Сагъ’вал – варибдин кIул ву

 

 

3-пи декабрь вари халкьарин майиф касарин Йигъси гьисаб дапIна. Гьамусяаьт, ухьуз мялум вуйиганси, вари дюн’яйиъ 1 миллиард, хъа ихь гьюкуматдиъ – 12 миллион майиф касар а. Му улпбар йислан-йисаз хъана артухъ шулайиваликан ва жюрбежюр уьзрар арайиз гъюрайиваликан ихь аьлимари текрар апIура.

 

Гьар йисан 3-пи декабриъ заан гъуллугъариъ ляхин апIурайи гъуллугъчйири ва кIваъ рягьим айи дилаварчи касари майиф инсанариз артухъ фикир тувру ва дурар шад апIру серенжемар кIули гъахуру. Ухьуз ухьу ктIерцциган фици шулу? Инжикклуди, бизарди, кIваз фукIара хуш дарди. Хъа, гъачай, бабкан гъахьи йигъхъан мина майифвал кайи инсанарикан ва дурариз йисариинди лигурайи касарикан фикир апIухьа.

Улихьна йигъари узу Дербент шагьриъ майиф бицIидар айи хизанарихъди гюрюшмиш гъахьнийза. Му хизанари йигъ-йишв дарпиди зигурайи зегьмет кьимат дапIну ккудубкIуз шлуб дар.

Хулаъ сар майиф инсан хьувал хизандиз аьхю аьзият, инжиквал ву, дугъан багахь гьарган сар кас хьади ккунду. Уву, йигъан ляхниъ айириси, дугъан гьарсаб тIалаб тамам апIури, дугъахъди хъава. Хъа мицдар кьюр кас айидари гьапIди?

Рамазан ва Сефият Гулечоварин хизан гъадабгъурхьа, гъит дурариз Аллагьди хъанара кьувват туври. Дурарин бай Вагиф Гулечов ва риш Марзина Гулечова бабкан шлуган, духтрари бицIидариз ДЦП диагноз дивнийи. 1993-пи йисхъан мина му касар, гьаму бицIидарин уьзрарихъди аьлакьалуди арайиз гъюрайи читинвалар ккагъри, дурариз лигури, дуланмиш шула. Гьар вахтна реабилитация апIуз ва наан кюмек аш гьадина гъягъюри, му майиф бицIидарихъди уьмур ккудубкIура. БицIидар – гьарсаб хизандин шадвал ва бахт ву. Амма, гьяйифки, саб жерге абйир-бабариз, майиф бицIир хьувалихъди аьлакьалу вуди, чпин вари уьмур дигиш апIувал алабхъура.

– Рамазан халу, му кьюр майиф бицIидаризра дилигну, жара ляхнар апIузра уву фици хъуркьура ва?

– Гьюрматлу «Табасарандин нурар» редакцияйин буйругъниинди уву, Умгьанат, учву гъи мина учухьна гъюб’ин узу фукьан вушра рази вуза. Инсан хулаз гъюруган, йиз бицIидар шад шулу, ва чпи гьясбикк апIувал дурариз машкварси ву. Ав, хулаъ кьюр майиф инсан хьувал варитIан гъагъи ляхин ву, иллагьки, дурар яв бицIидар вуйиган. Узу фу пузахъа, ич йигъандин ляхин гьаму майиф бицIидариз лигувал ва гьамрарин тIалабар тамам апIувал вуйич. Майиф бицIир хъайи абйир-бабарин юкIв, гьарган веледиз сабаб абгури либцури, архаинди шулдар. Магьа узуна йиз хпири ич уьмур гьаму бицIидарихъди гьамциб аьзиятниинди кку-дубкIурача. Фукьан вушра читинвал качуз. Ухьу гьарган жигьилди гъузурдар, амма йиз яшар артухъ хьпахъ, йиз балин ва шуран йигъ фициб хьибдийкIан кIури, артухъ фикрар апIураза. Дурар, учу филан уьл тувруш, палат алабхьуруш ккилигурайи аьхю бай ва риш ву.

– Хъа гьюкуматдин, ихь гъуллугъчйирин терефнаан фициб кюмек туврачвуз?

