Газатдин редакторин вазифйир тамам апIуз хъюгъхъан тина саб ляхнин шагьид гъахьунза: газат урхурайидариз варитIан гизаф эсер бабан чIалнан ва халкьдин культурайин ва тарихдин месэлйириз бахш дапIнайи макьалйири тувру. КьатI’иди кIуруш, варитIан аьхю сес-дикI ургур чвуччвун ва чуччун гъалайикан вуйи кьисайиъ атIагнайи гьядисйирикан, яна чуччу гъардшариз, дурарин тюфенгарин люлйириъ ва ханжларин гъашариъ кьилан шид убзну макур апIуваликан вуйи макьалйири арайиз гъабхну.
Газатдин машариъ му месэлайин гьякьнаан жюрбежюр, чиб чпиз аькси вуйи фикрариин биналамиш духьнайи («табасаран шуру саб вахтнара багъри чвйир масу тутрувур», «кьиса кучIлануб ву, думу ихь халкь ужуз апIуз кIури кадабгънайиб ву»; «кьисайиъ улупнайи бязи гьядисйир арайиъ адрударра хьуз мумкин ву, хъа кьисайин асас мяна – жасусвал ва багърийириз макур апIрурин уьмрин аьхир фициб шулуш, хабардар апIувал ву») макьалйир тувнийча. Ва гъи саб якьинди пуз шулу: кьисайи ихь ватанагьлийирин кIваз аьхю тясир туври ими, ва газатдин машариъ саб-швнубансан му вакьиайиз бахш вуйи макьалйир удучIвиди.
Аьхиримжи вахтари газатдин машариъ учу чIалнан месэлйириз ва табасаран тарихдиз бахш вуйи хайлин макьалйирра туврача. Дурар дикIурайидар тялукь циркларин пишекрарси, чIалнахъан, тарихдихъан юкIв убгурайи ихь аьдати ватанагьлийирра ву. Саб терефнаан му ужуб лишанси гьисаб апIуз шулу: ухьу багъри чIалнахьна гъайгъударвалиинди янашмиш шлу гагьдикьан думу дубгидар; жвуван тухум-тара, бин, ккудушу насларин ляхнар, уьмрар ахтармиш апIури имбу гагьдикьан ухьу дурар кIваълан гьархидархьа ва жилиин ижмиди ликар диври лицидихьа, гьаз гъапиш жвуван тарих аьгъювали (диди гъийин инсандин ккудушу насларихъди чIиви аьлакьа яратмиш апIуру) уьмрин читинваларин улихь дурум тувуз, намуслуди кIул за дапIну лицуз кьувват тувру.
Гьаддихъди сабси, аьхиримжи вахтари газатдин редакцияйин терефназ хайлин тягьнийирра, наразиваларра гъюра – шлин-вушра макьалйир туврачва, тарихдикан, чIалнакан аьлимари, пишекрари дибикIну ккун, му тема гъюлягъ гъипуб дюз дар ва гь. ж.
Фу пуз шулу мидиз?
«Табасарандин нурар» газат илмин журнал дар, гьаддиз дидин машариъ анжагъ аьлимарин макьалйир тувубра дюз гъюрадар. ЧIалнан, культурайин, тарихдин саб тереф, жигьат гъадабгъну, дидкан жвуван фикрар ачмиш апIувалиъ фу харживал ахъа? Аьлимари аьдатидарси кьабул дапIнайи шей’ариз, илимдин ижми къайдйирин йисирвалиъ адарди, таза саягъниинди лигували ахтармиш апIру месэлйирин цIийи терефар рякъюз мумкинвал тувру. Фукьан аьхю аьлим вушра, дугъхьан сарихьан илимдин вари суалариз жаваб тувуз, дурар ахтармиш апIуз шулдар – я вахтра гьудрубкIур, я кьувватарра. Эгер газатдин машариан тина учIруди дийигънайи месэлйир гъитIирккуз гъадагъа гъапIиш, къайд дапIнайи цирклариъ арайиз дуфнайи агьвалат анжагъ гъагъи хьибди.
Гьаддихъди сабси, тялукь цирклиъ лихури чпин уьмур сарф гъапIу пишекрари му «хутIил» жарадарихьан уьбхюз ккунивалинра гъавриъ ахъуз шулу. Айгьам жюрейиинди кIури гъабхьиш, эгер габниз рукь убччвбан, жаднан эржар хъаъбан саягънакан жара инсанариз ктибтуз ккун гъабхьиш, дугъу тялукь ляхнарин гьякьнаан я рукьан устайихьан гьерхну ккунду, ясана, габанвал дипну, жаднакк лихури лазим вуйи тажруба гъадабгъну ккунду. Дархьиш, дугъан ихтилатарикан хайиртIан зарар аьхюб хьуз мумкин ву, гьаз гъапиш, гьарсаб ляхниъ чан рякъ-раж, чан къайдйир айиб ву, дурар аьгъю дарапIди, ужуб натижайихъ гъюз даршул.
Хъа саспиган гьамцира хьуз мумкин ву: дериндиан месэла ахтармиш дарапIди, дидиз саб жигьатнаан дилигну, узу гъийин йигъаз сирникк ккайи ляхнар аквнахьна адагъунза пуз гьялак шулхьа, анжагъ му месэлайиин лихурайидариз дурар ухдитIан аьян дубхьнайидар шулу.
Вушра, ухьуз аьгъюганси, илим улихь гъабхурайиб, думу артмиш хьуз гъибтрайиб – шаклу хьувал, тасдикь ва кьабул дапIнайи фикрар шакнакк кипувал ву.
Хъа гьамус узуз жаради ихь табасаран интеллигенцияйин вакиларихьна илтIикIуз ккундузуз. Жюрбежюр илмин месэлйирин гьякьнаан бягьснаъ учIвруган, улихь гьякьикьат абгувалин вазифа диври, чиб чпик давди ктрукьри, къаршу фикриин дийигънайирин намуснак ктрярхри гъабхьиш, варидариз мянфяаьтлу ляхин хьибди. Дарш газатра гьюжатнаъ файдалу натижа хуз кюмек апIру дакьат ваъ, хъа дявдин кIарч шулу, пис гьюжатнаъ учIвнайидарра газат урхурайидарин уларихь утканди рякъюрдар. Узуз ва коллективдиз багъри газат лазим вуйиган харжибдиз харжиб, ужубдиз ужуб кIуру, хъа асасуб – ихь ватанагьлийир сатIи апIру дакьат дубхьну ккундучуз. ТIалаб вуйич: ичв макьалйириъ учIру месэлйир гьял апIруган, илимдин бягьсан къайдйир уьрхюри гъузай.
