Ухьуз кми-кмиди, хизандин бахтлувалин уьмуми сир айиб дар, аьксина гьарсаб хизандиз бахтлувалин чан хусуси саягъ ва жилгъа а, кIуру гафар ерхьури шулхьуз. Жигьилвалин рюгьнан кьувват себеб вуди, гьелелиг узхьан му гафарин аьхиризкьан гъавриъ хьузра сабан удудукьур, фицики гьамусдиз узу му жигьатнаан деринвалиинди фикирра гъапIундаршул, гьаддиз хизандиъ бахтавар умунвалин гьякьикьат тешкил апIбан гьякьнаан хусуси фикирра ади гъабхьундарзуз.

 

 

Белки, узура йиз тай вари жигьиларин маракьарин ва уьмрихьна вуйи лигбарин терефкар вуйшул. Уьмур узуз аьдати къайдайиинди ахмишра шула, гьаддиз дикъатлу жавабра тувуб читин вузуз. Белки, узу гъалатIра вушул. Аьгъдарзуз. Хъа уьмрин саб кьадар рякъ баркаллувалиинди ккадапIнайи вакиларихъди гюрюшмиш гъахьиган, гьациб сир айивалиин инанмишра шулаза. Макьалайин игитари узуз нубатнан ражари дициб сир айивалин гъавриъ хьуз мумкинвал тувну. Ав, такабур ва аьжайиб ляхин ву, вушра думу сир ихь арайиъ аьсрариинди яшамиш шула ва дидик саб жюрейинра фендигарвалин шил ктар…

Гъийин жигьил наслари бегьемди хизан ккебгъайизра, думу дабгъбан дюшюшарра кми-кмиди арайиз хурайиган, сумчIур ва артухъ йисари гележег дабалгнайи хизандин вакилари узу гьяйранра апIура. Тялукь гьякьикьат, шаксуз, наслариз нумуна ву.

Яшлуйирикан ебхьруганси, улихьна вахтари фагьумлу касари жигьил абйир-бабариз насигьят туври гъахьну: «БицIириз бахт багъиш апIуз ккундуш, дугъаз хасиятнан хьуб гъиллигъ багъиш апIинай: зегьметкеш’вал – фицики думу хизан мюгькам апIбан диб ву, ттархьувал – думу читинвалар аьгь апIбаъ сар-сариз даягъ шулу, жумартвал – диди жвуван девлет ва хусусият кьяняаьтлуди пай апIуз улупуру, жарариин гьяйран хьуз ва жарарин дерд гьисс апIуз аьгъювал. Хъа ккуниваликан гъапиш, му жарарин гъавриъ хьуз аьгъювалси, жвуван бахтлу гележег тикмиш апIуз аьгъювалра ву. Улупнайи гъиллигънан вари лишнар йиз макьалайин игитариз хас шулайивалиин гьяйранра вуза.

Фейтулагь ва Анжела Атлухановар (шиклиъ чпин балихъди) Хив райондиъ гьюрматлу хизан ву. Хизандин эйси Фейтулагь Атлуханов 1964-пи йисан Хив райондин ГъванцIил гъулаъ бабкан гъахьну. Думу лезги миллетдин вакил ву. 1966-пи йисан дугъан абйир-бабар Хивна удучIвну гъюру. Гьадму йигълан мина Хиварин гъул дугъаз Ватанра гъабхьну. Хиварин уьмуми мектеб ккудубкIу жигьили 1981-пи йисан Одесса шагьрин ипIру-убхъру сурсатар гьясил апIбан технологияйин институтдиъ аьгъювалар гъадагъбан рякъ давам апIуру. 1986-пи йисан дугъу улупнайи институт заан аьгъювалариинди ккудубкIну. Ужуб диб айи жигьил пишекар гьадму йисан саб энгелвалра адарди улупнайи институтдин илимдин лабораторияйиз инженердира кьабул апIуру. Вушра ватанпервервалин кьувватну Фейтулагь Атлуханов багъри Дагъустандиз кьяляхъ гъахну. 1990-1993-пи йисари думу Мягьячгъала шагьриъ Сбербанкдин управлениейиъ ревизорди, кьяляхъна йисари Хив Сбербанкдин отделениейин, агьалйирин пенсйир тувбан жавабдарвал гъабхурайи «Мечта» ООО-йин ва ЦРБ-йин кIулин бухгалтерди гъилихну. Аьхиримжи йисари «Хивский район» МО-йин администрацияйин кIулин бухгалтервалин вазифйир тамам апIура.