– Узу вуйибси пидиза. Учуз гьелелиг гьюкуматдин терефнаан саб кюмекра гъафундарчуз. Саб ражари Хизри Абакаровдин кюмекчи йицIуд агъзур манат хьади гъафну, магьа учуз гьюкуматдикан гъябкьюб. Йиз майиф бицIидариз вуйи, деъру коляскйирин нубатнахъ хъади кьюд кIуру йис вуйиз. Гьюкуматдин терефнаан гьаму бицIидариз деъру коляскйирин кюмек тувбаъ гъира саб дигиш’вал адар. Учуз гьюкуматдикан вуйиб майиф бицIидариз лигру касариз туврайи 5 агъзур манатдин пособие ву.

Учу бадали, йиз бицIидар бадали ликар алдагъурайи сар кас а. Думу Дагъустандин кьибла терефнаъ айи ихь дилаварчи, жумарт кас Айваз Рамазанов ву. Фу пузахъа, думу чан бицIидарихьна гъюрайирси гьаммишан гъюри шулу. Чахьан шлу кьадар кюмек гъапIунчуз ва апIурира ачуз. Думу касдиз аьхю вуйи чухсагъул вуйиз. Дугъу йиз майиф бицIидарин юкIвар шад апIуру, хъа дугъан юкIв Аллагьди шад апIри.

Гьаму улихьна йисари узуз таниш дару кас дуфну, йиз хизандиз ва йиз бицIидариз кюмек апIурза кIури, «Холдинг» кIуру аьхю хулар диврайи идарайин кIулиъ айи Марат Гюлметовди чан терефнаан саб хал ккайи квартира тувнийчуз. Хъа думу хал фукьан вушра ужуб вуйи, амма 5-пи мертебайиз бицIидар гъахуб-хуб читинди ву кIури, думу хал тувуз йикьрар дапIну, учуз хусуси хал масу гъадабгъунча. Хъа пулин дакьатарра цIиб вуйиган, хал масу гъадабгъуз узу саб миллионкьан кредитра гъадабгъунза, магьа гьар вазлиъ гьадмура туврача. Сарун чара адрувалиан гъадабгъунза, гьаз гъапиш бицIидариз гъулай вуйиганси дапIну ккунду. Хъа Маратдиз ич хизандиз мициб фикир тувбаз аьхю чухсагъул вуйиз. Чпихьан шлудари жара йишварихьанра кюмек апIури шулучуз. Хъа ихь гьюкуматдин терефнаан саб кюмекра учуз адарчуз. Гьаци вуйиган, учхьан шлуганси дуланмиш шулача.

Гьарсар бицIириз уьзрин дарман баб ву, кIури шулу.

Гьелбетда, майиф бицIир хъайи бабаз саб вахтнара я кIван рягьятвал, я архаинвал шулдар. Ихь уьмриъ гьамци читинвалиинди йисар гьаурайи игит бабар гизаф а. Гьацдар дишагьлийирин цIарнаъ айи Сефият халайи чан террефнаанра кьюб гаф гъапнийи.

«Майиф бицIир хъайи бабан юкIв гьарган веледдин гьякьнаан фикрарикк ккабхъну шулу. Жвуван бицидарин гележег, аьхир фициб шул дупну, яна бицIидариз чпин таярихъди мектебдиз ясана жара жямяаьтлугъ йишвариз гъягъюз мумкинвал адруган, мицдар пашман фикрар гъюру. Сагъ’валихъ хъубкьруб дюн’яйиъ фукIа адар. Хъа йиз майиф бицIидар бадали лик алдабгъурайи, дурариз шадвал туврайи касариз мюгькам сагъ’вал туври. Йиз бицIидари кми-кмиди Айваз халу кIваина хуру. Чаз мюгьлет гъабхьибси, думу жаргъну хъуркьуру. Гъит гьаму Айваз Рамазановсдар жумарт багърум айи, хизанарихъанси, халкьдихъанра юкIв убгру инсанар ихь арайиъ артухъ ишри. Сарун фу пуза? Сар бабура ицц-рушин кайи велед дарапIри»,

– аьлава гъапIнийи дугъу.

Гьамциб читинвалиъ айи бицIидар, дурарихъди гьарган гъайгъушнариъ айи абйир-бабар гъяркъиган, жвуван кIвазра аьзият дархьиди гъубзурдар. Гъит Сефият Гулечовастар игит бабариз Аллагьди хъана кьувват туври.