Советарин девриъ Урусатдин жигьилар комсомолин тешкилатди сатIи дапIнайи. Советарин Союз гъадабгъиган, жигьиларин думу тешкилатра гъудубгнийи. Думу вахт мектебдин заан классариъ урхурайи ва мектеб ккудубкIу жигьилариз лапра читинуб гъабхьнийи.

 

Чпин азад вахт наан адапIуруш мюгьтал духьнайи жигьилар жюрбежюр тахсиркарвалар апIбан рякъяриъ ахьуз хъюгънийи. Йиз фикриан, думу вахтар гъушну. Гьамус гьюкуматдин терефнаан жигьилариз гизаф мумкинвалар ачухъ дапIна. Гъуларин ва шагьрарин жигьилар жямяаьтлугъ уьмриъ иштирак хьпан бадали, жигьиларин гизаф гъуллугъар гьуркIру центрар ачмиш дапIна.

Гьациб жигьиларин центри Табасаран райондиъра ляхин апIура. Улихьна йигъари Табасаран райондин жигьиларин гизаф гъуллугъар гьуркIру центрин директор ва «Умуд» кIуру рягьимлувалин фонднан председатель Рамис Рамазанов «Табасарандин нурар» газатдин редакцияйиз хялижвди гъафну. Дугъахъди гъабхьи сюгьбат жикъиди исихъ туврача.

– Рамис Сабирович, Табасаран райондин жигьиларин гизаф гъуллугъар гьуркIру центри апIурайи ляхникан жикъиди ктибтуб ккун апIурача.

– Табасаран райондиъ жигьиларин гизаф гъуллугъар гьуркIру центри ляхин апIури, магьа йирхьуд йис тамам шула. Центр ачмиш апIайиз, райондиъ жямяаьтлугъдин тешкиллувалиинди жигьиларин гизаф гъуллугъар гьуркIру парламентди ляхин апIури шубуд йискьан вуйи. Райондин администрацияйин ва ихь депутатарин кюмекниинди жигьиларин центр ачмиш гъапIнийи. Центриъ 4 кас лихура: директор ва 3 гъуллугъчи. Гьаму саки 6 йисандин арайиъ ихь жигьилари хайлин ужудар ляхнар тамам дапIна. Жигьиларин арайиъ ватанпервервалин, волонтерариз ляхин апIуз улупбан, бажаранвал кайи жигьиларин арайиъ жюрбежюр конкурсар гъахбан, райондин аьтрафариин марццишин ва табиаьт уьбхбан ляхин гъабхурача.

Гьаму йисан коронавирусдин инфекция тарабгънайивалихъди аьлакьалу вуди, планламиш дапIнайи гизаф серенжемар тешкил апIуз гъабхьундарчухьан. Гьаци вушра, хьадну ва сентябрин вазлиъ, уьзур кьяляхъ дубшнайи вахт- на, гъахуз шлу серенжемар кIули гъухунча. Гьадрарикан саб «Табасаран-2020» жигьиларин форум вуйи. Вари рес-публикайин районариан 120 кас уч духьну, шубуд йигъан ихь Рибчрарин багахь жигьилариз аьхю мяна айи серенжем кIули гъубхунча. Форумдиз уч духьнайи жигьилариз машгьур касарихъди гюрюшмиш хьуз, Табасарандин уткан йишвариз лигуз, жюрбежюр «гергми столар» тешкил апIуз, шадди вахт адапIуз мумкинвал гъабхьну. Форумдин асас метлеб – жигьилариз проектар гьязур апIуз улупувал вуйи.

Жигьиларин центри гизаф серенжемар ва гюрюшар онлайн къайдайииндира гъахури шулу. Гизаф жигьилар, жюрбежюр серенжемариъ иштирак хьуз ккунди, рягьимлувалин ляхниз кюмек тувуз гьязур вуди, учухьна илтIикIура. Учухъди сабси ляхин апIуз ккуни жигьилариз центрин раккнар гьарган ачмишди ву. Райондин волонтерарин дахилнаъ 300 каскьан айич, хъа мектебариъ саки 320 каскьан юнармейцйирра а. Дурарин метлеб – армияйин жергйириъ гъуллугъназ гьязур хьувал, ватанпервервалин мяна айи тамшир тешкил апIувал ва дурариъ иштирак хьувал ву.

