2020-пи йисан коронавирусдин тIягъюн вари дюн`яйиъ гъарабгъну. Гьаддихъди аьлакьалу вуди, Урусатдин образованиейин идарйир манзилнаъди аьгъювалар тувбахъна гъафну. Манзилнаъди аьгъювалар тувбакан улхуруш, му къайдайиз гизаф ужудар ва харжи терефар а.
Ужудар терефарикан улхури, дупну ккундуки, му къайдайи мектебдиъ урхурайидариз, студентариз ва мялимариз коронавирусдин эпидемияйихьан гучI’вал адарди аьгъювалар тувуз ва гъадагъуз мюгьлет тувра. Фицики, ухьуз рябкъюрайиганси, COVID-19 вирус инсандин сагъ’вализ гизаф зарар тувруб ву. Йиз фикриан, ухьу ихь сагъ’вал гъюбхиш, ухьуз аьгъюваларра гъадагъуз мумкинвал хьибди.
Гьацира манзилнаъди аьгъювалар тувбан аьхю уж`вал гьадму вуки, дюн`яйин фуну йишваъ ашра, урхурайидаринна мялимарин аьлакьйир уьрхюз мумкинвал шула. Мисал вуди гъадабгъиш, учу, ДГУ-йин студентар, карантин ккебгъбахъан мина ич гъулариз дуфнача. Хъа мялимари кIуруш, чпин хулариъ дусну, учуз жюрбежюр программйирин кюмекниинди аьгъювалар тувра. Учу мициб къайдайикан саб терефнахъан гизаф рази вуча, гьаз гъапиш инсандиз варитIан багьалуб жвуван сагъ’вал ву, хъа тмуну терефнахъан, студентарихьан, дугъриданра, чпиз лазим вуйи мялуматар гъадагъуз шулдар.
Мициб къайдайиинди аьгъювалар гъадагъруган, урхурайидар ва студентар чпин кIул`инди, мялимдикан асиллу дарди мялуматар агуз мажбур шулу, гьаз гъапиш, узуз рябкъюрайиганси, мициб саягъниинди мялимарихьан лазим вуйи вари аьгъювалар тувуз удукьурадар.
Манзилнаъди аьгъювалар тувбакан улхруган, душваъ алахьру читинваларикан ва харжи терефарикан пуб чарасуз лазим ву.
Сифте яшлу мялимариз алахьурайи читинваларикан улхурхьа. Дурар цIийи технологйирихъди, компьютерихъди бегьемди таниш дар. Гьаддиз дурарихьан компьютерин программайириинди урхурайидарихъди ва студентарихъди аьлакьа дебккуз шулдар. Месэла, Дагъустандин гьюкуматдин университетдиъ гизаф савадлу мялимар а, амма яш дубхьнайивализ лигну, дурарин йишв жигьил мялимари бисура. Му ляхникан учу (студентар) рази дарча.
Гьаму жюрейин къайдайиинди аьгъювалар тувруган, мялимдинна урхурайидарин арайиъ айи аьлакьйир дургру ва лазим вуйи аьгъювалар тувуз читинди шулу. Хъа мялимдин гюзчиваликкди классдиъ аьгъювалар гъадагъруган, фуну вахтна вушра гьерхну гъавриъ адру суал, аьгъю апIуз шулу. Мялимдизра классдиъ аьгъювалар тувуз рягьятди ву, гьаз гъапиш бицIидариз читинди вуйиб доскайик яркьуди, гъавриъ шлуганси улупуз шулу.
Гьацира манзилнаъди аьгъювалар тувбан харжи терефарикан саб – ихь дагълу йишвариъ интернет зяифдитIан дилибхрайивал ву. Интернет адарш, манзилнаъди аьгъювалар гъадагъуз шулдар. Гьаму дюшюшназ гьамциб мисал хуз шулзухьан: 25-пи июндиъ узу имтигьян тувну ккундийи, амма гьавйирикан асиллу вуди, ич СертIил гъулаъ интернет адарди гъабхьну. Имтигьян тувбан бадали, узу Хючна гъулаз душну, гьадушваъ интернет айи йишв’ан имтигьян тувунза. Гьамцдар дюшюшар зат кьабулди дарзуз.
Ав, ухьуз рябкъюрайиганси, арайиз дуфнайи аьгьвалатнаъ манзилнаъди аьгъювалар тувуб гизаф чарасуз ляхин ву. Йиз фикриан, образованиейин идарйириъ, мялимдихъди саб классдиъ, ужагъдиъ деъну гъадагъру аьгъюваларихъ хъубкьруб адар. Багарихьди ухьу аьдатнан саягъниинди аьгъювалар тувувалихъна гъюр кIури, умуд кивраза.
