Улихьнаси узу Хив райондин бицIидарин багъарин аьгьвалатнакан макьала гъибикIнийза. Саб гьяфтайилан му цирклиан Табасаран райодиъра ляхин фици ккабалгнаш ахтармиш апIуз ният гъафнийиз. ВуйиштIан, ляхин гъябгъюра, багъар бицIидари ацIна, аьлава йишвар тешкил дапIна, вушра бязи тербиячйир деврин тIалабариз жаваб тувруси лихуз зат- ра гьязурди дар, вари цирклариъси, мушваъра чан гъагъи месэлйир гъузра. Хъа варибдикан хъайи-хъайиганси бикIидиза.
Гьамусяаьт Табасаран райондиъ мектебдиз улихьна вуйи образование туврайи 37 идара а. Душвариъ 2011 бицIир тербияламиш апIура. Райондиъ айи вари бицIидарин уьмуми кьадарнакан 42% бицIидар бицIидарин багъариз гъягъю- ра. Гъийин йигъан райондиъ бицIидарин багъариз вуйи электрондин нубатнахъ 2 йислан 7 йис’ина яш айи 745 бицIир дийигъна.
Табасаран райондин образованиейин управлениейин кIулин пишекар Зилифат Аьбдуллаевайи ич сюгьбатнаъ къайд гъапIганси, 2021-пи йисаз гьял апIуз райондин образование-йин управлениейи саб жерге месэлйир дивна. Дурарикан вуди мектебдиз улихьна вуйи заан дережайин образованиейин игьтияжарихъди райондин бицIидар тямин апIувал, образованиейин гьяракатариъ цIийи технологйир ишлетмиш апIувал, мектебдиз улихьна вуйи ФГОС-дин программйириъ улупнайи предметаринна артмиш апIбан, материалинна техникайин бина цIийи алапIувал, бицIидарин багъариъ аьлава йишвар арайиз хувал, цIийи багъар тикмиш апIувал, мектебдиз улихьна вуйи образованиейин идарйириъ лихурайи педагогарин ва дурарин кIулиъ айидарин пишекарвалин дережа за апIувал, хизандин хусуси багъариъ мектебдиз улихьна вуйи образование туврайи абйир-бабариз психологияйинна педагогвалин, методикайинна консультацйирин кюмек тувбан рякъяр агувал важибу месэлйирси улупна.
«Уьлкейиъ кьабул дапIнайи, мектебдиз улихьна вуйи федералин стандартари бицIидарин багъариъ кадрйирин, материалинна техникайин, пулин дакьатарин, предметарин гьякьнаан кьатI’и уьлчмйир ва мюгькам шартIар тешкил апIувал ккун апIура. Райондин мектебдиз улихьна вуйи образованиейин идарйириъ педагогвалин 250 гъуллугъчи лихура. ФГОС-дин программайин тIалабар тамам апIури, учу тербиячйирин ва бицIидарин багъарин мялимарин пишекарвалин дережа этапариинди за апIурача. 2020-2021-пи урхбан йисан 98% тербиячйири ва бицIидарин багъарин кIулиъ айидари курсариинди пишекарвалин дережа за гъапIну», – ктибтура Зилифат Аьбдуллаевайи.
Йиз сюгьбатчийин гафа-риинди, гъябгъюрайи йисан Табасаран райондин бицIидарин багъариъ 350 аьлава йишвар арццну. Шилла ва Хянягъ гъуларин бицIидарин багъариъ дибдиан расвалин ляхнар гъахуз мумкинвал гъабхьну. Гьамусяаьт Бургьанкент гъулан бицIидарин багъдиъ гъягъюрайи расвалин ляхнарра аьхи-рихъна гъюра. Мидланра гъайри, вари бицIидарин багъар компьютерарихъди, проекторарихъди, интерактивный доскйирихъди, телевизорарихъди, стандартариъ улупнайи образованиейин программйирихъди, урхбанна методикайин тялукь литературайихъди, пособйирихъди ва уюнжагъарихъди тямин дапIна, хъа тазади арццнайи дестйириъ материалинна техникайин бина мюгькам къайдайиз дубхна. Вари бицIидарин багъариз хусуси электрондин почта ва официалин сайтар а.
«Гъябгъюрайи йисан январин вазлихъан мина райондин бицIидарин багъар аьлава вуди 10 дестейиинди артухъ гъахьну (250 бицIир). 2020-пи йисан сентябрин вазлиъ 75 бицIириз шубубсан десте арццунча. Дурар ЖагътIил, Хянягъ ва Шилла гъуларин бицIидарин багъар ву. Багахь гележегдиъ 25 бицIириз йишв ади Акъа гъулаъра бицIидарин цIийи багъ абццуз планламиш дапIна. Йисандин аьхириз 2 вазлилан 3 йис’ина вуйи 60 бицIириз йишв айи багъ СиртIич гъулаъра абццди», – гъапну Зилифат Аьбдуллаевайи.
Гъи муниципалин образованиейин кIулиъ айидарин улихь райондин шубуд йислан ургуд йис’ина яш айи вари бицIидар бицIидарин багъарихъди 100% тямин апIбан месэла дийибгъна. ИкибаштIан, му ляхни аьлава йишвар, аьлава дестйир, гьадму гьисабнаан 3-5 сяаьтназ вуйи, хураг гьивру ва хураг гьивбан чарасузвал адру дестйир, хизандин бицIидарин багъар, консультацйирин центрар ва тербиячйир ккун апIура.
УчIруди дийигънайи месэлйирикан улхруган, Зилифат Аьбдуллаевайи мектебдиз улихьна вуйи идарйириъ цIийивалар тIаъбахьна педагогвалин кадрйирин бегьем гьязурвал адруваликан гъапнийи. Дугъан гафариинди, гъийин педагог ва тербиячи, чан предметдиан бегьем аьгъювалар айирси, деврин педагогикайин цIийи технологйирихъди таниш вуйир, мялуматарин, интернетдин майдандиъ лихуз аьгъюр, пишекарвалинна педагогвалин цирклариъ жюрбежюр дюшюшар арайиз гъафи вахтна, думу гьяракатариъ гъурулушдин саб пай хьуз аьгъюр духьну ккунду. Гьяйифки, райондин бязи педагогариз деврин техникайихъ лихузкьана аьгъдар. Гьамусяаьт, мисалназ, ТIаттил, Ярса, Гюгьрягъ гъулариъ мектебдиз улихьна вуйи образование лап зяифди ву. Мидланра гъайри, райондин саки вари бицIидарин багъариъ физкультурайин ва музыка кивру классар адар, багъарин гьяятар бицIидари рягьятвал гъадабгъру ва тамшир апIру алатарихъди тямин дапIнадар. БицIидарин багъариъ лихурайи тербиячйир мектебдин улихьна вуйи инновацияйин къайдайиинди ляхин гъабхуз гьязурди адрувалин месэлара гъагъидарикан саб ву.
Табасаран райондиъ мектебдиз улихьна вуйи образованиейин дережа за апIбан бадали, зиихъ ктуху ва жара месэлйир сабпи нубатнаъди гьял дапIну ккунду.