Яшлу инсанариз хул’ан удучIвуз ихтияр адру вахтна, волонтерари учу гъабхурайи ляхниз гизаф кюмек туври гъахьну. Гизаф инсанар гъира коронавирусдин уьзур айивалихъ хъугънадар. Хъа райондин центр вуйи Хючна гъулаъ чпин жюрбежюр игьтияжар гьуркIуз гъулариан гъюру инсанар уч шулу. Гьацдар касариз маска алди лицуваликан, кми-кмиди хилар дижикIну ккуниваликан кIваин апIувал ич волонтерарин вазифа ву. Волонтерари гьацира яшлу касарин пулихъ дурариз туканариан ипIру-убхъру сурсат масу гъадабгъури, хулариз гъабхури гъахьну.

 

Центриъ инглис чIал аьгъю апIуз ккунидариз клуб ачмиш дапIнайич. Душваз чIал аьгъю апIуз аьшкь айи гьарсар касдихьан гъюз шулу. Пулсузди гьадму курсар гьербе йигъан гъахураза. Гизафдар гьадму клубдиз гъюра. Коронавирусдин тIягъвни манигъ’вал гъапIну, дарш 30-40 кас гъюри шуйи.

– Табасаран райондиъ жигьиларихъди аьлакьалу фицдар читин месэлйир а? Экстремизмдихъди, наркоманияйихъди, ички убхъувалихъди фициб женг гъабхурачва?

– Саб вахтна, вари республикайиъси, Табасаран райондиъра экстремистарин тясирнакк ккахъу жигьиларихъди аьлакьалу аьгьвалат читин гъабхьнийи. Саб тахсирра ктру инсан уьмрихъ мягьрум апIуйи, бицIидар мектебдиз гьауз гучI шуйи, инсанариз йишвну архаинвал адайи. Шюкюр ибшри Аллагьдиз, гьамус думу месэла гьял дапIнайи гьисаб ву. Къанун уьбхру органарихъди вари жямяаьтлугъ тешкилатарра сатIи духьну, арайиан варитIан гъагъи гьадму месэла терг гъапIну, хъа имбуну месэлйир думукьан читиндар дар.

Бикарвал райондиъ а. Хъа эгер увук пише каш, увхьан яв аьгъювалар улупуз шулуш, дицисдариз, гьюкуматдин дарш, хусуси фирмйириъ вушра ляхнар а. Райондин гизаф жигьилар бицIи дилаварчивалиин машгъул духьна, машинар рас апIру центрариъ, жюрбежюр устаханйириъ лихура, чпи-чпиз ляхин абгрударра а. Гележег бажаранлу жигьилариз ккилибгура.

Наркоманияйихъди, ички убхъбахъдира профилактикайин ляхин гъабхурача. Къайд апIувал лазим вуки, райондиъ наркоманар гизаф адар. Гьамусдин жигьиларра ичкийиин гизаф машгъул шуладар. Айидарра улихьна йисари ляхин адрувалиан ичкийиин машгъул гъахьи аьхю яшнан инсанар ву. Дицисдар нарколог духтрин гьисабнаъ а.

Райондиъ рягьимлувалин ляхинра тешкил дапIнайич. Яшайишдин аьгьвалат читинди вуйи хизанар райондиъ гизаф а. Дицисдар хизанариз ипIрубдин, алабхьрубдин кюмек туври шулча. Учуз спонсорвалин кюмек тувуз гьарган гьязур вуйидар Дербент шагьриъ яшамиш шулайи Айваз Рамазанов, Анзор Къазимягьямедов, Марат Ибрагьимов ва жарадар ву. Му касари учу, ясана ич терефнаан ич дустари кюмек ккун гъапIиган, саб ражнукьан кюмек тутрувди гъитрадар.
Гележегдиъра гьаму учу апIурайи ляхин гужал апIбанди вуча.

– Рамис Сабирович, маракьлу сюгьбат гъабхбаз чухсагъул, яв ляхниъ хъана заан хъуркьувалар ишри.