, гинух, годоберин, гунзиб, карата, тинди, хваршин, чамалин, цез миллетар, хъа дарги халкьдин гьисабнаъ — къяйтагъ ва кубачи миллетар а.