Уьмур, гьяйифки, гьарган жвуван фикраризна ниятариз тялукь саягъниинди ахмиш шулдар. Сагъламвал жигьатнаан саб жерге читинвалар арайиз гъюбан натижайиъ яшайишдин удукьуваларра варидарин сабсдар вуди шулдар. Аллагьди туву кьисматнахьан ярхла хьузра удукьур гьелелиг адар.

 

 

Гьелбетда, жвуван яша-йишдихьна вуйи вижнасузвалин натижайиъ, нярс гьяракатар арайиз хури, жвуву жвуваз шикаствал гъазанмиш апIуб гъалатIра, ахмакьвалра вушул… Аьгъдарзуз, дицдар касарин гьяракатариз кьимат тувну, тянкьид апIузра гучIурзуз. Белки, гьадмура кьисматнан пай вушул. Хъа узуз улхуб асас вуди жвувкан асиллу дарди сакьатвал арайиз гъафи, бабкан шлуган Аллагьди сакьатвал кьисмат гъапIу ватандашарикан гъабхуз ккундузуз.

Жиниб дар, жюрбежюр себебариан аьхиримжи йисари уьлкейиъ, гьадму гьисабнаан Дагъустандиъра, бабкан шулайи бицIирикан хайлиндари жюрбежюр терефариан артмиш’валин зяифвал гьисс апIура. Мушваъ кьатI’и себебар улупубра читинди алабхъура.

Хив райондин сакьат, дарвал кайи ва кьабидарин игьтияжар тямин апIру центриъ му жигьатнаан натижалу серенжемар гъахура. Улупнайи центрин директор Надир Уьмаровди субут апIурайиганси, идарайин ляхин «Урусатдин аьтрафариин агьалйириз яшайиш жигьатнаан гъуллугъ апIбан гьякьнаан» федералин къанундиз асас вуди, кIули гъабхура.

Дугъан гафариан мялум шулайиганси, центрин вакилари яшайишдиъ саб жерге игьтияжар гьисс апIурайи касариз гъуллугъ апIбан ляхин ужуб ерийиинди гъабхбан месэлйириз дикъатлу фикир тувра. Сакьат ватандашарин маракьар ва ихтиярар уьрхбан жигьатнаан, жиниб дар, Урусатдиъ натижалу ляхин гъабхура. Деврин тIалабар фикриз гъадагъури, къанунариъ дигиш’валар тIаъбан натижайиъ тялукь гъатарин яшайиш мублагъ апIру мумкинвалар шула. Вари месэл-йир сатIиди гьял апIузра удукьруб дар: читинваларра ими.

– Ав, гъи шагьрариъ сакьат ватандашариз чпин кьувватар мянфяаьтлуди, хайирлуди ишлетмиш апIбаз хайлин шартIар яратмиш дапIна. Хъа дурариз аьксина гъулариъ му рякъ’ан камивалар гизаф гъузра. Коляскайиъди лицузтIан мумкинвал адру касар гъулариъ наана гъягъиди?! Гъавриъ ахъубра читин дар: гьамциб сакьатвал кайи касариз гъулариъ гьелелиг саб жюрейинра рягьятвалар яратмиш дапIнадар. Хъа улариз рябкъбаан, улхбаан, саб жерге жара гъагъи уьзрариан сакьат живанарикан гъапиш, дурарихьан гъулариъ айи уьмуми мектебариъ чпин тай сагъу гъарашугъарихъди сабси аьгъювалар гъадагъуз удукьуринхъа? ИкибаштIан, ваъ. Мурар анжагъ саб-кьюб мисал ву, гьял апIбаз ккилигурайи месэлйир гизаф гъузра, – кIура дугъу.

Аьлава апIураза, Дагъустандиъ гьяракатнаъ айи «Ачухъ гъулай йишв» федералин программайин бинайиинди, саб жерге мектебариъ сакьат бицIидари аьгъюваларна тербия гъадагъуз чарасуз лазим вуйи шартIар (сакьат бицIир хьади гъафи транспорт дебккру, думу айи коляска гъулайди адапIну, дебккру йишвар, дурариз вуйи гьяжатханйир тикмиш дапIна) яратмиш апIру мумкинвал гъабхьну. Учву гъавриъ гъахьиганси, улупнайи шартIар фагьумлу, анжагъ ликар ккурсуз читинвал кайи живанариз яратмиш дапIнайидар ву. Натижайиъ йишвариин фагьмин кьитвал гьисс апIурайи бицIидар гъирагъдиъ гъузна. Гьаддиз, фукьан гъагъиди ебхьурушра, духьнайи дигиш’валар гьюлиъ саб линтIнак гьисаб шула.

Айи мумкинвалариз лигну, сакьат касар айи хизанариз яшайишдиъ жюрбежюр кюмекар тувуз яшайишдин месэлйириз лигру гъуллугъари зегьмет зигура, вушра…
Текрар шулза, му жигьатнаан гьял дапIну адру гизаф месэлйир гъузра.

Сакьат бицIидариз илим ва тербия тувбакан улхури, Хив райондин образованиейин отделин начальникдин заместитель Азадин Юсуфовди къайд апIурайиганси, сагъламвалин жюрбежюр терефариан зяифвал айи (улариз рябкъбаан, ибариз ебхьбаан ва жара терефариан кьитвал гьисс апIурайи) баяр-шубари аьгъювалар варидарихъди сабси уьмуми мектебариъ гъадагъура.

– Дурарилан савайи, фикрин кьитвал гьисс апIурайи, ликар ккурсуз даршлу 10 бицIири аьгъювалар хулариъ гъадагъура. Дурар жюрбежюр гъулариан ву. Улупнайи гъатариз гьюкуматдин дережайиъди пулин кюмек тувбан гьякьнаан улихьнаси РФ-дин Правительствойин постановление ва тялукь кагъазра дуфначуз. Дидиз асас вуди, райондин дережайиъди гьарсар бицIириз алабхъурайи пулин кьадар тяйин дапIна. Багарихьди зиихъ чпикан дупнайи 10 касдиз улупнайи дакьатар жара апIиди, – гъапну А.Юсуфовди.

Хив ЦРБ-йиан туву мялуматариз асас вуди, гьамусяаьт райондиъ 846 сакьат касар а. Дурарикан 110 касди къанундин бинайиинди улупнайи дармнарин социалин пакет гъадабгъура. Имбудари улупнайи кюмек пулиинди гъадабгъбан ляхин ккабалгна.

Хив УСЗН-дин терефнаан сакьат ватандашариз ва сакьат бицIидар уьрхюрайи хизанариз лазим вуйи кюмекар тувбан ляхин гъабхура. Му гъуллугънан кIулин пишекар Тамамат Аслановайи субут апIурайиганси, вари сакьат касари коммуналин харжарихъан туврайи гьякъийин саб пай льготйирин бинайиинди кьяляхъ гъадабгъура. Хайлиндариз саб ражари тувру пулар (ЕДВ) гъадагъура.