Хьадан фасил варитIан жавабдар ляхнарихъди бул вахт ву. Гъулан мяишатдин цирклиъ лихурайи аьхю пай алверчйир, заан гъазанжар гъадагъбан бадали, кьюрдну масу тувру бистнин мейвйир артухъди уч апIуз чалишмиш шулу.
Хьадан кьялаъ ухьу, бистнариан уч гъапIу мейвйир кьюрдуз уьрхбан бадали, хайлин ляхин дапIну ккунду. Советарин девриъ ихь уьлкейиъ жил, мяишатдин карханйир аьдати касарин хусусиятнаъ адайи, амма бистнин мейвйир уьрхру йишвар гизаф айи. Гьадмуганра саспи ихь агьалйирикан ебхьури шуйи: «Ухьузра девлетлу кевшенар ахьуз, дурар хусуси касарин эйсивалиъ айиш, хъана заан бегьер гъадабгъуз мумкинвал хьибдийи». Магьа гъи мяишатдин жилар, итIру сурсатар тартиб апIру карханйир хусуси касариндар духьна.
Гъубшу гьяфтайиъ узу Дербент райондин Митагъи – Казмаляр гъулан агьали Асеф Герейхановдихъди (шиклиъ) гюрюшмиш гъахьунза. Думу гьамусяаьт Дербент шагьриъ дуланмиш шула. Му кас зегьметкеш инсан вуйивал дугъу апIурайи ляхнари улупура.
«Улихьди ихь абйир-бабари гьамци кIури шуйи: «Ухьуз айи кевшенар тартиб дарапIувал гуннагь ву. Ихь жилар – ихь девлет, ихь уьмур ву». Магьа гъийин йигъаз узу йиз хизандихъди алверчивалин мяишат яратмиш дапIну, жилиин лихураза. Бистнариан уч гъапIу мейвйир уьрхру йишвар ачмиш дапIну, 9-10 йискьан вуйиз. Ихь кьибла Дагъустандин жумарт жилиин гъахьи дадлу мейвйир гъяркъиган, инсан тухъ шулу, ва гьарсаб бистниъ гъабхьи мейвара фунуб вахтназра уьбхюз, масу тувуз мумкинвалар ахьуз. Гъийин девриъ инсанар фунуб вушра йимишдихъди тямин апIуз шулу, гьаз гъапиш гъи мицисдар йимишар уьрхру хусуси йишвар гизаф ачмиш дапIна. Му ляхникан учузра хайир ачуз ва ихь базрариъ алвер апIурайи касаризра. Гизафси Волгоград областдиан, Ставрополь, Краснодар краяриан картуф, кьутIар, гулйир хуб алабхъурачуз. Фаслин вахтна исина вуйи кьиматназ масу гъадагъну, дурар учу кьюрдун вахтназкьан уьрхюрча»,
– гъапнийи Асеф Герейхановди.
«Дербент райондин кевшенар табиаьтдин ужудар йи-швариин ерлешмиш духьна. Эгер зегьмет гъизигиш, пулин дакьатарра гьуркIну аш, девлетлу жилар ахьуз. Думу жилариин фицдар-вушра итIру сурсатар гьясил апIуз шулу, яна ляхин апIуз ккуни касдиз фунуб-вушра ляхин а. Хъа гъийин ихь жигьилариз ляхин апIуз дицикьан аьшкь адар.
Бистнин мейвйир, йимишар ва жара итIру сурсатар уьрхру йишвар йиз пулихъ гъапIдар вуйиз. КIулиан бицIи йишв дапIну, кьяляхъна яваш-явашди яркьу, дурарин ери ужу апIбан ляхнаризра артухъ фикир туври гъахунза. Гьамусяаьт кьутIариз вуйи йишв дюзмиш апIуз гьязурлугар гъахураза. Узуз веледарикан айир сар жигьилтIан дариз, амма гъи йиз Анвериин гизаф рази вуза. Дугъу, му ляхниз дикъатлу фикир тувну, ляхнин кIул дибисна ва гележегдиз вуйи планариканра улхури шулу. Мицисдар ляхнариз хайлин пулар удучIвуру, жафйир зигувалра алабхъуру, амма читинвалариз гизаф фикир тутрувди, абайина бали ич ляхин кIулиз адабгъурача», – аьлава гъапIнийи йиз сюгьбатчийи.