Гьякьикатди субут апIурайиганси, фагьумлу абйир-бабари чпин бализ уьмриз лазим вуйи инсанвалин гъиллигъар багъиш гъапIну. Мялум вуйиганси, бицIидимиди туву тербияйи инсандиз аьхю гъахьиган хъанара ужуб бегьер тувру. Абйир-бабарихьан Фейтулагь Атлухановди инсанвалин ва фагьумлувалин ужуб дарс гъадабгъну. Гьадму дарсар дугъаз бахтлу уьмрин бинара гъахьну.

Хизандин багьалувалин гъавриъ айи жигьили, зегьметнан рякъ ккабалгбахъди сабси, хизан яратмиш апIбазра лазим вуйи фикир тувну. 1990-пи йисан Фейтулагь ва Анжела Атлухановарин хизандиъ кабхьу бахтлувалин ва вафалувалин чирагъдин мурзар вахтну анжагъ аку ва лигим гъапIну. Анжела Атлуханова сифте Одесса шагьриъ бицIидарин багъдиъ тербиячиди гъилихну, хъа багъри Ватандиз кьяляхъ хътакувал себеб дубхьну, 1996-пи йислан мина Хив УСЗН-диъ пишекар экспертди лихура.

Макьалайин игитарихъди гюрюшмиш гъахьиган, узуз нубатнан ражари йиз рягьматлу бабан гафар кIваин гъахьунзуз. Дугъу учуз, худлариз, насигьятар туври, кми-кмиди кIури шуйи: «Гележегдиз сабшвнуб ччвур а: зяиф касдиз – удудукьрувал, рюгьсуз касдиз – машгьурсузвал, фагьумлуриз – чирагъ. Учву фунуб рякъюн тереф гъюбхиш, гележегра тялукьуб хьибди». Атлухановарин гележег чирагъси кабхьнайиб ву.

Дупну ккундуки, Фейтулагь ва Анжела Атлухановар гьарсаб вахтна чпин ляхниз вафалу вуйи халис инсанар ву. Дурар сабанра машгьурвалихъра хъерграйидар дар. Уьмрин бахт машгьурвалиъ айинхъа!? ИкибаштIан, ваъ.

Гъи уьмрин саб кьадар рякъ ккадапIнайиган, Фейтулагь Атлухановди бахтавар уьмур балгури, хизандиъ умунвалин рафтар уьрхбаъ асас роль уйнамиш гъапIу чан уьмрин юлдшиинди утканвал гьисс апIура. Дугъриданра, халкьдин фагьумлувал классикаси гьисаб апIуз шулу. Гьаци вуйивал ухьуз уьмри субут апIура. Дагъларин вилаят вуйи Дагъустан гьарсаб вахтна фагьумлу инсанар айивалиинди такабурра, кьувватлура вуди гъахьну, фицики дурари чпин ччивариз гъуллугъ апIура. Му дюшюшнан аьгьвалат дар. Дагълуйириз наслар тербияламиш апIбан маракьлу аьдатар а. Риш чарасуз дада хьуз имбу, хулан манишин уьбхру дишагьлиси тербияламиш апIбаз аьхю мяна ва кьувват а. Дагълу дишагьлийин намус уьбхювал деврарин багьалу савкьат ву. Шаксуз, намуслу дишагьли хулан берекетра ву. Вари гьаму лишнар Анжела Атлухановайиз тялукьдарра ву. Гьадму улупбари дугъаз уьмрин жюрбежюр аьгьвалатариъ, чан уьмрин юлдшин гъавриъ духьну, дугъаз даягъ хьуз кюмек тувну.

Фейтуллагь ва Анжела Атлухановари бахтлу хизан яратмиш гъапIну. Дурари 1 байна 3 риш тербияламиш ва аьхю гъапIну. Шубар, чпин юкIв али пишйирин эйсйир духьну, гьамус чпин хизанар ккабалгбан гъайгъушнаъ а. Абайина бабу чпин 3 худлиинди дамагъра апIура. Бали гьелелиг Санкт-Петербург шагьриъ Урусатдин МЧС-дин ГПС-дин университетдиъ урхура.

– СумчIур йисан сатIиди уьмрин рякъ тялукь рафтариинди ккадапIуз гьарсарихьан удукьруб дар. Ихь милли республика учвусдар милли хизанариинди машгьурра ву. Анжела бажи, яв фикриинди, хизандин бахтлувалин сир фтиъ а?

 

– Хизандиъ сабвал, хъугъ’вал, сар-сарин гъавриъ хьувал, гьюрмат ади ккунду. Жилирна хпир фунуб дюшюшдиъра сар-сарин гъайгъушнаъ хьувал чарасуз лазим ву. Дурариз уьмрихьна вуйи саб лигуб хьпаъ аьхю мяна а. Тялукь гьиссариинди уьмур гъабалгу хизан бахтлу, хъа инсан кьувватлу шулу. Хизандин бахтаварвалин асас сир уьмрин юлдшари сар-сарин гьюрмат уьбхювалиъ а.