Узуз гъи ТIюрягъ гъулан культурайин хулкан ктибтуз ккундузуз. ТIюрягъ гъулан культурайин Хал айи дараматар сифте 1948-пи йисан библиотека дивуз тикмиш гъапIу саб хулкан ибарат вуйи. Хъа сакьюдар йисарилан дидихъ саб аьхю хал, зал хъаъну, думу, кино улупури, гъулан клубси, жюрбежюр собранйир гъахру йишвси ишлетмиш апIуз хъюгънийи. Хъасин душваъ гъулан культурайин Хал ачмиш гъапIнийи, хъа директорди Сураят Гьяжикеримова дерккнийи. Думу гъира гьаму гъуллугънаъ лихури ими.
Сураят Гьяжикеримовайин гафариинди, му культурайин Хулаъ расвалин ляхнар кIули дархури, думу дарамат лап читин гьялнаъ айи. Улдар, раккнар, дараматдин исикк ккайи кьул дутIну, ккадабхъну, душваъ инсанар деуз шлу гьял имдайи. Дарамат рас апIувал ккун апIури, дугъу райондин администрацияйиз гизаф йисари аьрзйир гъидикIнийи. Гъийин деврин тIалабариз жаваб тувруганси рас гъапIу душваъ гьамус ляхин апIуз аьшкьра, гьевесра артухъ шула.
Гъи мушваъ халкьдин культурайин ва аьдатарин центр ачмиш дапIна. Му уьмарат швнуб-саб насли ишлетмиш апIиди.
Культурайин ляхникан улхуруш, ТIюрягъ гъулан культурайин Хулан гъуллугъчйир райондиъ, республикайиъ, районарин арайиъ кIули гъягъру культурайин вари серенжемариъ иштирак шула. Гъулаъ ва райондиъ гъахурайи серенжемарик гьацира гъулан мектебдин коллективдира чан аьхю пай кивра.
ТIюрягъ гъулан культурайин хулаъ ужуб музейра ачмиш дапIна. Душваъ 200 йисандин шубуб кIакI али чирагъ лампа, дирин, кьут, ругдикан гъапIу гъабар, билхар, гъаш гьясил апIру шей’ар ва хайлин жарадар дивна. Ляхнихьан, мектебдиъ урхбахьан азад вахтна гъулан жигьилари вахт мянфяаьтлуди адапIбан бадали, культурайин ужагъди шашкйир, шахматар уйнамиш апIуз шартIар яратмиш дапIна.
Улихьдин наслари тамам апIури гъахьи ляхнарикан хайлиндар ТIюрягъ гъулаъ гьамусра тамам апIури ими. Мисалназ, мушваъ нюрх убзура, думу хъубкьиган, дидкан жюрбежюр хурагар гьязур апIура.
Саб шакра адарди пуз шулуки, ТIюрягъ гъулан культурайин хулан ляхин лап заан дережайиъ дебккна. Дидин кIулиъ айи Сураят Гьяжикеримова чав апIурайи ляхниин гизаф юкIв алир ву.
Му касди Табасаран райондиъ гъахьи вари фестивалариъ, ТIюрягъ гъулан коллективра хъади, фольклорин мяълийир гъапIну ва аьдатар улупну. Республикайиъ кIули гъушу серенжемариъра, ихь халкьдин аьдатар улупури ва фольклорин мяълийир апIури, Табасаран райондин ад саб хайлин за гъапIну. Чан ляхин заан дережайиъди гъабхбаз лигну, дугъаз «Дагъустандин культурайин лайикьлу гъуллугъчи» кIуру ччвурра тувну. Гьацира думу республикайин ва Табасаран райондин кIулиъ айидарихьан вуйи саб хайлин дипломарииндира, грамотйириинди, пулин ва жара пешкешарииндира лишанлу дапIна.
Улихьна йигъари Эбелцнан машкврихъди аьлакьалу вуди Мягьячгъала ва Дербент шагьрариъ тешкил гъапIу серенжемариъ улупу аьдатар, гъапIу фольклорин мяълийир гьязур апIбакра дугъу чан лайикьлу пай кивну. С.Гьяжикеримовайи гъизигу зегьметназ республикайин культурайин министерствойин кIулиъ айидари заан кьимат тувну ва, думу дипломдихъди лишанлу гъапIну.
Сураят Исмяиловнайиз культурайин образование а – 1984-пи йисан дугъу Дагъустандин культурайин мярифатнан училище ккудубкIну, хъа гьамус, 2021-пи йисан, Дагъустандин образованиейин ва культурайин академияйин культурологияйин факультет ккудубкIура.
С. Гьяжикеримовайи поэзияйин хутIлиъра ляхин апIура. Гьаци, 1982-пи йисан «Литературайин Табасаран» журналиъ дугъан «Гьяркат апIин узухьна яв хил тувуз», «Хьадукран лишнар», «Дадайиз», «Мюгьюббатдиз чIал аьгъяки» кIуру шиърар удучIвнийи, гьацира дугъан яратмиш апIбар, «Табасарандин нурар», «Табасарандин сес» ва жара газатариъ ва журналариъ чап дапIна. Шиърар дикIувал дугъу гъира давам апIура.
Сураят Гьяжикеримовайиз яратмиш апIбан удукьувалар айивали, гьевес кайивали ляхин апIуз лапра аьхю кюмек тувра. Гьаддиз дугъу чпин гъулан культурайин хулаъ, гьацира райондиъ кIули гъахру гьарсаб серенжемдиз цIийибтIан цIийиб, ужубтIан ужуб программа гьязур апIури шулу. Чан шиърариз дугъу халкьдин нугъатниинди мяълийирра кадагъна.
Гъит, адлу ччвур гъабхури, Сураят Гьяжикеримовайиз гележегдин ляхниъра хъана заан хъуркьувалар ишри.
Газат урхурайидар Сураят Гьяжикеримовайин шиърарихъди нубатнан «Литературайин машнаъ» таниш апIидича.
